නියඳ [Niyadha] (Sansevieria zeylanica)

උල් නියඳ, ගජ දල, විෂහරණ ආදී නම්වලින්ද හඳුන්වන නියඳ කෙටි කඳක් සහ දැඩි මූල පද්ධතියක් සහිත බහු වාර්ෂික පැළෑටියකි. කඳ අප්‍රකට වන අතර දිගු පත්‍ර ප්‍රකටව පෙනෙන්නට තිබේ. මීටරයක් දක්වා දිගු විය හැකි සිලින්ඩරාකාර හැඩයට හුරු සරල පත්‍ර අරීයව සැකසී ඇත. එක පොකුරට 8-9 සේ පිහිටන කොළ පැහැති පත්‍රවල හරස් අතට තද කොළ පැහැති පැල්ලම් දැක ගත හැකිය. පත්‍රවල ඇතුළු පැත්ත අවතල වන අතර පිට පැත්ත වටකුරු ය. සෙ.මි. 60 ක් දක්වා දිගු විය හැකි බහුඅක්ෂ පුෂ්ප මංජරියෙහි සුදු පැහැති මල් රාශියක් හට ගනී. ගොලාකාර කොළ පැහැති ඵලය ඉදුණු පසු තද තැඹිලි පැහැයක් ගනී. ඵලයක් තුල එක බීජයක් පිහිටයි. කැලෑබදව ගල් පර්තව ආශ්‍රිතව සුලබව හමුවන දේශීය ශාකයක් වන නියඳ Dracaenaceae උද්භිද කුලයට අයත් ශාක විශේෂයක්ව තිබී මෑතක සිට Asparagaceae කුලය යටතේ වර්ගීකරණය කර ඇත. 

හෘදයට සම්බන්ධ සෙම බැඳීම ඇතුළු හෘද රෝග, උගුරේ සෙම බැඳීම, මහෝදර, මූල රෝග, කැස්ස, කර්ණ රෝග, නයි විෂ, ගෙඩි, භගන්දර ආදී රෝග සඳහා ප්‍රතිකාර කිරීමට නියඳ ශාකයේ අලය හෙවත් මුල සහ කොළ භාවිතා කරයි. නියද මලමුත්‍රකාරක, කුසගිනි වඩවන, ශක්තිජනක සහ සෙම නසන ගුණ සහිතයි. නියඳ තෛලය, කොලශ්ලෙෂ්මා තෛලය, නියඳ අල මහාකෝල විනා ගුළිය, වලිප්පු කෝල තෛලය, ගරුඬරාජ තෛලය, යම දේවරාජ තෛලය නියඳ යොදා නිපදවන ඖෂධයන් ය. 

විද්‍රධි (ගෙඩි) සඳහා නියඳ අල යුෂ විනාකිරි සමඟ මිශ්‍රකර ආලේප කරයි. දරු ප්‍රසූතියෙන් පසු වේදනාවට නියඳ දලු අහුරක් සහ සුදුලූණු පලමක් ගෙන දෙවර්ගය කඩපිම්මේ තම්බා යුෂ මිරිකා, කුඹුරු ඇට මද කළඳක් පොඩිකර දමා පෙවිය යුතුය. කණේ ආබාධවලට නියඳ පත්‍රයේ කඳට සම්බන්ධවන තැන පිහිටි සුදු පාට කොටස ගෙන උණු අලුපල්ලේ තම්බා මිරිකා ගත් යුෂ කණට වත් කරයි. සර්ප විෂට නියඳ කොළ දෙහි ඇඹුලින් ගලගා දෂ්ඨ ස්ථානය වටේ ආලේප කරයි. මාපිල් විෂට නියඳ අල කැඳ බොන්නට දෙයි. ගොනුසු විෂට සහ ගෙමැඩි විෂට නියඳ අල, බලුදං කොළ සහ පොතු, අමුකහ, ලුණු සමඟ කොටා පොට්ටනි බැඳ කඩපිම්මේ තම්බා බඳියි. පිත නිසා හටගත් හිසරදයට බැබිල, නියඳ අල, වැල්මී, සුවඳ හොට, මානෙල් අල, සුදුහඳුන් එළකිරෙන් අඹරා ගණව හිස ගැල්විය යුතුය. උණු අලුවෙන් තැම්බූ නියඳ අල යුෂ දත මුල තැබීමෙන් දත් පණු රෝගය සුව වෙයි. වණ ශුද්ද වීමට නියඳ කොළ සහ සූදුරු එකට කොටා තලතෙලින් මලවා බැඳීම සිදු කරයි. 

දේශීය නියඳ ශාකය මෙන්ම පළල් පත්‍ර සහිත විදේශීය නියඳ විශේෂයක් වන Sansevieria trifasciata යන උද්භිද නාමයෙන් හඳුන්වන ශාකය ද ගෘහ අලංකරණය සඳහා විසිතුරු ශාකයක් ලෙස වැවීමට භාවිතා කරයි. පුරාණයේදී නියඳ පත්‍රවල ඇති ශක්තිමත් කෙඳි රෙදි වර්ග නිපදවීමටත් නූතනයේදී නොයෙක් විසිතුරු හාන්ඩ නිපදවීමටත් යොදා ගනී. එමෙන්ම වැදි ජනයාගේ දුණුවල සහ ඉනෙහි බඳින් නූල් සඳහාත් පෙරහර ආදී උත්සව අවස්ථාවන්වලදී භාවිතා කරන "කසය" සැකසීම සඳහාත් නියඳ කෙදි භාවිතයට ගනී. 

මූලාශ්‍ර_ ඖෂධීය ශාක සංග්‍රහය සහ ඔසුතුරු විසිතුරු කෘති

Read More

වැට එඬරු [Weta Endaru] (Jatropha curcas)

වල් එඬරු යනුවෙන්ද හඳුන්වන වැට එඬරු මීටර් 5 ක් දක්වා උසට වැඩෙන කිරි සහිත කුඩා බහු වාර්ෂික ශාකයකි. සිනිඳු අළු පැහැති කඳේ පිටද පොත්ත ගැලවී ඉවත්වන ස්වභාවයක් ගනී. දිගු නටුවක් සහිත සරල පත්‍ර සර්පිලාකාරව පිහිටයි. පත්‍රයක් දිගින් සෙ.මි. 18 සහ පළලින් සෙ.මි. 16 දක්වා වර්නධය විය හැකිය. පුෂ්ප මංජරියෙහි ගැහුණු සහ පිරිමි මල් වෙන වෙනම පිහිටන අතර ගැහණු මල් තරමක් විශාලය. මල් ළා කහ පැහැතිය. ඵලය සෙ.මි. 3 ක් පමන වන ගෝලාකාර හෝ ඉලිප්සාකාර ස්ඵෝඨිකාවකි. ඵලයක් තුල කළු පැහැති බීජ 3 ක් පිහිටයි. බීජයේ බරින් 40% දක්වා සංතෘප්ත සහ අසංතෘප්ත තෙල් අඩංගුය. යුරෝපය සහ ඇමරිකාව නිජබිම ලෙස සැලකෙන, අප රටට හඳුන්වාදී ඇති වැට එඬරු Euphorbiaceae උද්භිද කුලයට අයත් ශාක විශේෂයකි.  

චර්ම රෝග, කල්ගතවූ ආමවාතය, ලේ වහනය, විදුරුමස් ඉදිමීම, විදුරුමසින් ලේ යාම, විදුරුමසෙහි හට ගන්නා ගෙඩි, මව්කිරි නිසිලෙස ස්‍රාවය නොවීම ආදියට ප්‍රතිකාර කිරීමට වැට එඬරු ශාකයේ කොළ, දඬු, මුල් සහ බීජවලින් ලබා ගන්නා තෙල් භාවිතා කරයි. 

කන්ඩු, දද, පාමා, නාඩිවිසර්පී (හර්පිස් / Herpes) ආදී චර්ම රෝග සඳහා ප්‍රතිකාරයක් ලෙස වැට එඬරු බීජ තෛලය ආලේප කරයි. කල්ගතවූ අමාවාතයට වැට එඬරු ඇට තෙල් වෙනත් මෘදු තෙලක් සමඟ මිශ්‍රකර ආලේප කිරීමෙන් ගුණ ලැබේ. එයටම මුලෙහි පොතු අඹරා ආලේප කිරීමද ගුණය. තුවාලයකින් ලේ වහනවීම වැලැක්වීමට වැට එඬරු කිරි ආලේප කිරීම ප්‍රශස්ථ ප්‍රතිකාරයක් ලෙස දක්වා ඇත. විදුරුමස් ඉදිමීම, විදුරුමසින් ලේ යාම, විදුරුමසෙහි හට ගන්නා ගෙඩි ආදී විදුරුමස් රෝග ඇති විට වැට එඬරු දඬුවලින් දත් මැදීම ප්‍රතිඵලදායකය. වැඩ එඬරු කොළ තම්බාගත් ජලයෙන් පියයුරු තැවීමෙන් මව්වරුන්ගේ කිරි වැඩි වෙයි. 

වැට එඬරු තෙල් ආහාර මාර්ගය තුලින් ශරීරගත වීමෙන් තියුණු උදර වේදනාව සහ වමනය ඇති විය හැකිය. ඇතැම් රටවල මෙම තෙල් ඉන්ධනයක් ලෙස භාවිතා කරන බවත්, ඒ සඳහා වානිජ වශයෙන් වැට එඬරු ශාකය වගාකරන බවත් අන්තර්ජාල මූලාශ්‍රවල සඳහන්ව ඇත. 

මූලාශ්‍ර_ ආයුර්වේද ඖෂධ සංග්‍රහය සහ අන්තර්ජාලයෙන් 

සේයාරූ_ අන්තර්ජාලයෙන් 

Read More

සස්සඳ [Sassada] (Aristolochia indica)

මරාටි භාෂාවෙන් සප්සඳ යනුවෙන්ද හඳුන්වන සස්සඳ ආධාරක ශාකයක් මත නැගී වර්ධනය වන දේශීය වැල් ශාකයකි. රේඛීය-ආයත, ආයත-ප්‍රත්‍යණ්ඩකාර වැනි හැඩයන්ගෙන් යුත් පත්‍ර ඒකාන්තරව පිහිටා තිබේ. පත්‍රයක් සෙ.මි 10-12.5 පමණ දිගින් යුක්ත ය. කක්ෂීය පුෂ්ප මංජරිවල හට ගන්නා තාරාවකුගේ හැඩයක් ගන්නා මල් අලංකාරවත්ය. ඵලය කොටස් පහකට පැලෙන ස්ඵෝඨිකාවකි. ඵලයක් තුල පියාපත් සහිත බීජ රාශියක් පිහිටා තිබේ. මෙම උද්භිද ගණයටම අයත් Aristolochia bracteolata යන උද්භිද නාමයෙන් හඳුන්වන තවත් දේශීය සස්සඳ විශේෂයක් ඇති අතර වෙදකමට සම්බන්ධ මූලාශ්‍රවල එය "කීටමාරී" යනුවෙන් හඳුන්වා ඇත. සාපේක්ෂව තරමක් විශාල පත්‍ර සහිත එය, වැලක් ලෙස බිම දිගේ වර්ධනය වෙයි. සස්සඳ සොයා ගැනීමට නොමැති විට ඒ වෙනුවට ඖෂධ සඳහා මෙම කීටමාරී ශාකය භාවිතා කිරීමට සුදුසු බව පොතපතෙහි දක්වා ඇත. සස්සඳ විශේෂ Aristolochiaceae උද්භිද කුලයට අයත් ශාක විශේෂයන්ය. 

සර්ප විෂ, වණ නිසා හටගත් ඉදිමුම්, සන්ධිවාත, ආමවාත, කුසගිනි මදිකම, උදර වේදනා, ග්‍රහණි, කෘමි රෝග, විසූචිකා, ළදරු දන්ත රෝග, ළදරු ප්‍රතිශ්‍යාවසහ කැස්ස, වෙදනාකාරී දරු ප්‍රසූතිය, සූතිකා උණ ඇතුළු උණ රෝග, හෘද දුර්වලත්වය, කුෂ්ඨ ඇතුළු චර්ම රෝග, පිස්සු බලු විෂ, මී විෂ, මුත්‍ර අඩස්සිය ආදී රෝගාබාධ රැසක් සඳහා ප්‍රතිකාර කිරිමට සස්සඳ ශාකයේ කොළ සහ මුල් භාවිතා කරයි. සස්සඳ රුධිරය පිරිසිදු කරන, හෘදය උත්තේජනය කරන, ඉදිමුම් නසන, ගර්භාෂය සංකොචනය කරන, මුත්‍රකාරක, ස්වේදජනක, විශබීජ නාශක ආදී ගුණයන් සහිතයි. 

උණ, ආමවාත, සන්ධි ඉදිමීම ආදියට සස්සඳ මුල් චූර්ණය යොදා ප්‍රතිකාර කරයි. සුදු කබර රෝගයට මුල් චූර්ණය මී පැණියෙන් අඹරා ආලේප කරයි. ළදරු මලබද්ධයට කොළ අඹරා යටි බඩේ ගෑ යුතුය. වේදනාකාරී දරු ප්‍රසූතියෙන් පසුව ගර්භාෂය හැකිලවීම සඳහා තිප්පි සමඟ යොදා ප්‍රතිකාර කරයි. සර්ප, ගෝනුසු මී ආදී විෂ සඳහා මෙම මුල් මිරිස් සමඟ අඹරා කොළ යුෂින් පොවනු ලැබේ. මෙම මුල් කැබැල්ලක් ලඟ තබාගෙන සිටීමෙන් වසංගත රෝග අවස්ථාවන් හිදී බෝවන රෝග වැලඳීමෙන් වැලකී සිටීමට හැකි බවත්, සර්පයින් අසලට ඒ මෙන් වැලකෙන බවත් දේශීය වෛද්‍ය ශබ්ද කෝෂයෙහි සඳහන් කර ඇත.

මෙම ශාකයෙහි ප්‍රධාන ක්‍රියාකාරී රසායනික සංඝටකයක් ලෙස පවතින අරිස්ටෝලෝචික් අම්ලය (Aristolochic acid) අධිමාත්‍රාව වකුගඩු ආශ්‍රිතව අහිතකර ලෙස ක්‍රියාකරන බව අන්තර්ජාල මූලාශ්‍රවල සඳහන්ව ඇත. පසුගිය කාලයේ ඇතමුන් එම කරුණ හුවා දක්වමින් ශ්‍රී ලංකාවේ රජරට ප්‍රදේශයේ පැතිර යන වකුගඩු අකර්මණ්‍ය වීමේ රෝගයට දේශීය වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර සඳහා යොදා ගන්නා සස්සඳ හේතුවන බව කියමින් කෘෂි රසායන සමාගම් ගලවා ගැනීමට අසාර්ථක උත්සාහයක යෙදෙනු දක්නට ලැබුනි. කෙසේ වෙතත් එම රෝගය සඳහා සස්සඳ ශාකය වගකිවයුත්තෙක් නොවන බව පසුව හෙලි විය. විෂ සහිත ශාක හඳුනාගෙන ඒවා ඖෂධ සඳහා භාවිතා කරන විට සම්මත ක්‍රමයන්ට අනුව විෂ මරා හෝ වෙනත් ඖෂධ සමඟ සංයෝග කර විෂ ස්වභාවය දුර්වල කිරීමට දේශීය වෛද්‍යවරු පුරාණයේ සිටම දැන සිට ඇත. දේශීය ශාකයක් වන සස්සඳ චිරාත් කාලයක සිට මෙරට වෛද්‍යවරු ඖෂධ සඳහා භාවිතා කර ඇති අතර රජරට වකුගඩු රෝගය කෘෂි රසායන භාවිතය ඉහලට යෑමට සමාන්තරව දශක දෙකකට ආසන්න කාලයක සිට මෙරට ව්‍යාප්ත වන්නකි. 

දේශීය සමනල් විශේෂ කිහිපයක යැපුම් ශාකයක්ද වන, අලංකාර මලක් හට ගන්නා හෙයින් විසිතුරු ශාකයක් ලෙසද වැවිය හැකි ඖෂධීය සස්සඳ වැලක් ගෙමිදුලෙහි වවා ගැනීම අපහසු කටයුත්තක් නොවේ. 

මූලාශ්‍ර_ ආයුර්වේද ඖෂධ සංග්‍රහය, දේශීය වෛද්‍ය ශබ්ද කෝෂය සහ අන්තර්ජාලයෙන් 

Read More

දොඬම්පනා [Dodampana] (Glycosmis pentaphylla)

දොඬම්පනා මීටර් 3 ක් දක්වා උසට වැඩෙන කුඩා දේශීය ශාකයකි. ඇතැම් විට පඳුරක් ආකාරයෙන්ද වර්ධනය වනු දැකගත හැකිය. දිගින් සෙ.මි. 6-24 පමණ වන ප්‍රාක්ෂයක් සහිත සංයුක්ත පත්‍ර ඒකාන්තරව පිහිටයි. පත්‍රයක තද කොළ පැහැති පත්‍රිකා 3-5-7 වැනි සංඛාවක් පිහිටන අතර පත්‍රිකාවක් දිගින් සෙ.මි 15 සහ පළලින් සෙ.මි. 6 පමණ වේ. පත්‍රිකා තරමක් ඉලිප්සීය හෝ ප්‍රතිලංසාකාර හැඩයන් ගනී. අග්‍රස්ථීය හෝ කක්ෂීය පුෂ්පමංජරිවල සුදු පැහැති මල් හට ගනී. ඵලය එක් බීජයක් සහිත මාංසල බදරියකි. කලාතුරකින් බීජ 2 ක් හෝ 3 ක් පිහිටා තිබිය හැකිය. ළපටි ඵලය කොළ පැහැති වන අතර ඉඳුණු විට සුදු රොස පැහැයක් ගනී. දොඬම්පනා Rutaceae උද්භිද කුලයට අයත් ශාකයකි. 

තුවාල, ගඩු, අක්මා රෝග, අන්ත්‍රගත පණුවන්, චර්ම රෝග, කැස්ස, රූමැටික උණ, ඉදිමුම් ආදියට ප්‍රතිකාර කිරීමට දොඬම්පනා ශාකයේ කොළ, මුල්, පොතු, ගෙඩි ආදිය භාවිතා කරයි. දේශීයව මෙහි එතරම් ප්‍රකට භාවිතයක් නැතත් වෙනත් ආසියානු රටවල සාම්ප්‍රදායික වෛද්‍යක්‍රමවල නොයෙක් ප්‍රතිකාර සඳහා යොදා ගන්නා ශාකයකි. 

පත්‍ර‍ ස්වරසයෙන් සාදා ගන්නා තිත්ත රස දියරය උණ (ජ්වර), අක්මාවේ ඉදිමීම සහ අන්ත්‍ර‍ගත පණුවන් ඉවත් කිරීම සහා යොදා ගැනේ. මෙය කුඩා දරුවන්ට හිතකර ශාක යුෂයකි. නටු සහ මුල්වල සාරයෙන් නිස්සාරණය කරන ස්වරසය අර්ශස් සහ මූල රෝගවල දී වේදනා සමන ඔසුවක් ලෙස භාවිත කෙරේ. ඉඟුරු ස්වල්පයක් සමඟින් අඹරාගත් පත්‍ර‍ ප්‍රලේපය සමේ රෝග සඳහා සුදුසු ය. එය අන්ත්‍ර‍ගත පණුවන් හැලීමට අභ්‍යන්තර ඖෂධයක් ලෙසද දෙනු ලැබේ. දරුවන් ලැබීමෙන් පසු ආහාර රුචිය වැඩවීම සඳහා පත්‍ර‍ යුෂ නිස්සාරක භාවිත කෙරේ. අරටුව උරච්චි කර කෑ මුඛයේ තැබීමෙන් නාග විෂ සමනය වේ. කැස්ස, රූමැටික උණ, ඉදිමුම් සඳහා ද භාවිත කෙරෙන ඔසු රැසකට දොඩම්පනා එක් කර ගැනෙනු දැකිය හැකිය. දොඬම්පනා රැධිරගත සීනි අඩු කරන ගුණයකින් ද සමන්විතය ය.මෙහි ක්‍රිමි හාරක (පණුවන් හලන) ගුණය නැවත ද සඳහන් කිරීම අවශ්‍ය වේ. විශේෂයෙන් මුලෙන් ලබා ගන්නා සාරය ඒ සදහා භාවිත කරයි. මුල හොඳින් සෝදා කුඩා කැබලි කපා පිරිසිදු වතුරේ රැයක් තබා උදේට බොන්නට දිය යුතුය. එහි බැක්ටීරියා විරෝධී ගුණයක්ද ඇත. විශේෂයෙන් දොඬම්පනා පත්‍ර‍ සහ කොබෝලීල පත්‍ර‍ මද්‍යසාරයේ බහා නිස්සාරණය කරගත් යුෂය ඉහත කී රෝගවලට ඉක්මන් සුවය ගෙන දීමෙහි සමත් බව කියවේ.  දොඩම්පනා කෝටු දැහැටි දඬු ලෙස භාවිත කෙරෙන බැවින් ඒ නමින් ඉංග්‍රීසියෙන් හැඳින්වේ. 

මූලාශ්‍ර_ Dewage Don Priyantha Kumara මහතාගේ ලිපියක් ඇසුරින් සහ අන්තර්ජාලයෙන් 

Read More