හීං බැබිල [Heen Bebila] (Sida rhombifolia subsp. alnifolia)

බෙහෙත් බැබිල, සුළු බැබිල ආදී නම්වලින් ද හඳුන්වන හීං බැබිල බිම දිගේ දුවන හෝ පොළවෙන් ඉස්සී වැඩෙන කුඩා පඳුරු ආකාර වාර්ෂික හෝ බහු වාර්ෂික පැළෑටියකි. කාෂ්ඨීය කඳ බෙහෙවින් අතු බෙදෙමින් මීටර් 0.6 ක් දක්වා උසට ද, අතු මීටර් 1.5 දක්වා දිගට ද වර්ධනය වේ. ඒකාන්තරව පිහිටන සරල පත්‍ර දිගින් සාමාන්‍යයෙන් සෙ.මි. 0.7 සහ පළලින් සෙ.මි. 0.4 දක්වා ද වර්ධනය වන අතර ඊට වඩා විශාලවට වැඩෙන අවස්ථාද හමු වෙයි. පත්‍ර හැඩය ප්‍රත්‍යණ්ඩාකාර සිට කීලාකාර වේ. ඇතැම් විට විජ්ජනීය විය හැකිය. උඩු පෘෂ්ඨය සිනිඳු සිට උපසිනිඳු වේ. යටි පෘෂ්ඨයේ රළු තාරකාකාර බූවක් පිහිටා තිබේ. පත්‍ර අග්‍රය රවුම් සිට උපලූප්ත වන අතර පත්‍ර පාදය තිව්‍ර සිට අති තීව්‍ර ය. සම්පූර්ණ පත්‍ර දාරයම දැති ආකාර විය හැකි වුවත් ඇතැම් විට පත්‍රයේ අඩක පමණක් දැති පිහිටයි. කක්ෂීයව පිහිටන මල් ළා කහ-තැඹිලි පාටය. මල් නටුව දිගින් සෙ.මි. 0.3- 1 පමණ වේ. ඵලය කොටස් (ඵලිකා) 10 පමණ දරන විදාරකයකි. හීං බැබිල මීට පෙර උද්භිද විද්‍යාත්මකව Sida alnifolia නම් වෙනම විශේෂයක් ලෙස හඳුනාගෙන තිබූ අතර වර්ථමානයේ  Sida rhombifolia නම් විශේෂයේ උප විශේෂයක් ලෙස සලකයි.  හීංබැබිල  Malvaceae උද්භිද කුලයට අයත් දේශීය ශාකයකි. 

ඉදිමුම්, උන්මාද, බඩවැල්වල ආබාධ, රක්ත පිත්ත, මුත්‍ර අඩස්සිය, මුත්‍ර බද්ද, පිත්ත ජවර, ප්‍රදර ආදී රෝග සඳහා ප්‍රතිකාර කිරීමට හීං බැබිල ශාකයේ මුල්, කොළ, අැට සහ සම්පූර්ණ ශාකයමත් භාවිතා කරයි. හීං බැබිල නාඩි බලකාරක, මුත්‍රකාරක, ඉදිමුම් සමනය කරන, වේදනාස්ථාපන, ශුක්‍ර වඩවන, රත් පිත සමනය කරන්න, ඇසට හිතකර ආදී ගුණ සහිතයි. 

වණ ශෝධනයට සම්පූර්ණ ශාකයම තම්බා පෙරා ගත් ජලය භාවිතා කරයි. අධික රුධිර පීඩනයට මල් කෂාය හෝ පාණ්ඨය යොදා ප්‍රතිකාර කරයි. පක්ෂඝාත, අර්දිත වැනි වාත රෝගවලට සහ ඉදිමුම් සඳහා මුල් කෂාය ද, අන්ත්‍ර වෘද්ධියට සහ රත්පිතට මුල් කිරි කෂාය ද දෙයි. මුත්‍ර අඩස්සියට හීං බැබිල මුල් පොතු චූර්ණය හෝ මුල් කෂාය යොදයි. වාතය නිසා හටගත් වේදනාවන්ට මල් තම්බා බොන්නට දෙයි. විද්‍රධි විධාරණයට දලු ප්‍රලේපය යොදයි. පිත නිසා හටගත් උණට සහ සන්ධි වාතය නිසා හටගත් උණට මුල් කෂාය ගුණය. ශීත ජ්වරයට හීං බැබිල මුල් හා ඉඟුරු කෂායකර බොන්ට දෙයි. ප්‍රදර සහ මුත්‍ර බද්ධයට හීං බැබිල මල් චූර්ණය වරකට ග්‍රෑම් 45 බැගින් මී පැණියෙන් අනා කා කිරි බීමට නියම කර ඇත. 

බැබිල කොළ කැඳ සඳහා එකතු කර ගත හැකිය. තරමක් සෙවෙල සහිත බැබිල කොළ පමණක් ගෙන කැඳ සෑදීමට අපහසු නිසා එයට හාතාවාරිය වැනි රළු කෙඳි සහිත කොළ වර්ගයක් එකතු කර ගැනීමෙන් මිරිකා යුෂ ගැනීමට පහසු වෙයි. යමෙකුට යම් ක්‍රියාවක් වැරදී අපහසුතාවයට පත් වූ විට "බැබිල ගහේ රීපු බළලා වගේ" යැයි කියන පිරුලක් ගැමියන් අතර වෙයි. බළලාට ජෛවීයව ලැබෙන පුරුද්දක් වනුයේ මළපහ කළ පසු වසා දැමිය යුතු වීමයි. බළලෙක් හදිසියේවත් බෙහෙවින් අතු බෙදුනු පඳුරක් වැනි හීං බැබිල ගහක් මත මළපහ කළහොත් තම ජෛවීය පුරුද්ද ඉටුකර ගත නොහැකිව බෙහෙවින් අපහසුතාවට පත් වන හෙයින් මෙවැනි පිරුලක් නිර්මාණය උනා විය හැකිය. 

මූලාශ්‍ර_ ඖෂධීය ශාක සංග්‍රහය 

Read More

වැල් තිබ්බටු [Wel Tibbatu] (Solanum trilobatum)

වැල් තිබ්බටු බිම දිගේ හෝ ඇතැම් විට පොළවෙන් ඉස්සී වැඩෙන පඳුරු ආකාර කුඩා පැළෑටියකි. මඳක් නැමුණු කහ පැහැති කුඩා කටු ශාකය පුරාම දැක ගත හැකිය. ඒකාන්තරව පිහිටන සරල පත්‍ර වටකුරු හෝ මඳ වශයෙන් තාරකාකාර ය. කක්ෂීයව හට ගන්නා පුෂ්ප මංජරියෙහි දම් පැහැති අලංකාරවත් මල් 3-9 සංඛාවක් පිහිටයි. කොළ පැහැති ගෝලාකාර ඵලය ඉදුණු පසු තැඹිලි රතු පැහැයක් ගනී. එක් ඵලයක් තුල කුඩා බීජ රාශියක් පිහිටා තිබේ. වැල් තිබ්බටු  Solanaceae උද්භිද කුලයට අයත් දේශීය ශාක විශේෂයකි. 

කැස්ස, ඇදුම, කුෂ්ඨ, ආහාර අරුචිය, ආමවාත, ප්‍රතිශ්‍යාව, පාලනයකින් තොරව මුත්‍ර පිටවීම, සර්ප විෂ, තුන්දොස් කිපීමෙන් හට ගන්නා උණ ආදී රෝග සඳහා ප්‍රතිකාර කිරීම සඳහා වැල් තිබ්බටු ශාකයේ කොළ, මුල්, ගෙඩි, මුල් සහ සම්පූර්ණ ශාකය එකවරත් භාවිතා කරයි. වැල් තිබ්බටු ශක්තිජනක, සෙම පහ කරන, ආහාර ජීර්ණය පහසු කරන, කුසගිනි වඩවන, මලභේදක ආදී ගුණයන් සහිතයි. ශ්ලේෂ්මල ගුටිකාව, අලර්කාදී කුලම්බුව, අලර්කාදී චූර්ණය, වැල්තිබ්බටු සෘතය, කාලිංග ගුළිය ආදී ඖෂධ වැල් තිබ්බටු යොදා නිපදවයි. 

ධාතු වැඩීමට වැල් තිබ්බටු කොළ ගිතෙලින් බැද කෑමට ගත යුතුය. තුන්දොසින් හට ගන්නා උණ, දෙඩවිල්ල, ඇවිලිල්ල, දරු ප්‍රසූතියෙන් පසු මවට ඇති වන උණ ආදී රෝග සඳහා වැල් තිබ්බටු සම්පූර්ණ ශාකයම තම්බා බොන්නට දෙයි. සර්ප දෂ්ඨනයකදී වැල් තිබ්බටු, අත්තන, බෝ පොතු, දිවිකදුරු කොළ සහ පොතු, කංසා කොළ එකට කොටා යුෂ ආලේප කරයි. සාමාන්‍ය කැස්සට සහ කක්කල් කැස්සට වැල් තිබ්බටු කැඳ බීම ගුණ ය. කල් ගතවූ කැස්සට උදෑසන කථා නොකර වැල් තිබ්බටු වැලක් ලඟට ගොස් පිටිඅත්ලෙන් කොළයක් කඩා, කටේ දමා කෙළ ගිලීමෙන් කැස්ස සුව වන බව සඳහන්. මෙය දින තුනක් කළ යුතු බව දක්වා ඇත.

වැල් තිබ්බටු කොළ කලවම් පලා මැල්ලුමට එකතු කර ගැනීමට මෙන්ම, සලාද ලෙස සකසා කෑමට ගැනීමටත් හැකියි. එමෙන්ම කැස්සට ප්‍රතිකාරයක් ලෙස කොළ ව්‍යංජනයක් ලෙස කිරට උයා බත් සමඟ කෑමට ගත හැකිය. 

මූලාශ්‍ර_ ඖෂධීය ශාක සංග්‍රහය

Read More

හිඟුරුපට වැල් [Hingurupata Wel] (Senegalia caesia)

හිඟුරු වැල් යනුවෙන් ද හඳුන්වන හිඟුරුපට සෙ.මි. 6 දක්වා විශ්කම්භයක් සහිතව බෙහෙවින් අතු බෙදෙමින් වැඩෙන විශාල කාෂ්ඨීය වැලකි. රළු පොත්ත අළු දුඹුරු පැහැතිය. වැල පුරාම කොක්කක් වැනි කෙටි, තියුනු කටු පිහිටා තිබේ. මේරූ වැල් තරමක් චතුරස්‍රාකාර හැඩක් ගන්නා අතර එවායෙහි කටු දිගින් සහ තියුණු බවින් මඳක් අඩු ය. ද්වී පක්ෂවත් සංයුක්ත පත්‍ර ඒකාන්තරව පිහිටා තිබේ. ප්‍රාක්ෂය සෙ.මි. 10 පමණ දිගු වන අතර කොකු හැඩැති තියුණු කටු දරයි. ප්‍රක්ෂයක අනු ප්‍රාක්ෂ යුගල් 5-6 පිහිටන අතර අනු ප්‍රාක්ෂයක පත්‍රිකා යුගල් 15-17 පමණ පිහිටා තිබේ. අඳුරු කොළ පැහැති පත්‍රිකා දිලිසෙන සුලු ය. දිගු අක්ෂයක් සහිත බහු අක්ෂ පුෂ්ප මංජරියෙහි ලිහිල්ව බැඳුණු සුදු පැහැති මල් රාශියක් හට ගනී. ඵලය පටි ආකාර අඳුරු රතු-දුඹුරු පැහැති කරලකි. කරලක් තුල පැතැලි බීජ 5-7 පමණ පිහිටයි. මෑතක් වන තුරු Acacia caesia යන උද්භිද නාමයෙන් හඳුන්වා තිබූ හිඟුරුපට ශාකය Fabaceae උද්භිද කුලයට අයත් දේශීය ශාක විශේෂයකි. 

කෝල, වලිප්පු, ඉලප්පු, කණ්ඩමාල, සර්ප විෂ, සෙම් රෝග, නියපිරිත්තාව ගව රෝග ආදියට  ප්‍රතිකාර කිරීමට ප්‍රධාන වශයෙන් හිඟුරුපට වැලේ කඳෙන් ලබා ගන්නා යුෂ භාවිතා කරයි. එමෙන්ම දේශීය ගුලි , කල්ක ඇඹරීමේදී ස්වරසයක් ලෙස හිඟුරුපට යුෂ භාවිතයට ගනී. මෙම යුෂ සෙම ඉවත් කීම සඳහා යොදා ගත හැකි වඩාත් ප්‍රතිඵලදායී ඖෂධයක් ලෙස ද සැලකේ. සන්නි රෝග, සර්ප විෂ සහ ඇතැම් ගව රෝග සඳහා නස්න කීරීමේදී යෙදෙන ඔසුවකි. කරමල් උදර තෛලය, බටු තෙල, යමදේවරාජ තෛලය, ශ්වාසජ්වර තෛලය, සර්වවිෂාදී තෛලය, සන්නිව්‍රජාපාට ගුලිය ආදී ඖෂධ නිපදවීමටත්,  බුද්ධරාජ ගුලිය, ශ්‍රී බ්‍රහ්මාදී රසය ආදියට අනුපානයක් ලෙසත් හිඟුරුපට යොදා ගනී. 

මුඛ විරේකයට හෙවත් මුඛයෙන් සෙම ඉවත් කිරීමට සීනක්කාරම්, පල්මානික්කම්, අක්‍රපට්ටා, වැල්මි, ඉගුරු, ගම්මිරිස්, වදකහ, හරංකහ, පාටකහ යන මෙවා සහිඳ ලුණු ස්වල්පක් සමඟ හිඟුරුපට යුෂින් අඹරා ඇඹුල් දොඬම් බිකකට දමා මුඛයේ රුවාගෙන සිටීමෙන් සෙම වැගිරෙන බව සඳහන්. කණ්ඩමාල රෝගයට කුප්පමේණිය යුෂ, හිඟුරුපට යුෂ, මී පැණි, මයුරතුත්තන් (ශෝධනය කර ගත් පල්මානික්කම්) සමව ගෙන බීමට දිය යුතුය. 

මෙයට අමතරව හිඟුරුපට ශාකයේ ඇති කසට ගුණය, බැක්ටිරියා සහ දීලිරනාශක ගුණය, ශීත ගුණ, උද්ධීපනකාරි ගුණ, ජීර්ණ ගුණ ආදිය නිසා විවිධ රෝගාබාධ සඳහා සාර්ථකව භාවිතා කළ හැකි ඔසුවක් බවට බොහෝ තොරතුරු අන්තර්ජාලය තුල හමුවෙයි. පිලිපීන සහ නේපාල ජාතිකයන් අතර ප්‍රසිද්ධ ඔසු ශාකයක් වන මෙහි ඇති දීලිර නාශක හැකියාව නිසා කෘෂිකාර්මික කටයුතු වලදී රෝග පාලනයට යොදා ගනී. එමෙන්ම උපත් පාලනය සහ විවිධ ස්ත්‍රි රෝග, නිතර දක්නට ලැබෙන උදර රෝග, ලියුකේමියා, අක්මා රෝග, ප්ලිහා රෝග සහ සෙම් රෝග සඳහාත් සාර්ථකව යොදා ගත හැකි ඔසුවක් බව සඳහන්. විදුරුමස් රෝග සඳහා පොතු තැම්බූ වතුර භාවිතා කරයි. එමෙන්ම අධික රුධිර වහනය, සමේ තුවාල, පොතුකබර වැනි සමේ ඇති වන අපහසුතා, තරබාරු ගැටලු,  උගුරෙ අමාරු, සන්ධි වේදනා ආදියටත් භාවිතා කළ හැකි බවට තෙරුතුරු පවතී. 

මූලාශ්‍ර_ ඔසුපැළ හඳුනා ගනිමු සමූහයේ පලවූ සංවාදයක් ඇසුරෙන් 

විශේෂ ස්තුතියි_ ඔසුපැළ සමූහයේ විද්වතුන් ඇතුළු සැමට

Read More

හික් [Hik] (Lannea coromandelica)

බත් හික් යනුවෙන්ද හඳුන්වන හික් මධ්‍යම ප්‍රමාණයේ පතනශීලී වෘක්ෂයකි. මහ කඳ ශල්කමය ඇලි සහිත හෝ සිනිඳු වේ. කෙඳි සහිත ඇතුලත පොත්තෙහි ඇලෙන සුලු මැලියම් වර්ගයක් පිහිටයි. නොමේරූ කොටස්වල තාරාකාකාර බූවක් පිහිටන අතර වා සිදුරු ද දරයි. අසම පක්ෂවත් සංයුක්ත පත්‍ර ඒකාන්තරව පිහිටා තිබේ. පත්‍රයක් දිගින් සෙ.මි.15-30 පමණ වන අතර පත්‍ර නටුව සෙ.මි. 6-12 දක්වා දිගු විය හැකිය. ප්‍රාක්ෂයෙහි සම්මුඛව පිහිටන අණ්ඩාකාර හැඩැති පත්‍රිකා 15 දක්වා තිබිය හැකි අතර එක් පත්‍රිකාවකින් කෙලවර වේ. පුෂ්ප මංජරිය සංයුක්ත බහු අක්ෂයකි. හික් ගසෙහි ගැහැණු සහ පිරිමි ශාක වෙන වෙනම පිහිටා තිබේ. කුඩා මල් සුදු පැහැයට හුරු කහ පැහැති ය. එල්ලා වැටෙන පොකුරු ලෙස පිහිටන පැතලි ගෙඩි වෘක්කාකාර, ත්‍රපීසාකාර හෝ වටකුරු-ගෝලාකාර වේ. දේශීය ශාකයක් වන හික් Anacardiaceae උද්භිද කුලයට අයත් ශාක විශේෂයකි.  Meliaceae උද්භිද කුලයට අයත් Chukrasia tabularis යන උද්භිද නාමයෙන් හඳුන්වන තවත් හික් නමින් හඳුන්වන ශාකයක් ඇති අතර එය හුලං හික් නම් වේ. තරමක් විශාලවට වැඩෙන හුලං හික් විශේෂයෙන් දැව අවශ්‍යතා සඳහා යොදා ගනී. 

ගෙඩි, වණ, පූයාවණ, ග්‍රහණි, රක්ත අතීසාර, දාහ, මූර්ජා, ශීතපිත්ත, සූතිකා රෝග, ලේ වහනය වීම්, දුර්ගන්ධ ප්‍රශ්වාස, කුෂ්ඨ ඇතුළු චර්ම රෝග, වාත රෝග, ඉදිමුම්, අතීසාර, මව්කිරි අඩුවෙන් ස්‍රාවය වීම, අක්ෂි රෝග, මස්පිඩු ඇඹරීම, උලුක්කු, කැඩුම් බිඳුම්, හෘද රෝග, ප්‍රවාහිකා, දත් කැක්කුම, අභිඝාත, ගුද මාර්ගය ඉදිමීම ආදී රෝග අවස්ථා සඳහා ප්‍රතිකාර කිරීමට හික් ශාකයේ කොළ, මුල්, පොතු, සුඹුලු, මැලියම් ආදිය භාවිතා කරයි. හික් ශක්තිකර, පූතිනාශක, ලේවහනය වීම වලක්වන, පණුවන් නසන, කුසගිනි වඩවන, අධ්මානහර, ස්තම්භක ආදී ගුණයන් සහිතයි. හික් සුඹුලු තෛලය හික් යෙදූ නිශ්පාදිත ඖෂධයකි.

වාතය නිසා හටගත් ඉදිමුම් සඳහා හික් කොළ ගම්මිරිස් සමඟ අඹරා ඉදිමුම් ස්ථානයට තබා බඳී. ඉදිමුම්, ගුද මාර්ගයේ ඉදිමුම්, පූය ඉවත් කිරීම ආදියට කොළ තම්බා බැඳිය යුතුය. අබිං විෂට හික් දළු යුෂ බීමට දෙයි. අබිං විෂට වමනය කරවීමට හික් කොළ යුෂ අවුන්ස 4 ට සියඹලා ඉන් අඩක් මිශ්‍රකර බීමට දෙයි. වණ සේදීමට කොළ තම්බා බැඳීම හා සුඹුලු තම්බා සේදීම සිදු කරයි. අක්ෂි රෝග සඳහා සුඹුලු යුෂ ආලේප කරයි. කල්ගතවූ වණ සඳහා සුඹුලු චූර්ණය කොහොඹ තෙලින් අනා ආලේප කළ යුතුය. මස්පිඩු ඇඹරවීම හා උලුක්කුවට තෙලෙන් තම්බාගත් හික් කොළ බඳියි. ආමවාතය (ආතරයිට්ස්) නිසා හටගත් සන්ධි ඉදිමුමට හික්කොළ ප්‍රලේපය තවරයි. අක්කාරමට හික් පොතු යුෂ ලේහ කරයි. ගෙඩි ඉහිරවීමට හික් මැලියම්, ගඩොල් කුඩු, කෝමාරික් ඉස්මෙන් අඹරා ගෑම සහ හික් මැලියම් ඇඹුල් දොඬම් ඉස්මෙන් අඹරා පත්තු දැමීම සිදු කරයි. උලුක්කුවලදී හික් පොතු, උළුහාල්, පොල් සමඟ කොටා මලවා බඳී. හික් මැලියම් පානය කිරීමෙන් මව්කිරි වැඩෙන බව සඳහන්. දේශීය කැඩුම් බිඳුම් වෙදකමේදී මැල්ලුම්, පත්තු සෑදීම සඳහා හික් කොළ, පොතු සහ මැලියම් යොදා ගනී. 

මූලාශ්‍ර_ ඖෂධීය ශාක සංග්‍රහය

Read More