රුක්අත්තන මීටර් 40 දක්වා උසට සෘජු කඳක් සහිතව වැඩෙන තරමක් විශාල වෘක්ෂයකි. අළු පැහැයට හුරු කඳෙහි මතුපිට පොත්ත සිනිඳු ය. ළපටි අතුවල වා සිදුරුවල සලකුණු දැක ගත හැකිය. සිනිඳු මතුපිටක් සහිත සරල පත්ර වලයාකාර ස්ථර වශයෙන් පිහිටයි. එක් ගොනුවක පත්ර 5-10 අතර සංඛාවක් දක්නට ලැබේ. පත්රයක දිග සෙ.මි. 5-28 සහ පළල 2.5-11 පමණ වේ. බහු අක්ෂ පුෂ්ප මංජරිය ඡත්රාකාර හැඩයක් ගනී. කුඩා මල් කහ පැහැයට හුරු සුදු පැහැතිය. ඵලය සෙ.මි. 30-45 පමණ දිග කරලකි. ගස් රුක්අත්තන යනුවෙන්ද හඳුන්වන මෙම ශාකය Apocynaceae උද්භිද කුලයට අයත් දේශීය ශාක විශේෂයකි. මෙම උද්භිද කුලයටම අයත් වැල් රුක්අත්තන නමින් ඔෟෂධ පිණිස ගන්නා වැල් වර්ගයක් ඇති අතර එම ශාකය පිළිබඳ වෙනම ලිපියක් මෙහි පලකර ඇත.
වණ, කුෂ්ඨ රෝග, ඉක්කා, ප්රවාහිකා, කල්ගිය රක්ත අතීසාරය, මැලේරියාව, කැස්ස, ඇදුම, ස්තන්ය දෝෂ, දත්කැක්කුම, සර්ප විෂ, සන්ධි ඉදිමීම ආදියට ප්රතිකාර කිරීම සඳහා රුක්අත්තන ශාකයේ පොතු, කොළ, මල්, කිරි ආදිය භාවිතා කරයි. රුක්අත්තන දීපන, පාචන, කුෂ්ඨ නසන, පණු රෝග වලක්වන, වණ රෝපණය කරන, උණ නසන, රුධිරය සහ මව්කිරි ශෝධනය කරන, සර්ප විෂ නසන ගුණ සහිතයි. තෛල, ක්වාත, ප්රලේප, වටී ආදී ලෙස රුක්අත්කන ශාක කොටස් යොදා නිපදවන ඖෂධ රැසක් ඇත.
කුෂ්ඨ රෝගයට රුක්අත්තන පොතු කෂාය බොන්නට දීම, රුක්අත්තන පොතු තැම්බූ වතුරින් ස්නානය කිරීම හා එයින් කුෂ්ඨ සේදීම ගුණය. දුෂ්ඨ වණයට රුක්අත්තන කිරි වියළා චූර්ණකොට වණවලට ඉසීයි. කැස්ස, ඇදුම සහ හිසේ රෝග සඳහා රුක්අත්තන මල් ශිරෝ විරේචනයට යොදයි. හික්කා සහ ස්වාස රෝගයන්ට රුක්අත්තන පොතු ඉස්ම මී පැණියෙන් ලේහ කරයි. මව්කිරි පිරිසිදු වීමට රුක්අත්තන පොතු චූර්ණය හා තිරිඟු පිටි සමව ගෙන උණුදියෙන් කළවම් කර ආලේප කරයි. සාන්ද්ර මේහයට රුක්අත්තන පොතු කෂාය යොදා ප්රතිකාර කරයි.
උග්ර විෂ ඇති සර්පයින් දෂ්ඨ කළ පසු සිහි මූර්ජා වී දින ගණන් පසුවන බවත්, එවිට රෝගියා රුක්අත්තන ලී පෙට්ටියක දැමූ විට සිහිය එන බවටත් මතයක් පවතී. ඉතා සැහැල්ලු දැවයක් බවට ප්රකට රුක්අත්තන ලී පැන්සල්, ගල්ලෑලි, සංගීත භාන්ඩ, මීනී පෙට්ටි, කරත්තවල වියගහ ආදිය නිපදවීමටත්, වෙස් මුහුණු කැපීමටත් යොදා ගනී. පැරණි ඉන්දීය ජන විශ්වාසයන්ට අනුව රුක්අත්තන ගස භූතාත්ම අරක්ගත් ස්ථානයක් ලෙස සලකයි. ඒ නිසා ඉන්දියාවේ ඇතැම් ජන කොටස් රුක්අත්තන ගසක් අසලින් යෑමට පවා බියක් දක්වයි. රුක්අත්තන පරිසර දූෂණය අවම කිරීම සඳහා වැවීමට සුදුසු ගසක් ලෙස පරීක්ෂණවලින් තහවුරු කරගෙන ඇති බව සඳහන් වේ.
මූලාශ්ර_ ඖෂධීය ශාක සංග්රහය
සේයාරූ _ අන්තර්ජාලයෙන්