නාගදරණ [Nagadarana] (Martynia annua)

නාගදරණ වැලි මිශ්‍ර පසට ප්‍රිය කරන මීටරයක් දක්වා උසට වැඩෙන කුඩා වාර්ෂික පැළෑටියකි. මේරූ කඳ කාෂ්ඨීය වේ. ශාකය පුරාම ඇලෙන සුලු බූවක් දක්නට ලැබේ. තරමක්  හෘදයාකාර සරල පත්‍ර සම්මුඛව පිහිටයි. පත්‍රයක් සෙ.මි. 15-23 පමණ දිගට වර්ධනය වේ. පත්‍ර දාරය තරමක් තරංගීමය වන අතර සම්පූර්ණ ය. ඒකාක්ෂ පුෂ්ප මංජරියක හට ගන්නා  සුදු පාටට හුරු දම්පාට මල් අලංකාරවත් ය. සෙ.මි. 2 පමණ දිග කෙලවරික් වක්වූ ඵලය වකුගඩු හැඩැති ය. එය කොළ පාට සිට කහ  තැඹිලි පාටට හැරේ. වියළි ඵලය කළු පැහැති ය. එහි තියුණු නඛර දෙකක් පිහිටා තිබේ. එය ශාකයේ ප්‍රචාරණය සඳහා වූ අනුවර්තනයක් ලෙස සැලකේ.  නාගදරණ Martyniaceae උද්භිද කුලයට අයත් ශාකයකි. 

ආයුර්වේදයේ කකනශික ලෙස හැඳින්වෙන නාගදරන පැළෑටිය  අපස්මාරය, ඉදිමුම්, ක්ෂය රෝගය, උගුරේ ආසාදන සහ තුවාල වලට ප්‍ර‍තිකාර කිරීමේ දී යොදා ගැනේ. ඉදිමුම් සහ පිළිස්සුම් සඳහා මෙහි ඵලය ඉතා ප්‍ර‍ශස්ත ඔසුවකි. ඇට වලින් ලබා ගන්නා තෙල් සමේ කැසිලි ඇති කරන ආසාදන සහ සම මතුපිට වෙනත් රෝග වලට ප්‍ර‍තිකාර පිණිස ගනී. නාගදරණ ඵලය නිදි වර්ධනය කරන ඔසුවක් ලෙස භාවිත කරනු ද බහුලව දක්නට ලැබේ. වේදනා නාශක සහ ජ්වර නාශක (උණ අඩු කරන) ගුණ දරන නාග දරණ ඉතා ප්‍ර‍කටව එම ගුණ පළ කරයි. එනම් අත්දුටු ප්‍ර‍තිකාරයකි. තුවාල සුව කරන ගුණ සහිත නාගදරණ ස්වරසය බීමට මෙන්ම ආලේපනයට ද සුදුසු ය. එය බැක්ටීරියා ප්‍ර‍තිරෝධී ගුණ පෙන්වයි. නිස්සාරණය කරන ලද ස්වරසය බීමෙන් තුවාල වහා සමනය වේ. එය ක්ෂුද්‍ර‍ පණුවන් වැනි පරපෝෂිතයන් නසයි. කොකුපණු රෝගය සඳහා නොවරදින ඔසුවකි. වලිප්පුවට සුව ගෙනෙන මෙම ඔසුව කුඩා දරුවන්ගේ පානයට ඇතුළත් කිරීමට පවා සුදුසුය. වෛද්‍ය උපදෙස් ඇතිව දීම යෝග්‍ය වේ. ප්‍ර‍තිඔක්සිකාරක ගුණ සහිත එය කාන්තාවන්ගේ සාඵල්‍යතාව වඩවන අතර පුරුෂයන්ට ද ගුණදායකය. එයින් ශුක්‍ර‍තරලයේ අන්තර්ගත වැඩි කරයි. දියවැඩියාව පාලනය සඳහා ද යොදා ගත හැකි ඔසුවකි.

කල් පවතින තුනටියේ වේදනාවට නාගදරණ ගෙඩි එකට අමුණා ඉනේ බැඳීම පැරණි ප්‍රතිකාරයකි. මෙරට ගැමියන් කෘමී සහ මඳ විෂ සර්ප දෂ්ඨන ආදී සුලු විෂ සඳහා නාගදරණ ගෙඩියක් ගලගා දෂ්ඨ සථානයේ ආලේප කිරීමට පුරුදුව ඇත. යන්ත්‍ර මන්ත්‍ර ආදී ගුරුකම් වැඩ සඳහා ද, නිවාස ආරක්ෂා කිරීම් ආදියටද නාගදරණ ගෙඩි භාවිතා කරයි. පැරැන්නන් වියලි නාගදරණ ගෙඩි ගෙමිදුලේ කලාමකව අතුරා තබනුයේ එමඟින් නිවසට සර්පයින් පැමිණීම වලකාලන බවට පවතින විශ්වාසය හේතුවෙනි. 

මූලාශ්‍ර_ දේවගේ දොං ප්‍රියන්ත කුමාර මහතාගේ ලිපියක් ඇසුරෙන් සහ අන්තර්ජාලයෙන් 

සේයාරූ_ අන්තර්ජාලයෙන් 

Read More

මලිත [Malitha] (Woodfordia fruticosa)

මලිත්ත යනුවෙන්ද හඳුන්වන මලිත මීටර් 1-5 පමණ උසට වැඩෙන කුඩා ශාකයක් හෝ පඳුරකි. සිනිඳු හෝ බූව සහිත ආරුක්කු හැඩැතිව විහිදී යන කඳක් පිහිටයි. බෙදුණු කුඩා අතු රැසක් දක්නට ලැබේ. පොත්ත තුනී වන අතර පොතු ගැලවී යන ස්වභාවයකි. දිග සෙ.මි. 14 සහ පළල සෙ.මි. 4 දක්වා වැඩෙන සරල පත්‍ර සම්මුඛව පිහිටා තිබේ. පත්‍ර හැඩය අණ්ඩාකාර-ලන්සාකාර හෝ ලන්සාකාර ය. පත්‍ර යටිපස ඝන වෙල්වට් වැනි දෘඪ බූවක් හෝ ඇතැම් ස්ථානවල සිනිඳු බූවක් දක්නට ලැබේ. පුෂ්ප මංජරියක හට ගන්නා මල් දීප්තිමත් රතු පැහැතිය. ඵලය සෙ.මි. 2 පමණ දිග ස්ඵෝටිකාවකි. මලිත Lythraceae උද්භිද කුලයට අයත් දේශීය ශාක විශේෂයකි. 

ශරීරදාහ, රක්තස්‍රාව, කුෂ්ඨ ලාඳුරු වැනි  චර්ම රෝග, රක්තකාස, ප්‍රවාහිකා, අතීසාර, මධුමේහ, රක්ත පිත්ත, හිසේ වේදනා, ගුදභ්‍රංශ, අර්ශස්, ඉදිමුම්, ඇදුම, පෙනහලු රෝග, උන්මාද, ස්නායු රෝග, ස්වේත ප්‍රදර, රක්ත ප්‍රදර, රක්ත අර්ශස් ආදී රෝග සඳහා ප්‍රතිකාර කිරීමට මලිත ශාකයේ මල් සහ කොළ භාවිතා කරයි. මලිත දාහ සමනය කරන, ශෝධන, සන්ධානීය, ගර්භස්ථාපන, රත්පිත් සමනය කරන, පණුවන් නසන ආදී ගුණ සහිත බව සඳහන්. මලිත මල්වල පැසවීමේ ක්‍රියාකාරිත්වයක් ඇති හෙයින් කෂාය, ආසව, අරිෂ්ට ආදී බෙහෙත් ද්‍රව්‍ය නිපදවීමේදී ඒවා කල් තබාගැනීමට මලිත මල් එකතු කරයි. මෙම ඖෂධවල මධ්‍යසාර යම් ප්‍රමාණයක් අඩංගු වන්නේ මේ හේතුව නිසා ය. ධාතක්‍යාදී තෛලය සහ ධාතක්‍යාදී චූර්ණය මලිත යොදා නිපදවන ඖෂධ දෙකකි. 

අතීසාරයට මලිත මල් චූර්ණය මී පැණි සමඟ දෙයි. බඩවැල්වල රෝග, පාචනය, අතීසාරය, අශ්‍යන්තර රුධිර වහනය වැනි රෝග ඇති විට මලිත මල් චූර්ණය දීකිරි සමඟ යොදා ප්‍රතිකාර කරයි. වණ සහ පිළිකාවන්ට මලිත මල් කුඩු තුවාල මතට ඉසීමත්, මලිත මල් යුෂ ඖෂධීය දියරක් ලෙසත් භාවිතා කරයි. ගුදයේ ලේ නහර ඉදිමීම, අක්මා රෝග ආදියට වියළන ලද මලිත මල් වලින් සෑදූ කෂාය යොදා ගනී. ශ්වේත ප්‍රදර සහ අධික ඔසප් වීමට මලිත මල් කුඩුකර මී පැණි සමඟ ගැනීමට නියම කර ඇත. ගින්නෙන් පිළිස්සුන විට මලිත මල් චූර්ණය තලතෙලින් අනා ආලේප කළ යුතුය. මලිත කොළ ස්වරසය නලලේ ආලේප කිරීමෙන් පිත් උණ සහ හිසරුදාව සමනය වෙයි. සර්ප විෂට ළපටි මලිත කොළ යුෂ බිංදු කිහිපයක් නස්‍ය කිරීම, මලිත කොළ යුෂ දෂ්ට ස්ථානයේ ආලේප කිරීම කළ යුතුය. වණ සේදීමට මලිත මල් තැම්බූ ජලය භාවිතා කරයි. ලේ යන අර්ශස් තත්වයක් ඇති විට මලිත මල් තැම්බූ ජලයෙහි මඳ උණුසුමින් වාඩිවී සිටිම ගුණය. 

සංස්කෘතෙන් ධාතකී යන්නට ප්‍රම්‍රඛව මලිත භාවිතා කරතත් එ් සඳහා මයිල ද භාවිතා කළ හැකි බව ද, ඇතැම් විට වර්ග දෙකකම එකක් ලෙස සලකා ඇති බව ද පැරණි පොත් පත්වල සඳහන්ව ඇත. ඇතැම් මතයකට අනුව මලිත සහ මයිල වෙනමම කර්යයන් සඳහා භාවිතා කළ යුතු වර්ග දෙකක් ලෙස සලකා ඇති අතර මලිත වෙනුවට මයිල යොදා ගැනීම සාවද්‍ය භාවිතයක් ලෙස සලකා ඇත. මෙම බෙදීම නොවිසඳුනු ගැටළුවක් ලෙස වෛද්‍ය ශේස්ත්‍රයේ තවමත් පවතින බව පෙනෙන්නට තිබේ. කෙසේ වෙතත් උද්භිද විද්‍යාත්මකව සැලකූ කළ මලිත සහ මයිල වෙනස්ම උද්භිද කුල දෙකකට අයත් ශාක විශේෂයන් දෙකක් බව කිව යුතුය. 

මූලාශ්‍ර_ ඖෂධීය ශාක සංග්‍රහය සහ ඔසුතුරු විසිතුරු

සේයාරූ_ අන්තර්ජාලයෙන්

‍ෙ

Read More

දුහුදු [Duhudu] (Celastrus paniculatus)

දුහුදු අධාරක ශාකයක් මත මීටර් 10 පමණ උසට වැඩෙන විශාල කාෂ්ඨීය වැලකි. බොහෝ විට ළපටි අතුවල වා සිදුරු පිහිටා තිබේ. ඒකාන්තරව පිහිටන සරල පත්‍ර ඉලිප්සාකාර, ඉලිප්සාකාර-ආයත, පුළුල් අණ්ඩාකාර ආදී විවිධ හැඩයන් ගනී. පත්‍රයක් දිගින් සෙ.මි. 12 සහ පළලින් සෙ.මි. 6.5 දක්වා වර්ධනය වේ. පත්‍ර සිනිඳු හා චර්මල වන අතර පත්‍ර දාරය කර පත්‍රික ය. පත්‍රය දෙපසම මැද නාරටිය කැපී පෙනේ. අග්‍රස්ථ පුෂ්ප මංජරිය සංයුක්ත ඒකාක්ෂයකි. පුෂ්ප මංජරියෙහි පුං සහ ජායා පුෂ්ප වෙන වෙනම පිහිටයි. ඉතා කුඩා පුං පුෂ්ප ළා කොළ පැහැති ය. ජයා පුෂ්පයේ මණි පත්‍ර, දල පත්‍ර සහ මඩල පුරුෂ පුෂ්පයට සමාන ය. ඵලය උපගෝලාකාර ස්ඵෝටිකාවකි. එක් ඵලයක් තුල දීප්තිමත් කහ පැහැයෙන් යුත් අණ්ඩාභ හෝ ඉලිප්සාකාර හැඩැති බීජ 3-6 පමණ පිහිටයි. බීජ වටා දීප්තිමත් රතු පැහැති බීජ කවචයක් දක්නට ලැබේ. දැනට රත්නපුර බංලගොඩ ප්‍රදේශය අවට  පමණක් ස්වභාවිකව හමුවන දුර්ලබ දේශීය ශාකයක් වන දුහුදු Celastraceae උද්භිද කුලයට අයත් ශාක විශේෂයකි. 

දුහදු ධාරණ ශක්තිය, බුද්ධිය සහ ස්මරණ ශාක්තිය වඩවන ඔසුවක් ලෙස ඉතා ප්‍රකටය. අතීසාර, රක්ත අතීසාර, බඩවැල්වල වේදනා, හිසේ වේදනා, පිත්තජකාස, මලබද්ධය, සූතිකාවාත, ආමවාත, ස්නායු දුර්වලතා, කුෂ්ඨ පූයාව්‍රණ, කටීශූල, පක්ෂවධ, අර්දිත, ගෘධ්‍රසි, ලිංගික බෙලහීනතාවය, අධික තරබාරු බව, මස්තිෂ්ක රෝග, ග්‍රන්ථි, ගණ්ඩමාලා, කුෂ්ඨ රෝග, දියවැඩියාව ආදී රෝග රැසකට ප්‍රතිකාර කිරීම සඳහා දුහුදු ඇට, ඇට තෙල්, කොළ, මුල් හා සුඹුලු යොදා ගනී. දුහුදු නාඩි බලකාරක, වේදනාස්ථාපක, උත්තේජක, කුසගිනි වඩවන, මලභේදක, කාමෝද්දීපක, ශරීර ශක්තිය වඩවන, රුධිර දෝෂ සමනය කරන, මුත්‍රකාරක, ස්වේදකාරක ආදී ගුණයන් රැසකින් සමන්විතයි. දුහුදු තෙල් විශේෂයෙන් දුෂ්ටවායු හරණය කරන, වණ රෝපණය කරන ගුණයන්ගෙන් යුක්ත බවත්, දුහුදු කොළ කාන්තාවන්ගේ ඔසප් චක්‍රය ක්‍රමවත් කරන බව සහ විෂහරණය කරන බවත් දක්වා ඇත. 

ස්මරණ ශක්තිය වර්ධනයට දුහුදු තෙල් එළඟිතෙල් සමඟ යොදා ගනී. හිසරුදාවට දුහුදු තෙල් එඬරු තෙල් සමඟ මිශ්‍රකර හිසේ ආලේප කළ යුතුය. අතීසාර, රක්තාතිසාර, රක්තප්‍රදර, කැස්ස ආදියට බීජ චූර්ණය යොදා ගනී. කල්ගිය වණ සඳහා දුහුදු ඇට ඇල්දියෙන් අඹරා වණයේ ආලේප කරයි. දුහුදු සුඹුළු අඹරා අබ තෙල් හා මිශ්‍ර කොට හිස ගැල්වීම උකුණන් සඳහා ප්‍රතිකර්මයකි. අක්‍රමවත් ඔසප් වීමට සහ ඔසප් වේදනාවන්ට දුහුදු කොළ යුෂ හෝ තෙල් යොදා ප්‍රතිකාර කරයි. දුහුදු තෙල් ආලේප කිරීමෙන් වාත වේදනාවන්ට සහනය ගෙනෙයි. ආයුර්වේදයේ බුද්ධි වර්ධනය සඳහා යොදා ගන්නා ප්‍රකට ඖෂධයක් වන ජ්‍යොතිෂ්මතී තෛලය දුහුදු ඇට යොදාගෙන නිපදවයි. 

දුහුදු ඇට තෙල් මේධ්‍ය ගුණයෙන් විශීෂ්ඨ බැවින් කුඩා දරුවන්ට ගිතෙල් මිශ්‍රකර බිංදුව බැගින් පෙවීමෙන් බාල කාලයේදී ඇති වන ගොත බව සුව වන බව සඳහන්. දුහුදු තෙල් බිංදු 5 බැගින් උදේ හවස මාස තුනක් භාවාවිතා කිරීමෙන් ස්ත්‍රී පුරුෂ දෙපක්ෂයේම ශරීරයේ අනවශ්‍ය මේදය, සෙම හා තරබාරුව සම්පූර්ණයෙන්ම ඉවත්ව ගොස්  ප්‍රශස්ථ සිරුරක් ලැබෙන බව නූතන පර්යේෂණවලින් තහවුරු කරගෙන ඇත. දුහුදු කොළ ව්‍යංජනයක් ලෙස කෑමට ගත හැකිය. එය ආර්ථව පීඩාවන්ට ප්‍රතිකාරයක්ද වේ.

දුහුදු ඇට කොටා, වණ්ඩුවේ තම්බා මිරිකා ගැනීමන් පසු දුහුදු තෙල් වෙන්කර ගත හැකිය. ගැමියන් කොහොඹ, මී තෙල් ආදිය නිපදවීමට යොදා ගන්නා සාම්ප්‍රදායික "පැහැ" මේ සඳහා භාවිතා කරයි.  වර්තමානයේදී මේ වෙනුවෙන් නිපදවූ උපකරණද තිබේ. මෙලෙස ලබා ගන්නා තෙල් කහ පැහැති ය. මෙයට අමතරව දුහුදු ඇට, කරාබු නැටි, සාදික්කා, වසාවාසි සමව ගෙන අඹරා පාතාල යන්ත්‍රයේ බහා වෙන්කර ගන්නා තෙල් කළු පැහැතිය. දැඩි ලෙස වඳවීමේ තර්ජනයට ලක්ව ඇති ඉතා වටිනා දේශීය ශාකයක් වන දුහුදු වැලක් වවා ගැනීමට උනන්දු වීම දේශීය ශාක සංරක්ෂණයට සහ අපේ වෙදකමට හිතැති සැමගේ යුතුමකි. 

මූලාශ්‍ර_ ඖෂධීය ශාක සංග්‍රහය ඔසුතුරු විසිතුරු

සේයාරූ_ අන්තර්ජාලයෙන්

Read More

ගුරැන්ද [Gurenda] (Celtis timorensis)

ගරිඳ සහ බූරැන්ද යන නම්වලින්ද හඳුන්වන ගුරැන්ද මීටර් 20 පමණ උසට වැඩෙන මධ්‍යම ප්‍රමාණයේ දේශීය ශාකයකි. මෙම ශාකයේ අරටුවෙන් තද අශූචි දුගඳක් නික්මීම මෙම නාමය ලැබීමට හේතුවක් වන්නට ඇත. ගුරැන්ද ශාකයේ ළපටි කොටස්වල සියුම් බූවක් දක්නට ලැබේ. අතුවල ලඟින් ඇසිරුණු වා සිදුරු පිහිටයි. ඒකාන්තරව පිහිටන සරල පත්‍ර තුනී හා චර්මල ය. පත්‍ර හැඩය අණ්ඩාකාර, ඉලිප්සාකාර හෝ ඉලිප්සීය ආයත වේ. පත්‍ර අග්‍රය තීවෘ සිට අතිතීවෘ වන අතර පත්‍ර දාරය තරංගීමය ආකාරයකි. පත්‍රයක දිග සෙ.මි 12 සහ පළල සෙ.මි. 6 දක්වා වර්ධනය වේ.  පුමාංගී හා ජායායාංගී ඒකාක්ෂ පුෂ්ප මංජරි  එකම ශාකයේ වෙන වෙනම පිහිටයි. පුෂ්ප මංජරියක කහ කොළ පැහැති මල් 10-15 පමණ දරයි. ඵලය අෂ්ටිලයකි. ගූරැන්ද Ulmaceae උද්භිද කුලයට අයත් ශාක විශේෂයකි. 

රත්පිත, කුෂ්ඨ රෝග, දන්ත රෝග, බෝවන රෝග, තුවාල අාදියට ප්‍රතිකාර කිරීම සඳහා ගූරැන්ද ශාකයේ මුල් සහ පොතු භාවිතා කරන බව සඳහන්. රත්පිතට සහ කුෂ්ඨ රෝගවලට ගුරැන්ද, සඳුන් සහ නියඟලා අල අඹරා, රතු තම්පලා යුෂ සහ දෙහි ඇඹුල් සමඟ එකට අනා ඇඟේ ආලේප කළ යුතුය. වණ තුවාල වෙදකමේ යෙදෙන තෙල්, බෙහෙත් ආලේපන ආදිය සඳහා ගුරැන්ද මුල් යෙදුනු අවස්ථා පැරණි පොත්වල සටහන්ව ඇත. මෙම මුල් තැම්බූ වතුරින් කබල ධාරණය කිරීමෙන් (එම වතුර කටෙහි රඳවා උගුර කට සෝදා  ඉවත දැමීමෙන්) කට, දිව, තොළ, විදුරුමස ආශ්‍රිත රෝග සුවවන බව සිංහල යෝගරත්නාකරයේ සඳහන්ව ඇත.  මුඛ රෝග චිකිත්සාවේ ප්‍රමුඛ ඖෂධයක් වන විටිඛදිර නැමැති ද්‍රව්‍ය සඳහා ප්‍රතිනිධි ලෙස දේශීය වෛද්‍යවරු ගුරැන්ද ගැනීමට පුරුදු වී ඇති අතර ඒ අනුව යමින් ඔවුන් කාලාන්තරයක සිට අරිවේදාදී තෛලයට ගුරැන්ද අරටුව යොදා ගැනීමට හුරු වී ඇත. 

ගුරැන්ද අරටුව විෂබීජ නාශක ගුණයෙන් යුක්ත බව පැරණි දේශීය රහස් වට්ටොරුවල සඳහන්ව ඇත. ප්‍රතිශ්‍යා, උණ, උණ සන්තිපාතය, සරම්ප, පැපොල, වසූරිය ආදී වසංගත රෝග පැතිරෙන අවස්ථාවල ගුරැන්ද අරටු කැබැල්ලක් ඉණ බැඳ තබා ගැනීමෙන් එම අසනීප නොවැළඳෙන බවද ඒවායේ දක්වා ඇත.   

ගුරැන්ද ලීය කුඩා කැබලිවලට කපා භූත දෝෂ සඳහා දුම් ඇලීමට යොදා ගනී. මෙම අරටු කැබැල්ලක් නිවසේ ප්‍රධාන උළුවස්සට ඇතුළු කිරීමෙන් අණවින කොඩිවින නොවදින බව ගැමි විශ්වාශයකි. මෙම අරටුව පරාල, රීප්ප ආදී දැව අවශ්‍යතා සඳහා කළ හැකිය. වැසි කාලයේදී අරටුවෙන් දැඩි දුඟදක් හමන නිසා අනවශ්‍ය ප්‍රශ්න ඇතිවූ අවස්ථාද වාර්ථා වී ඇත.

මූලාශ්‍ර_  ඖෂධීය ශාක සංග්‍රහය 

Read More