වල්ලූණු [Wallunu] (Pancratium zeylanicum)

වල්ලූණු බල්බය නමින් හඳුන්වන ව්‍යාජ භූගත කඳක් හෙවත් අලයක් සහිත කුඩා බහු වාර්ෂික පැළෑටියකි. බල්බයේ හැඩය ගෝලාකාර හෝ උපගෝලාකාර වේ. මාංසල බවින් යුත් පත්‍රයක දිග සෙ.මී. 15-30 දක්වා විය හැකි අතර පළල සෙ.මී. 1.5-2 දක්වා වේ. පත්‍ර හැඩය පටු ලන්සාකාර හෝ ප්‍රතිලන්සාකාරයි. උඩ පෘෂ්ඨය ඔප සහිත කොළ පැහැ වන අතර යට පෘෂ්ඨය අළු පැහැයට හුරු කොළ පැහැතිය. පත්‍ර ගොනුවෙන් පැන නගින සෙ.මී.  8.5-25 පමණ දිග සිලින්ඩරාකාර නටුවක් සහිත මල් තනි තනිව හට ගනී. මල්  සුදු පැහැති වන අතර අලංකාරවත් ය. තල 3ක් සහිත බීජ කෝෂය සෙ.මී.2ක් පමණ දිග වන අතර සෙ.මී.1.5ක් පමණ පළලයි. ඒ තුල උප ගෝලාකාර හැඩැති බීජ විශාල ප්‍රමාණයක් පිහිටයි.  විසිතුරු ශාකයක් ලෙස ද වැවිය හැකි වල්ලූණු Amaryllidaceae උද්භිද කුලයට අයත් දේශීය ශාක විශේෂයකි.

ඇතමුන් මෙම ශාකයට තරමක් සමාන සුදු මල් හට ගන්න Hymenocallis littoralis සහ  Hymenocallis littoralis නම් විදේශීය විසිතුරු දෙකක් සහ රතු හෝ තුඹිලි පැහැති මල් හට ගන්නා Hippeastrum puniceum නම් විදේශීය විසිතුරු ශාකයක් වල්ලූණු ලෙස සලකා ඖෂධ සඳහා භාවිතා කරනු දැකගත හැකිය. විද්වත් මතයට අනුව එය ඵලදායී නොවන වැරදි භාවිතයකි.  

ගෙඩි, අර්ශස්, කැඩුම් බිඳුම් ආදියට ප්‍ර‍තිකාර කිරීම සඳහා ප්‍ර‍ධාන වශයෙන් වල්ලූණු ශාකයේ බල්බය හෙවත් අලය භාවිතා කරයි. අස්ථි භග්නයකදී කැඩී ඇති සියුම් ඇට කැබලි එලියට ගැනීම සඳහා වල් ලූණු අල, මුං ඇට සමග පොල් කිරෙන් අඹරා බඳියි. 

මූලාශ්‍ර‍_ ඔසුපැළ හඳුනා ගනිමු සමූහයේ සංවාදයක් ඇසුරින්

සේයාරූ_ ඔසුපැළ හඳුනා ගනිමු සමූහයෙන්

‍ෙ

Read More

පඹ [Pamba] (Lygodium flexuosum)

ලෙහා ගැනීමට අපහසු ගැටළු රාශියකට මැදි වූ විට පඹ ගාලක පැටළුනා වැනිය යන කියමනෙන් ගැමියන් අතර ප්‍ර‍කට පඹ වැල් අධාරක ශාකයක් මත ඉහල නඟින වැල් පර්නාංගයකි. මෙම වැල් රාශියක් එකට එතෙමින් සාදන ගොනුව පඹ ගාලක් යනුවෙන් හඳුන්වයි. පඹ වැල්වල ළපටි කඳ කොළ පැහැති වන අතර මේරු කඳ දම් මිශ්‍ර‍ කළු පැහැති ය. සංයුක්ත පත්‍ර‍වල ප්‍රාක්ෂය සුමට හෝ මඳ බූවක් සහිතයි. පත්‍රිකා විවිධ හැඩයන් ගනී. පත්‍ර‍ දාරයෙන් බීජණුධානී පොකුරු හෙවත් සොරස පිටතට නෙරා ඇත. එවායින් නික්මෙන් බීජාණු මඟින් ශාකයේ ව්‍යාප්තිය සිදු වේ. මෙම උද්භිද ගණයටම අයත් තවත් ශාක දෙකක් මෙරටදී හමු වන අතර එවායින්  Lygodium circinnatum ශාකය මහ පඹ ලෙසත්, Lygodium microphyllum ශාකය පඹ වැල් ලෙසත් හඳුන්වා ඇත. දේශීය ශාක වන පඹ විශේෂ  Lygodiaceae උද්භිද කුලයට අයත් පර්නාංශ විශේෂයන් ය. මෙම විශේෂ තුනට අමතරව සිංහලෙන් පඹ නමින් හඳුන්වන තවත් ශාකයක් අැති අතර එය Ipomoea quamoclit යන උද්භිද නාමයෙන් හඳුන්වන සපුෂ්ප ශාකයකි. රතු පැහැති අලංකාරවත් මල් හට ගන්නා වැලක් වන එය මෙරට තුල ස්වභාවිකකරණයට ලක්වී ඇති විදේශීය ශාකයකි. රට පඹ යනුවෙන්ද හඳුන්වන එම ශාකය ඉහත විස්තර කරන ලද දේශීය පඹ විශේෂ සමඟ පටලවා නොගත යුතු ය. එම ශාකය මෙරටදී ඖෂධ සඳහා භාවිතා කරන බවට තොරතුරු ද හමු වී නොමැත.

අක්ෂි රෝග, වණ, තුවාල, ඉදිමුම්, ක්ෂත, වෙඩි වැදුණු තුවාල ආදියට ප්‍ර‍තිකාර කිරීම සඳහා පඹ ශාකයේ මුල්, කොළ සහ වැල් භාවිතා කරයි. චන්ද්‍ර‍ාකාන්ති තෛලය, කේතකී තෛලය, අග්‍ර‍රාජ තෛලය, දිව්‍යරාජ තෛලය, නව පටල තෛලය පඹ වැල් යොදා නිපදවන ඖෂධයන් ය. 

වෙඩි වැදුණු තුවලවලට පඹ කොළ ස්වරසය යොදා සකස් කරගත් තුවාල තෙල් යොදා ප්‍ර‍තිකාර කරයි. ඉදිමුමට පඹ දළු, සියඹලා දළු, මිල්ල දළු යන මේවා දෙහි ඇඹුලෙන් සිහින්ව අඹරා ආලේප කළ යුතුය‍. අක්ෂි රෝග සඳහා ප්‍ර‍තිකාර කිරීමේදී පඹ දළු, බෝඹු දළු සහ දෙලුම් කොළ තම්බා තැවීමට ගනී. පඹ දළු මැල්ලුමක් ලෙස ආහාරයට ගත හැකිය. ගැමියන් පඹ දළු යොදා කැඳ සාදා ගන්නා අතර එලෙස පිසගත් කැඳ කැස්සට සහ පිතට ගුණදායක බව සඳහන්. පඹ මුල්  රුමැටික් ආතරයිට්ස්, උලුක්කු, පණුහොරි සහ කඩුවේගන් වැනි චර්ම රෝග, කැපුම් තුවාල, ගඩු ආදියට ප්‍ර‍තිකාර කිරීම සඳහා භාවිතා කරන බව අන්තර්ජාල මූලාශ්‍ර‍වල දක්වා ඇත.

පඹ වැල් තලා වක්කඩේ බැඳීමෙන් එම වැල්වල ඇති රසායනික ද්‍ර‍ව්‍ය ජලයට එකතු වී ගොයමට හානි කරන පණුවන් මර්දනය වන බව සඳහන්. ගැමියන් එළවලු වර්ග තැලීමෙන් හානි නොවී ප්‍ර‍වාහය කිරීම සඳහා එළවලු අතරට මෙම වැල් එකතු කරයි. එමෙන්ම පඹ වැල් සැරසිලි කටයුතු සඳහා යොදා ගනීමට මෙන්ම විසිතුරු ශාක ලෙස ද වැවිය හැකියි.

මූලාශ්‍ර‍_ ඖෂධීය ශාක සංග්‍රහය සහ අන්තර්ජාලයෙන්

රට පඹ (Ipomoea quamoclit)

Read More

හරංකහ [Harankaha] (Curcuma zedoaria)

හරංකහ භූගත කඳක් හෙවත් රෛයිසෝමයක් සහිත මීටර් 1ක් දක්වා උසට වැඩෙන කුඩා පඳුරුමය පැළෑටියකි. කපුරු සුවඳැති රෛසෝමය ළා කහ පැහැයට හුරු සුදු පැහැති ය. එක් ශාකයක මීටරයක් දක්වා දිගට වැඩෙන පත්‍ර 4-6 සංඛාවක් පිහිටයි. පත්‍ර‍ තලය දිගින් සහ පළලින් සෙ.මි. 20–60  x  8–10 පමණ විය හැකිය. පත්‍ර‍ හැඩය ආයත හෝ පටු ආයත ලන්සාකාර ය. පත්‍ර‍වල දෙපසම සුමට වන අතර පත්‍රයේ උඩුපස මධ්‍ය නාරටිය සමීපයේ දුඹුරු පැහැයට හුරු දම් පැහැති පැල්ලමක් දැකගත හැකි වීම විශේෂත්වයකි. ශුකියක් වන පුෂ්ප මංජරිය පොළවෙන් ඉහලට සෙ.මි. 18 දක්වා වර්ධනය වේ.  පුෂ්ප මංජරිය වටා ඇති නිපත්‍ර‍ පළමුව සුදු පැහයෙනුත් කෙටි කලකින් දීප්තිමත් රෝස රතු හෝ රතු-දම් පැහැයෙනුත් දැක ගත හැකිය. ඵලය අක්‍ර‍මවත්ව පැලෙන සිනිඳු, ඕවලාකාර ස්ඵෝටිකාවකි. හරංකහ Zingiberaceae උද්භිද කුලයට අයත් මෙරටට හඳුන්වාදී වගා කර ඇති ශාක විශේෂයකි. 

අතීසාර, මුත්‍ර‍අඩස්සිය, කුෂ්ඨ ඇතුළු චර්ම රෝග, පිත නිසා හටගත් උණ, ශ්වේත ප්‍ර‍දර, අර්ශස්, අජීර්ණ, අරුචි, කුසගිනි මදිකම, අධ්මාන, ගුල්ම, පණු රෝග, කැස්ස, ඇදුම ආදී රෝග සඳහා ප්‍ර‍තිකාර කිරීමට හරංකහ ශාකයේ අල සහ කොළ භාවිතා කරයි. හරංකහ වාජීකරණ, වේදනාවන් සමනය කරන, පණුවන් නසන, උණ නසන, රුධිය පිරිසිදු කරන, මුත්‍ර‍ජනනය කරන ආදී ගුණ සහිතයි. 

මුත්‍ර‍ රෝග සඳහා හරංකහ අල යුෂ බොන්නට දෙයි. චර්ම රෝගවලට අල ගලගා ආලේප කරයි. උලුක්කුවට හරංකහ අල සීනක්කාරන් සමඟ අඹරා ආලේප කරයි. ග්‍ර‍න්ථි සහ අර්බුදවලට හරංකහ කොළ අඹරා ආලේප කරයි. බෙංගාල වැසියන් හරංකහ අල කොටා යුෂ මිදෙන්නට තබා, වියළා අරළුප්පිටි මෙන් සකස් කර ගන්නා ඖෂධය ශට්පාලෝ නමින් හඳුන්වන අතර එය අතීසාර, ග්‍ර‍හණි ආදී රෝග සුවපත් කිරීමට යොදා ගනී. අතීසාරයට එම පිටිවලින් කැඳ සකසා බොන්නට දෙයි. මුඛයේ සහ උගුරේ සෙම බැඳීමට හරංකහ අල කැබලි මුඛයේ තබා චූෂණය (සූප්පු) කළ යුතුය. එමෙන්ම එය ස්වරභේදය හෙවත් උගුර බැරැන්ඩි වීමට ද ප්‍ර‍තිකාරයකි. ළමයින්ගේ පණු රෝගවලට හරංකහ අල යුෂ බොන්නට දෙයි. ප්‍ර‍තිශ්‍යා කැස්ස සහ සිරුරේ වේදනා සහිත උණට හරංකහ අල කෂායට තිප්පිලි කුඩු, කුරුඳු පොතු කුඩු මිශ්‍ර‍කර වැල්මී, මී පැණි හෝ සූකිරි සමඟ ගැනීමට නියම කර ඇත. සීරීම් ආදියට කුඩු කරන ලද හරංකහ මුල සීනක්කාරම් සමඟ මිශ්‍රකර ආලේප කළ යුතුය. 

මූලාශ්‍ර‍_ ඖෂධීය ශාක සංග්‍රහය සහ ඔසුතුරු විසිතුරු 

සේයාරූ_ අන්තර්ජාලයෙන් 1, 2

Read More

සමදරා [Samadara] (Quassia indica)

තිත්ත සමදරා යනුවෙන්ද හඳුන්වන සමදරා මීටර් 5-12 දක්වා උසට වැඩෙන ගසක් හෝ පඳුරක් ආකාරව වැඩෙන සදාහරිත ශාකයකි. කඳේ තීර්යක් පැලීම් දක්නට ලැබේ. එ්කාන්තරව පිහිටන සරල පත්‍ර‍ දිගින් සෙ.මි. 12-28 දක්වා හා පළලින් සෙ.මි. 4-14 දක්වා වැඩේ. පත්‍ර හැඩය ආයත ඉලිප්සාකාර සිට ලන්සාකාර වේ. පත්‍රයේ පෘෂ්ඨ දෙකම සිනිඳු සහ දිලිසෙන සුළු වන අතර පත්‍ර අග්‍රය තීව්‍ර හෝ අති තීව්‍ර විය හැකි ය. සෙ.මි. 18 දක්වා දිග නටුවක්‍ සහිත ඡත්‍රාකාර පුෂ්ප මංජරිය පහලට එල්ලා වැටෙන ස්වරූපයකි. මල් කොළ පැහැයට හුරු ක්‍රීම් පැහැ, ළා දම්, සුදු, හෝ අළු පැහැයට හුරු කහ පැහැති විය හැකිය. ඵලය සෙ.මි  2-5 × 4 පමණ වන අර්ධ කවාකාර හැඩති කරලකි. සමදරා  Simaroubacea උද්භිද කුලයට අයත් දේශීය ශාක විශේෂයකි.

සමදරා හොරි, දද, කුෂ්ඨ, කඩුවේගන් කුඩා දරුවන්ගේ උෂ්ණ බිබිලි ආදි සමේ රෝග වලට ප්‍රත්‍යක්ෂ ඖෂධයක් ලෙස සැලකේ. එමෙන්ම උණ, හිසේ රෝග, කැඩුම් බිඳුම්, වණ, තුවාල, අක්ෂි රෝග ආදියට ප්‍ර‍තිකාර කිරීම සඳහා සමදරා ශාකයේ කොළ, පොතු, මුල්, ඇට ආදිය භාවිතා කරයි. 

පණුවන් සහිත වණවලට සමදරා ඇට, දලුක් කිරි, දිවිකදුරු කිරි, ගොළුබෙලි සාරු, පුස් ඇට, අංකෙන්ද පොතු, ලුණු යොදා අඹරාගත් යුෂයෙන් පිරිසිදු කපු රෙදි කැබැල්ලක් තෙමා වණයේ තැවරීම කලයුතු ය. මෙය සතියක් සිදුකර බෝවිටියා සහ තැල් කොළ කොටා කොහොඹ තෙලින් මලවා බැඳීමෙන් වණය සුවපත්වන බව සඳහන්. සර්ප විෂ නිසා ඇතිවන අතුරැ ආබාද සඳහා ප්‍ර‍තිකාර කිරීමට යොදන කෂාය සඳහා පොතු, මුල් යොදා ගනී. මීට අමතරව ශරීරයේ හටගන්නා ගඩු සඳහා යොදන කෂාය වර්ගවල ද, තිමිර, ඇස්වලින් කඳුලු ගැලීම ආදී අක්ෂි රෝගවලදී යෙදෙන ඖෂධ සඳහා යෝගයක් ලෙස සමදරා මුල් ඇතුලත් වේ. 

මූලාශ්‍ර‍_ තල්පතේ පිලියම් කෘති සහ ඔසුපැළ හඳුනා ගනිමු සමූහයේ සංවාදයක් ඇසුරින් 

සේයරූ_ අන්තර්ජාලයෙන් 1 2 

Read More

උල්වැරණිය [Ulweraniya] (Hedyotis neesiana)

උල්වැරණිය බිම දිගේ වැලක් ආකාරයෙන් වැවෙන කුඩා වාර්ෂික පැලෑටියකි. කඳ ඇතැම් විටක දෘඩරෝමීය වේ. වැලේ ආරම්භක කොටස කාෂ්ඨීය යි. ද්වීකාන්තරික සම්මුඛව පිහිටන සරල පත්‍ර අණ්ඩාකාර සිට මඳ වශයෙන් ඕවලාකාර හෝ රේඛීය ලන්සාකාර විය හැකි ය. පත්‍ර‍යක් දිගින් සෙ.මි. 3-5.5 සහ පළලින් සෙ.මි. 0.5-2 දක්වා වේ. පත්‍ර‍වල පැහැදිළි මධ්‍ය නාරටියක් පිහිටන අතර පාර්ශ්වික නාරටි අපැහැදිළි ය. කක්ෂීයව හට ගන්නා පුෂ්ප මංජරිවල කුඩා සුදු පැහැති මල් 8-15 දක්වා පිහිටයි. මල් නිර්වෘන්තව හෝ කෙටි වෘන්ත දරයි. ඵලය ගෝලාකාර හෝ අණ්ඩාකාර හැඩැති කරලකි. එක් බීජ කෝෂයක ළා දුඹුරු පැහැති කුඩා බීජ 8-15 දක්වා ප්‍රමාණයක් පිහිටයි. උල්වැරණිය Rubiaceae උද්භිද කුලයට අයත් දේශීය ශාක විශේෂයකි.

උල්වැරණිය විශේෂයෙන් ඇස් රෝග සඳහා ප්‍ර‍තිකාර කිරීමට භාවිතා කරන බව ප්‍ර‍කට ය. ඇසේ ඇතිවන තුවාල, තැල්ම, ඇසට යමක් වැටුනු විට එය ඉවතට ගැනීම ආදියට උල්වැරණිය ශාක කොටස් යොදා ගනී.  ඇස ඇතුලේ සිදුවන තුවාල හා තැල්මටත්, ඇසට වැටුන යමක් ඉවත්කර ගැනිමටත්, ඇසේ යමක් ඇනුන විටත්, උල්වැරණිය කොල, අමුකහ සමඟ සියුම්ව තලා පිරිසිදු රෙදි කැබැල්ලක දමා බින්දු කිහිපයක් ඇසට දැමිය යුතුය. ගසකින් වැටුණු විට ඇතිවන තැල්මට උල්වැරනිය කොළ පැසුණු පොල් සමඟ කොටා මලවා බඳියි. 

විශේෂ ස්තුතිය _ ඔසුපැළ හඳුනා ගනිමු සමූහයේ එම්. පි. විජේරත්න මහතාට. 

Read More