දේශීය ඖෂධ ශාක හඳුනා ගෙන භාවිතාවන් ගැන දැනුවත් වෙමු

  • කෙකටිය [Kekatiya] (Aponogeton crispus)

    Aponogeton නම් උද්භිද ගණයට අයත් ශාක විශේෂ හයක් ලංකාවෙන් හමුවන අතර ඒ සියල්ල පොදුවේ කෙකටිය නමින් හඳුන්වයි.

  • ඇඹුල් දොඩම් [Embul Dodam] (Citrus aurantium)

    ඇඹුල් දොඩම් මීටර් 10 පමණ උසට වැඩෙන සිහින් අතු සහිත කුඩා ශාකයකි. ළපටි අතුවල සෙ.මි. 5-8 පමණ දිග තියුණු කටු පිහිටා තිබේ.

Sunday, November 26, 2017

කටු අන්දර [Katu Andara] (Dichrostachys cinerea)

කටු අන්දර වෙරළාසන්න ප්‍රදේශවල සුලභව හමුවන මීටර් 6 පමණ උසට අතු පැතිරී වැඩෙන පඳුරු අාකාර කුඩා දේශීය ශාකයකි. අතු කෙලවර හා පත්‍ර නටුව අසල තියුණු කටු දැකගත හැකි ය. පිටත පොත්ත කහ පාටට හුැරු අළු පාට වන අතර ඇතුලත සජීවී පොත්ත  ළා දුඹුරු පැහැති ය. අප්‍රසන්න සුවඳකින් යුත් අඳුරු රතු පැහැති අරටුව ශක්තිමත් ය. ද්වී පක්ෂවත් සංයුක්ත පත්‍ර ඒකාන්තරව පිහිටයි.  ප්‍රක්ෂය මත අනුප්‍රාක්ෂ 8-16 සංඛාවක් පිහිටන අතර අනුප්‍රාක්ෂයක ඝණව ඇසිරුණු නිර්වෘන්ත පත්‍රිකා යුගල් 12-20 සංඛාවක් පිහිටයි.  පත්‍රිකාවල හැඩය රේඛීය සිට ලංසාකාර වේ. දිගු නටුවක් සහිතව පහලට එල්ලා වැටෙන රෝස පැහැති මල් අලංකාරවත් ය. ඵලය ඇඹරුණු ස්වරූපයක් ගත් කරලකි. කරලක් තුල ඉලිප්සාකාර බීජ 6-10 පමණ පිහිටයි. කටු අන්දර  Fabaceae උද්භිද කුලයට අයත් ශාක විශේෂයකි. 

වාත රෝග, ඉදිමුම්, මුත්‍ර ගල්, දියවැඩියාව, මුත්‍ර අඩස්සිය, වකුගඩු රෝග, අක්මා රෝග, රුධිර දෝෂ නිසා හටගත් රෝග, යෝනි ස්‍රාව, ප්‍රදාහ, කණ්ඩු ආදී යෝනි රෝග, කැඩුම් බිඳුම්, අතීසාරය, හිසරදය, බරවා, දත් කැක්කුම, සර්ප විෂ, ගෝනුසු විෂ, ලාඳුරු ඇතුළු චර්ම රෝග, උපදංශය, කැස්ස, ඇදුම, ක්ෂය රෝගය, අපස්මාරය, ආදී රෝග අවස්ථාවන්ට ප්‍රතිකාර කිරීමේදී කටුඅන්දර ශාකයේ කොළ, මුල්, පොතු, දළු ආදිය භාවිතා කරයි. කටු අන්දර කඵ සහ වාතය නසන, වේදනාවන් සංසිඳුවන, ඉදිමුම් නසන ආදී ගුණ සහිතයි. 

ඉන්දියාවේ දී මෙම මුල්වලින් ගන්නා යුෂ අංශභාගය සුව කිරීම සඳහා පානයට දෙන අතර මුල්වලින් නිස්සාරණය කරන යුෂෙ වකුගඩුවල ගල් ඇතුළු මුත්‍ර මාර්ගයේ රෝගවලටත්, යෝනි මාර්ගයේ රෝගවලටත්, වේදනා ගෙනෙන සන්ධි වල ආලේපනයටත් ඖෂධ වශයෙන් බහුලව භාවිත කෙරේ. පොඩිකළ හෝ පල්පයක් ලෙසට අඹරාගත් මුල් කිරි සමග මුසු කර සකසන පානය මූත්‍රකාරක, වේදනා නාශක සහ ක්‍රිමිහාරක ඖෂධයක් ලෙස බටහිර අප්‍රිකානු රටවල භාවිත කෙරේ.  චූර්ණ කරගත් මුල් නැගෙනහිර සහ දකුණු අප්‍රිකානු රටවල නාසයෙන් ලේ යාම, හර්නියා සහ ප්‍රෝටීන ඌණතාව නිසා ඇතිවන මන්ද පෝෂණය දුරලීමේ ඔසුවක් ලෙස ගැනේ.  අප්‍රිකානු මහාද්වීපයෙහි බොහෝ රටවල මුල් කෂාය සිපිලිස්, ලාඳුරු තුවාල, පටකවල වැඩිපුර ජලය එක්රැස්වීම සහ රූමැටික ප්‍රදාහය නිසා රෝගාතුර ශරීර කොටස් යථා තත්වයට කිරීම සඳහා යොදා ගනී. 

මූලාශ්‍ර_ ආයුර්වේද ඖෂධ සංග්‍රහය සහ අන්තර්ජාලයෙන් 
විශේෂ ස්තුතිය_ දේවගේ දොං ප්‍රියන්ත කුමාර මහතාට
සේයාරූ_ අන්තර්ජාලයෙන් 
Share:

Sunday, November 19, 2017

මහ අන්දර / ඉරිමේද [Maha Andara / Irimeda] (Acacia leucophloea)


සංස්කෘතෙන් ඉරිමේද යනුවෙන් ද හඳුන්වන මහ අන්දර මීටර් 10 පමණ උසට වැඩෙන මධ්‍යම ප්‍රමාණයේ දේශීය ශාකයකි. ඇතැම් විට මීටර් 35 දක්වා උසට වැඩෙන අවස්ථාවන් ද හමු වෙයි. කහ පැහැයට හුරු සුදු පැහැති පොත්ත සිනිඳු ය. ද්වී පක්ෂවත් සංයුක්ත පත්‍ර ඒකාන්තරව පිහිටයි.  පත්‍රයේ අනු ප්‍රාක්ෂ 4-13 අතර සංඛාවක් පිහිටන අතර අනු ප්‍රාක්ෂයක පත්‍රිකා යුගල 5-30 අතර සංඛාවක් පිහිටයි. පත්‍ර කඳට සම්බන්ධ වන ස්ථානයේ සුදු පැහැති තියුණු කටු යුගලක් පිහිටා තිබේ. පුෂ්ප මංජරිය සංයුක්ත ඒකාක්ෂයකි. මල් ළා කහ පැහැයට හුරු සුදු පැහැතිය. ඵලය සෘජු හෝ තරමක් වක්‍ර පටි ආකාර කරලකි. කරලක් සෙ.මි 15 දක්වා දිගු විය හැකිය. පැතලි බීජ අණ්ඩාකාර හැඩයක් ගනී. අන්දර Fabaceae උද්භිද කුලයට අයත් ශාක විශේෂයකි. 

ඇතැම් මුලාශ්‍රවල Acacia farnesiana නම් ශාකයක් ඉරිමේද ලෙස හඳුන්වා තිබුන ද  ඉරිමේදාදී තෛලය නම් ප්‍රකට ඖෂධය සඳහා භාවිතා කළ යුතු ඉරිමේද නම් මෙම මහ අන්දර බවයි බහුතර විද්වත් මතය. මෙම Acacia farnesiana නම් විදේශීය ශාකය ලංකාවේ ඇතැම් මූලාශ්‍රවල සහ ඔසු උයන්වල "සීනිද්ද" නමින් හඳුන්වා තිබුන ද ඉන්දියානු මූලාශ්‍රවල සීනිද්ද නමින් ශාකයක් ගැන සඳහන්වන බවක් දැන ගන්නට නැත. ලංකාවේ පැරණි සාහිත්‍ය මූලාශ්‍රවල සීනිද්ද නමින් බුදු පුදට ගන්නා සුවදැති මල් පිපෙන ශාකයක් ගැන සඳහන් වේ. විද්වතුන්ගේ පිළිගැනීම එය දේශීය ඉද්ද හෝ පිච්ච වර්ගයක් බවයි. විදේශීය Acacia විශේෂයකට සීනිද්ද නාමය ලැබුනේ කෙසේදැයි සොයා බැලිය යුතු කරුණකි. තවත් ඇතැම් මූලාශ්‍රවල ඉරිමේද ලෙස ගූරැන්ද සඳහන් වූවද එය පරිවර්තන දෝෂයක් නිසා සිදුවූ වැරදි ව්‍යවහාරයක් බවයි විද්වතුන්ගේ අදහස. 

විදුරුමස් දියවීම ඇතුළු දන්ත රෝග, මුඛයේ තුවාල, ශ්වේත ප්‍රදර, ශුක්‍ර මේහ, විසර්ප, දියවැඩියාව, මුත්‍රගල්, මුත්‍ර අඩස්සිය ඇතුළු මුත්‍ර රෝග, යෝනි රෝග, වාත රෝග, ඇස් රෝග, රක්ත අර්ශස්, රක්ත අතීසාරය, රක්ත ග්‍රහණි, කරප්පන්, කැඩුම් බිඳුම් ආදී රෝග රැසකට ප්‍රතිකාර කිරීමට අන්දර කොළ, දලු, පොතු, අරටු, මැලියම් ආදිය භාවිතා කරයි. අන්දර මුත්‍රකාරක, ගර්භය ශක්තිමත් කරන, මුත්‍රගල් නසන, අභ්‍යන්තර වේදනාවන් සමනය කරන, රුධිරය වර්ධනය කරන, මූල රෝග සමනය කරන ආදී ගුණයන් සහිතයි. 

අන්දර කොළ, සූදුරු සහ මී කිරි යොදාගෙන මධුමේහය සඳහා නිපදවන අන්දර විලකුව නමින් ඖෂධයක් සිද්ධ වෛද්‍ය ග්‍රන්ථවල දක්වා ඇත. එමෙන්ම ප්‍රමේහයට අන්දර කොළ යොදාගෙන සෑදිය හැකි තලපයක් ගැන ද එහි සඳහන් වේ. අර්ශස්, රක්ත අර්ශස්, රක්ත අතීසාරය, රක්ත ග්‍රහණි ආදී රෝග සඳහා අන්දර ගසේ ඇතුලත සුඹුල කොටා වරකට කලං භාගයේ සිට එකහමාර දක්වා ප්‍රමාණයක් ගැනීමෙන් සුව වන බව සඳහන්. අන්දර තෛල සියළු කරප්පන් සඳහා ගුණ ය. දේශීය වෛද්‍යවරු කැඩුම් බිඳුම් වෙදකමේදී අන්දර විවිධාකාරයෙන් පත්තු, මැල්ලුම් ආදිය සඳහා භාවිතා කරයි. 

ළපටි බීජ හා බාගෙට පැලවුන බීජ එළවලුවක් ලෙස ආහාරයට ගත හැකි බවත්, කඳෙන් සහ පොත්තෙන් කාර්මික නිශ්පාදන සඳහා අවශ්‍ය ගම් වර්ග ලබා ගත හැකි බවත්, ඇතුලත පොත්තෙන් කඹ සෑදිය හැකි ශක්තිමත් කෙඳි ලබා ගත හැකි බවත්, මෙහි රතු පැහැති අරටුව වටිනා දැවයක් බවත් අන්තර්ජාල මූලාශ්‍රවල සඳහන්ව ඇත. 

මූලාශ්‍ර_ ඔසුතුරු විසිතුරු, අන්තර්ජාලයෙන් සහ ඔසුපැළ හඳුනා ගනිමු සමූහයේ සිදුකළ සංවාද ඇසුරින් (සංවාදය 1 සංවාදය 2
සේයාරූ_ අන්තර්ජාලයෙන්  
Share:

Sunday, November 12, 2017

කෙන්හිඳ [Kenhida] (Rotheca serrata)

කන්හැන්ද සහ කෙම්හැන්ද යනුවෙන් ද හඳුන්වන කෙන්හිඳ මීටර් 4 ක් පමණ උසට වැවෙන පඳුරු ආකාර කුඩා දේශීය ශාකයකි. ළපටි කඳ කොළ පැහැතිය. සාමාන්‍යයෙන් ඉලිප්සාකාර හැඬයෙන් යුත් සරල පත්‍ර සම්මුඛව පිහිටයි. කලාතුරකින් පත්‍ර හැඩය ඉලිප්සාකාර-ප්‍රත්‍යණ්ඩාරකාර හෝ ප්‍රත්‍යණ්ඩාරකාර විය හැකිය. පත්‍රයක් දිගින් සෙ.මි. 7-22 අතර සහ පළලින් සෙ.මි. 3-8 අතර විශාලත්වයකින් යුක්ත වේ. පත්‍ර දාරය දැති වැනි කඩතොළු සහිත ය. පුෂ්ප මංජරිය අග්‍රස්ථීය ඒකාක්ෂයකි. පෙති 5 ක් සහිත මල අලංකාරවත් ය. මලෙහි සමාන පෙති 4 ක් සුදු පැහැයට හුරු ළා නිල් පැහැති වන අතර පහලට යොමු වූ තරමක් වෙනස් එක් පෙත්තක් තද නිල් පැහැයක් ගනී. ඵලය අෂ්ටිලයකි. කෙන්හිඳ Verbenaceae උද්භිද කුලයට අයත් ශාක විශේෂයකි. 

ඉන්දියානු ආයුර්වේදයෙහි සඳහන් "භාර්ගී" නම් ද්‍රව්‍ය සඳහා ශාක වර්ග කීපයක මුල් හෝ පොතු භාවිතා කරන අතර ඒ සඳහා ප්‍රකටව යොදා ගන්නා එක් ශාකයක් වන්නේ සිරිතේක්කු නම් පැළෑටියයි. Pygmaeopremna herbacea යන උද්භිද නාමයෙන් හඳුන්වන සිරිතේක්කු ලංකාවෙ දක්නට නොලැබෙන, ඉන්දියාවෙ වැවෙන ශාකයකි. මෙම ලිපියෙහි විස්තරවන කෙන්හිඳ මෙම භාර්ගී සඳහා යොදා ගත හැකි තවත් එක් ශාකයක් බව වෛද්‍ය මතයයි. ඇතැම් විට සිංහල භාෂාවෙන් සහ දෙමළ භාෂාවෙන් කෙන්හිඳ ශාකය ද සිරිතේක්කු නමින් හඳුන්වා ඇත්තේ මෙම සම්බන්ධය නිසා ය. මෙම ශාකවලට අමතරව භාර්ගී සඳහා බංගලි පින්න / බ්‍රාහ්මනයෂ්ටි (Clerodendrum indicum), ගස් පින්න (Clerodendrum infortunatum) යන මෙරට වැවෙන ශාක දෙකේ මුල් ද සුුදුසු බව නිර්දේශ කර ඇත. මෙයට අමතරව ඉන්දියාවේ බිහාර් ප්‍රාන්තයේ වෛද්‍යවරු Ceriscoides turgida නම් ඉන්දියාවේ වැවෙන ශාකයක මුල් භර්ගී සඳහා භාවිතා කරයි. කෙසේ වෙතත් ඇතැම් ඉන්දියානු ජේෂ්ඨ වෛද්‍යවරුන්ට අනුව භාර්ගී සඳහා යොදා ගැනීමට වඩාත් සුදුසු වන්නේ ලංකාවෙ වැවෙන කෙන්හිඳ ශාකයේ මුල් ය.

කෙන්හිඳ දේශීය වෙදකමේ භාවිතාවන ඖෂධ වට්ටෝරු රැසක ද යෙදෙන ඖෂධයකි. ප්‍රතිශ්‍යා, කැස්ස, ඇදුම, පීනස, ක්ෂය රෝගය, ග්‍රහණි රෝග, ආමවාතය, වාතරක්තය, සර්ප විෂ, ළදරු සෙම් රෝග, සුදුකබර, වණ, ගණ්ඩමාල රෝගය, හොරි, කුෂ්ඨ, කඩුවේගන්, පණුවණ, දියමිටියා කෑම ආදී රෝග රැසකට ප්‍රතිකාර කිරීමට කෙන්හිඳ ශාකයේ මුල්, කොළ, පොතු ආදිය භාවිතා කරයි. කෙන්හිඳ ඉදිමුන් නසන, වාතය සහ කඵ සමනය කරන, වණ ශෝධනය කරන, රුධිරය පිරිසිදු කරන, දහදිය ගන්වන ආදී ගුණ සහිතයි. සම්පූර්ණ ශාකයේම චර්ම රෝග නාශක ගුණ පවතින බව සඳහන්.

වණ පැසවීමට සහ ගණ්ඩමාල ආදියට කෙන්හිඳ කොළ අඹරා ආලේප කරයි. පණුවන් සහිත වණ, දියමැටියා කෑම වැනි අවස්ථාවන්ට කොළ තැම්බූ වතුරෙන් සේදීම ගුණය. බාලක සෙම් රෝග සඳහා කෙන්හිඳ පොතු චූර්ණය තලතෙලින් ලේහ කරයි. කෙන්හිඳ මල් සහ මුල් බුලත් විටට උපයෝ කර ගනී. මෙම මුල් සමඟ බුලත් සැපීමෙන් දත්රෝග අඩුවන බවත් දත් ශක්තිමත් වන බවත් සඳහන්. 

විශේෂ සටහන_ ඉහත සඳහන් කර ඇති උද්භිද නාමයන් මෙකලට පිළිගත් සම්මත උද්භිද නාමයන් වන අතර කලකට පෙර පලවූ වෙදකමට සම්බන්ධ ලිඛිත මූලාශ්‍රවල ඉහත සඳහන් ශාක සඳහා එකල භාවිතා කළ උද්භිද නාමයන් පහත පරිදි බව සැලකිය යුතුය. කෙන්හිඳ (Clerodendrum serratum) සිරිකේක්කු (Premna herbacea) බංගලි පින්න / බ්‍රහ්මණයෂ්ටි (Clerodendrum siphonanthus)  Ceriscoides turgida (Gardenia turgida)

මූලාශ්‍ර_ ඔසුතුරු විසිතුරු සහ ආයුර්වේද ඖෂධ සංග්‍රහය 
Share:

Sunday, November 5, 2017

මුවකීරිය [Muwakeeriya] (Cynanchum viminale)

සෝමලතා යනුවෙන්ද හඳුන්වා ඇති මුවකීරිය පඳුරක් හෝ අධාරක ශාකයක එතෙමින් ඉහලට වර්ධනය වන කිරි සහිත වැලකි. මාංසල කොළ පැහැති සිලින්ඩරාකාර කඳේ පත්‍ර නොපිහිටයි. පතනශීලී ශල්ක තිබිය හැකිය. සුදු හෝ ළා කහ පැහැයට හුරු නිර්වෘත්ත පුෂ්ප කඳේ ගැට අසල තනි තනිව හට ගනී. ඒවා ඇතැම් විට පොකුරක් ආකාරයට දර්ශනය වේ. ඵලය ස්ඵෝඨිකාවකි. මුවකීරිය ශාකයේ උප විශේෂ කීපයක් ඇති බව අන්තර්ජාල මූලාශ්‍රවල සඳහන්ව ඇත. ඇතැම්හු හඳුනා ගැනීමේදී මෙම ශාකය සහ නවහන්දි (Rhipsalis baccifera) ශාකය පටලවා ගනු දක්නට ලැබේ. නවහන්දි ගල් පර්වත හෝ විශාල ශාකමත සිට පහලට එල්ලා වටෙන අපි ශාකයක් වන අතර මුවකීරිය පොළවෙහි සිය ඉහලට වර්ධනය වන පඳුරක් හෝ වැලකි. මේ පිළිබඳ පැහැදිළි කිරීමක් නවහන්දි ගැන පලවූ ලිපියට ද ඇතුලත් කර ඇත. විසිතුරු ශාකයක් ලෙස ගෙවතු අලංකරණයට ද යොදා ගත හැකි වටිනා දේශීය ඖෂධ පැළෑටියක් වන මුවකීරිය Asclepiadaceae උද්භිද කුලයට අයත් ශාක විශේෂයකි. 

පොළව කණ මැදිරියා මුවකීරිය ලෙසත්, අහස කණ මැදිරියා උඩවැඩියා ලෙසත් පැරණි බෙහෙත් වදුළුවල දක්වා ඇත. ඇතැම් අය අහස කණ මැදිරියා ලෙස මුවකීරිය හඳුන්වයි. මුවකීරිය දේශීය කැඩුම් බිඳුම් වෙදකමේ සහ කල් ගතගවූ අස්ථි ප්‍රදාහ අවස්ථාවන්හි බහුලව යොදා ගන්නා ඖෂධයකි. එමෙන්ම ජලභීතිකාව, ශාරීරික දුබලතා, මානසික රෝග, කැස්ස, ඇදුම, ආහාර අරුචිය, අජීර්ණ, හෘද රෝග, අක්මා රෝග, අර්ශස් ආදියට ප්‍රතිකාර කිරීමට මෙම සම්පූර්ණ ශාකයම භාවිතා කරයි. මුවකීරිය රසායන, බලකාරක, නිද්‍රාකාරක, වමනකාරක, මෘදු විරෙචක,  මුත්‍රකාරක, අහාර දිරවීම ක්‍රමවත් කරන,මව්කිරි වඩවන, පිත ස්‍රාවයවීම උත්තතේජනය කරන, මදනකාරක ආදී ගුණයන් රැසක් සහිතයි. 

අස්ථිභග්න හා ප්‍රදාහිත අවස්ථාවන්ට මුවකීරිය සම්පූර්ණ ශාකයම ගෙන අමුකහ, ලුණු දමා කොටා මලවා බඳී. වාතරෝග සඳහා මුවකීරිය යොදාගෙන වේදුපෑම සිදුකරයි. කැඩුම් බිඳුම් වෙදකමේදී තෙල් වර්ග සහ මැල්ලුම් සෑදීමට මුවකීරිය ශාකය භාවිතා කරයි. වාතමෘත්‍ය තෛලය සහ අශීතිවාත තෛලය මුවකීරිය යොදා නිපදවන ඖෂධයන් ය. 

වේද ග්‍රන්තයන්හි සඳහන් ඉතා ප්‍රභල රසායනික ඖෂධයක් වන සෝම පානය සෑදීම සඳහා සෝමලතා නම් පැළෑටියක් භාවිතා කර ඇති බව සඳහන් වේ. සෝමලතා සම්පූර්ණ ශාකයේ සාරයට බාර්ලි සහ එළඟිතෙල් දමා උණුකර සාදා ගන්නා තරලමය ඖෂධය සෝම පානය නම් වේ.  සෝමලතා පර්යාය මූවකීරිය ශාකයට ද යෙදී තිබුනත් එහිදී භාවිතා කළ සෝමලතා ශාකය, මුවකීරිය ශාකය මීට පෙර අයත්ව තිබූ උද්භිද ගණයටම අයත්  Sarcostemma brevistigma නම් ශාකයක් බව දැන ගන්නට ඇත. (මුවකීරිය ශාකයේ පෙර තිබූ උද්භිද නාමය Sarcostemma viminale නම් වේ) එම පැලෑටිය ඉන්දියාවේ දක්නට ලැබුන ද මෙරටදී හමු නොවෙයි. කෙසේ වෙතත්  මෙම ශාක දෙකේ ගුණ කර්ම බෙහෙවින් සමාන හෙයින් ප්‍රතිනිධි ලෙස භාවිතා කිරීමේ හැකියාව ඇති බව සඳහන්. ඇතැම් ග්‍රන්ථවල සෝම පැළෑටියේ පර්යාය නාමය මුවකීරිය ශාකයට ද යෙදී ඇති හෙයින් සෝම පානය සෑදීම සඳහා භාවිතා කළේ මූවකීරියම බවට ද මතයක් පවතී. 

මූලාශ්‍ර_ ඖෂධීය ශාක සංග්‍රහය
Share:
Powered by Blogger.

Followers

Recent Posts

Unordered List

Pages

Theme Support