වල්ලූණු [Wallunu] (Pancratium zeylanicum)

වල්ලූණු බල්බය නමින් හඳුන්වන ව්‍යාජ භූගත කඳක් හෙවත් අලයක් සහිත කුඩා බහු වාර්ෂික පැළෑටියකි. බල්බයේ හැඩය ගෝලාකාර හෝ උපගෝලාකාර වේ. මාංසල බවින් යුත් පත්‍රයක දිග සෙ.මී. 15-30 දක්වා විය හැකි අතර පළල සෙ.මී. 1.5-2 දක්වා වේ. පත්‍ර හැඩය පටු ලන්සාකාර හෝ ප්‍රතිලන්සාකාරයි. උඩ පෘෂ්ඨය ඔප සහිත කොළ පැහැ වන අතර යට පෘෂ්ඨය අළු පැහැයට හුරු කොළ පැහැතිය. පත්‍ර ගොනුවෙන් පැන නගින සෙ.මී.  8.5-25 පමණ දිග සිලින්ඩරාකාර නටුවක් සහිත මල් තනි තනිව හට ගනී. මල්  සුදු පැහැති වන අතර අලංකාරවත් ය. තල 3ක් සහිත බීජ කෝෂය සෙ.මී.2ක් පමණ දිග වන අතර සෙ.මී.1.5ක් පමණ පළලයි. ඒ තුල උප ගෝලාකාර හැඩැති බීජ විශාල ප්‍රමාණයක් පිහිටයි.  විසිතුරු ශාකයක් ලෙස ද වැවිය හැකි වල්ලූණු Amaryllidaceae උද්භිද කුලයට අයත් දේශීය ශාක විශේෂයකි.

ඇතමුන් මෙම ශාකයට තරමක් සමාන සුදු මල් හට ගන්න Hymenocallis littoralis සහ  Hymenocallis littoralis නම් විදේශීය විසිතුරු දෙකක් සහ රතු හෝ තුඹිලි පැහැති මල් හට ගන්නා Hippeastrum puniceum නම් විදේශීය විසිතුරු ශාකයක් වල්ලූණු ලෙස සලකා ඖෂධ සඳහා භාවිතා කරනු දැකගත හැකිය. විද්වත් මතයට අනුව එය ඵලදායී නොවන වැරදි භාවිතයකි.  

ගෙඩි, අර්ශස්, කැඩුම් බිඳුම් ආදියට ප්‍ර‍තිකාර කිරීම සඳහා ප්‍ර‍ධාන වශයෙන් වල්ලූණු ශාකයේ බල්බය හෙවත් අලය භාවිතා කරයි. අස්ථි භග්නයකදී කැඩී ඇති සියුම් ඇට කැබලි එලියට ගැනීම සඳහා වල් ලූණු අල, මුං ඇට සමග පොල් කිරෙන් අඹරා බඳියි. 

මූලාශ්‍ර‍_ ඔසුපැළ හඳුනා ගනිමු සමූහයේ සංවාදයක් ඇසුරින්

සේයාරූ_ ඔසුපැළ හඳුනා ගනිමු සමූහයෙන්

‍ෙ

Read More

පඹ [Pamba] (Lygodium flexuosum)

ලෙහා ගැනීමට අපහසු ගැටළු රාශියකට මැදි වූ විට පඹ ගාලක පැටළුනා වැනිය යන කියමනෙන් ගැමියන් අතර ප්‍ර‍කට පඹ වැල් අධාරක ශාකයක් මත ඉහල නඟින වැල් පර්නාංගයකි. මෙම වැල් රාශියක් එකට එතෙමින් සාදන ගොනුව පඹ ගාලක් යනුවෙන් හඳුන්වයි. පඹ වැල්වල ළපටි කඳ කොළ පැහැති වන අතර මේරු කඳ දම් මිශ්‍ර‍ කළු පැහැති ය. සංයුක්ත පත්‍ර‍වල ප්‍රාක්ෂය සුමට හෝ මඳ බූවක් සහිතයි. පත්‍රිකා විවිධ හැඩයන් ගනී. පත්‍ර‍ දාරයෙන් බීජණුධානී පොකුරු හෙවත් සොරස පිටතට නෙරා ඇත. එවායින් නික්මෙන් බීජාණු මඟින් ශාකයේ ව්‍යාප්තිය සිදු වේ. මෙම උද්භිද ගණයටම අයත් තවත් ශාක දෙකක් මෙරටදී හමු වන අතර එවායින්  Lygodium circinnatum ශාකය මහ පඹ ලෙසත්, Lygodium microphyllum ශාකය පඹ වැල් ලෙසත් හඳුන්වා ඇත. දේශීය ශාක වන පඹ විශේෂ  Lygodiaceae උද්භිද කුලයට අයත් පර්නාංශ විශේෂයන් ය. මෙම විශේෂ තුනට අමතරව සිංහලෙන් පඹ නමින් හඳුන්වන තවත් ශාකයක් අැති අතර එය Ipomoea quamoclit යන උද්භිද නාමයෙන් හඳුන්වන සපුෂ්ප ශාකයකි. රතු පැහැති අලංකාරවත් මල් හට ගන්නා වැලක් වන එය මෙරට තුල ස්වභාවිකකරණයට ලක්වී ඇති විදේශීය ශාකයකි. රට පඹ යනුවෙන්ද හඳුන්වන එම ශාකය ඉහත විස්තර කරන ලද දේශීය පඹ විශේෂ සමඟ පටලවා නොගත යුතු ය. එම ශාකය මෙරටදී ඖෂධ සඳහා භාවිතා කරන බවට තොරතුරු ද හමු වී නොමැත.

අක්ෂි රෝග, වණ, තුවාල, ඉදිමුම්, ක්ෂත, වෙඩි වැදුණු තුවාල ආදියට ප්‍ර‍තිකාර කිරීම සඳහා පඹ ශාකයේ මුල්, කොළ සහ වැල් භාවිතා කරයි. චන්ද්‍ර‍ාකාන්ති තෛලය, කේතකී තෛලය, අග්‍ර‍රාජ තෛලය, දිව්‍යරාජ තෛලය, නව පටල තෛලය පඹ වැල් යොදා නිපදවන ඖෂධයන් ය. 

වෙඩි වැදුණු තුවලවලට පඹ කොළ ස්වරසය යොදා සකස් කරගත් තුවාල තෙල් යොදා ප්‍ර‍තිකාර කරයි. ඉදිමුමට පඹ දළු, සියඹලා දළු, මිල්ල දළු යන මේවා දෙහි ඇඹුලෙන් සිහින්ව අඹරා ආලේප කළ යුතුය‍. අක්ෂි රෝග සඳහා ප්‍ර‍තිකාර කිරීමේදී පඹ දළු, බෝඹු දළු සහ දෙලුම් කොළ තම්බා තැවීමට ගනී. පඹ දළු මැල්ලුමක් ලෙස ආහාරයට ගත හැකිය. ගැමියන් පඹ දළු යොදා කැඳ සාදා ගන්නා අතර එලෙස පිසගත් කැඳ කැස්සට සහ පිතට ගුණදායක බව සඳහන්. පඹ මුල්  රුමැටික් ආතරයිට්ස්, උලුක්කු, පණුහොරි සහ කඩුවේගන් වැනි චර්ම රෝග, කැපුම් තුවාල, ගඩු ආදියට ප්‍ර‍තිකාර කිරීම සඳහා භාවිතා කරන බව අන්තර්ජාල මූලාශ්‍ර‍වල දක්වා ඇත.

පඹ වැල් තලා වක්කඩේ බැඳීමෙන් එම වැල්වල ඇති රසායනික ද්‍ර‍ව්‍ය ජලයට එකතු වී ගොයමට හානි කරන පණුවන් මර්දනය වන බව සඳහන්. ගැමියන් එළවලු වර්ග තැලීමෙන් හානි නොවී ප්‍ර‍වාහය කිරීම සඳහා එළවලු අතරට මෙම වැල් එකතු කරයි. එමෙන්ම පඹ වැල් සැරසිලි කටයුතු සඳහා යොදා ගනීමට මෙන්ම විසිතුරු ශාක ලෙස ද වැවිය හැකියි.

මූලාශ්‍ර‍_ ඖෂධීය ශාක සංග්‍රහය සහ අන්තර්ජාලයෙන්

රට පඹ (Ipomoea quamoclit)

Read More

හරංකහ [Harankaha] (Curcuma zedoaria)

හරංකහ භූගත කඳක් හෙවත් රෛයිසෝමයක් සහිත මීටර් 1ක් දක්වා උසට වැඩෙන කුඩා පඳුරුමය පැළෑටියකි. කපුරු සුවඳැති රෛසෝමය ළා කහ පැහැයට හුරු සුදු පැහැති ය. එක් ශාකයක මීටරයක් දක්වා දිගට වැඩෙන පත්‍ර 4-6 සංඛාවක් පිහිටයි. පත්‍ර‍ තලය දිගින් සහ පළලින් සෙ.මි. 20–60  x  8–10 පමණ විය හැකිය. පත්‍ර‍ හැඩය ආයත හෝ පටු ආයත ලන්සාකාර ය. පත්‍ර‍වල දෙපසම සුමට වන අතර පත්‍රයේ උඩුපස මධ්‍ය නාරටිය සමීපයේ දුඹුරු පැහැයට හුරු දම් පැහැති පැල්ලමක් දැකගත හැකි වීම විශේෂත්වයකි. ශුකියක් වන පුෂ්ප මංජරිය පොළවෙන් ඉහලට සෙ.මි. 18 දක්වා වර්ධනය වේ.  පුෂ්ප මංජරිය වටා ඇති නිපත්‍ර‍ පළමුව සුදු පැහයෙනුත් කෙටි කලකින් දීප්තිමත් රෝස රතු හෝ රතු-දම් පැහැයෙනුත් දැක ගත හැකිය. ඵලය අක්‍ර‍මවත්ව පැලෙන සිනිඳු, ඕවලාකාර ස්ඵෝටිකාවකි. හරංකහ Zingiberaceae උද්භිද කුලයට අයත් මෙරටට හඳුන්වාදී වගා කර ඇති ශාක විශේෂයකි. 

අතීසාර, මුත්‍ර‍අඩස්සිය, කුෂ්ඨ ඇතුළු චර්ම රෝග, පිත නිසා හටගත් උණ, ශ්වේත ප්‍ර‍දර, අර්ශස්, අජීර්ණ, අරුචි, කුසගිනි මදිකම, අධ්මාන, ගුල්ම, පණු රෝග, කැස්ස, ඇදුම ආදී රෝග සඳහා ප්‍ර‍තිකාර කිරීමට හරංකහ ශාකයේ අල සහ කොළ භාවිතා කරයි. හරංකහ වාජීකරණ, වේදනාවන් සමනය කරන, පණුවන් නසන, උණ නසන, රුධිය පිරිසිදු කරන, මුත්‍ර‍ජනනය කරන ආදී ගුණ සහිතයි. 

මුත්‍ර‍ රෝග සඳහා හරංකහ අල යුෂ බොන්නට දෙයි. චර්ම රෝගවලට අල ගලගා ආලේප කරයි. උලුක්කුවට හරංකහ අල සීනක්කාරන් සමඟ අඹරා ආලේප කරයි. ග්‍ර‍න්ථි සහ අර්බුදවලට හරංකහ කොළ අඹරා ආලේප කරයි. බෙංගාල වැසියන් හරංකහ අල කොටා යුෂ මිදෙන්නට තබා, වියළා අරළුප්පිටි මෙන් සකස් කර ගන්නා ඖෂධය ශට්පාලෝ නමින් හඳුන්වන අතර එය අතීසාර, ග්‍ර‍හණි ආදී රෝග සුවපත් කිරීමට යොදා ගනී. අතීසාරයට එම පිටිවලින් කැඳ සකසා බොන්නට දෙයි. මුඛයේ සහ උගුරේ සෙම බැඳීමට හරංකහ අල කැබලි මුඛයේ තබා චූෂණය (සූප්පු) කළ යුතුය. එමෙන්ම එය ස්වරභේදය හෙවත් උගුර බැරැන්ඩි වීමට ද ප්‍ර‍තිකාරයකි. ළමයින්ගේ පණු රෝගවලට හරංකහ අල යුෂ බොන්නට දෙයි. ප්‍ර‍තිශ්‍යා කැස්ස සහ සිරුරේ වේදනා සහිත උණට හරංකහ අල කෂායට තිප්පිලි කුඩු, කුරුඳු පොතු කුඩු මිශ්‍ර‍කර වැල්මී, මී පැණි හෝ සූකිරි සමඟ ගැනීමට නියම කර ඇත. සීරීම් ආදියට කුඩු කරන ලද හරංකහ මුල සීනක්කාරම් සමඟ මිශ්‍රකර ආලේප කළ යුතුය. 

මූලාශ්‍ර‍_ ඖෂධීය ශාක සංග්‍රහය සහ ඔසුතුරු විසිතුරු 

සේයාරූ_ අන්තර්ජාලයෙන් 1, 2

Read More

සමදරා [Samadara] (Quassia indica)

තිත්ත සමදරා යනුවෙන්ද හඳුන්වන සමදරා මීටර් 5-12 දක්වා උසට වැඩෙන ගසක් හෝ පඳුරක් ආකාරව වැඩෙන සදාහරිත ශාකයකි. කඳේ තීර්යක් පැලීම් දක්නට ලැබේ. එ්කාන්තරව පිහිටන සරල පත්‍ර‍ දිගින් සෙ.මි. 12-28 දක්වා හා පළලින් සෙ.මි. 4-14 දක්වා වැඩේ. පත්‍ර හැඩය ආයත ඉලිප්සාකාර සිට ලන්සාකාර වේ. පත්‍රයේ පෘෂ්ඨ දෙකම සිනිඳු සහ දිලිසෙන සුළු වන අතර පත්‍ර අග්‍රය තීව්‍ර හෝ අති තීව්‍ර විය හැකි ය. සෙ.මි. 18 දක්වා දිග නටුවක්‍ සහිත ඡත්‍රාකාර පුෂ්ප මංජරිය පහලට එල්ලා වැටෙන ස්වරූපයකි. මල් කොළ පැහැයට හුරු ක්‍රීම් පැහැ, ළා දම්, සුදු, හෝ අළු පැහැයට හුරු කහ පැහැති විය හැකිය. ඵලය සෙ.මි  2-5 × 4 පමණ වන අර්ධ කවාකාර හැඩති කරලකි. සමදරා  Simaroubacea උද්භිද කුලයට අයත් දේශීය ශාක විශේෂයකි.

සමදරා හොරි, දද, කුෂ්ඨ, කඩුවේගන් කුඩා දරුවන්ගේ උෂ්ණ බිබිලි ආදි සමේ රෝග වලට ප්‍රත්‍යක්ෂ ඖෂධයක් ලෙස සැලකේ. එමෙන්ම උණ, හිසේ රෝග, කැඩුම් බිඳුම්, වණ, තුවාල, අක්ෂි රෝග ආදියට ප්‍ර‍තිකාර කිරීම සඳහා සමදරා ශාකයේ කොළ, පොතු, මුල්, ඇට ආදිය භාවිතා කරයි. 

පණුවන් සහිත වණවලට සමදරා ඇට, දලුක් කිරි, දිවිකදුරු කිරි, ගොළුබෙලි සාරු, පුස් ඇට, අංකෙන්ද පොතු, ලුණු යොදා අඹරාගත් යුෂයෙන් පිරිසිදු කපු රෙදි කැබැල්ලක් තෙමා වණයේ තැවරීම කලයුතු ය. මෙය සතියක් සිදුකර බෝවිටියා සහ තැල් කොළ කොටා කොහොඹ තෙලින් මලවා බැඳීමෙන් වණය සුවපත්වන බව සඳහන්. සර්ප විෂ නිසා ඇතිවන අතුරැ ආබාද සඳහා ප්‍ර‍තිකාර කිරීමට යොදන කෂාය සඳහා පොතු, මුල් යොදා ගනී. මීට අමතරව ශරීරයේ හටගන්නා ගඩු සඳහා යොදන කෂාය වර්ගවල ද, තිමිර, ඇස්වලින් කඳුලු ගැලීම ආදී අක්ෂි රෝගවලදී යෙදෙන ඖෂධ සඳහා යෝගයක් ලෙස සමදරා මුල් ඇතුලත් වේ. 

මූලාශ්‍ර‍_ තල්පතේ පිලියම් කෘති සහ ඔසුපැළ හඳුනා ගනිමු සමූහයේ සංවාදයක් ඇසුරින් 

සේයරූ_ අන්තර්ජාලයෙන් 1 2 

Read More

උල්වැරණිය [Ulweraniya] (Hedyotis neesiana)

උල්වැරණිය බිම දිගේ වැලක් ආකාරයෙන් වැවෙන කුඩා වාර්ෂික පැලෑටියකි. කඳ ඇතැම් විටක දෘඩරෝමීය වේ. වැලේ ආරම්භක කොටස කාෂ්ඨීය යි. ද්වීකාන්තරික සම්මුඛව පිහිටන සරල පත්‍ර අණ්ඩාකාර සිට මඳ වශයෙන් ඕවලාකාර හෝ රේඛීය ලන්සාකාර විය හැකි ය. පත්‍ර‍යක් දිගින් සෙ.මි. 3-5.5 සහ පළලින් සෙ.මි. 0.5-2 දක්වා වේ. පත්‍ර‍වල පැහැදිළි මධ්‍ය නාරටියක් පිහිටන අතර පාර්ශ්වික නාරටි අපැහැදිළි ය. කක්ෂීයව හට ගන්නා පුෂ්ප මංජරිවල කුඩා සුදු පැහැති මල් 8-15 දක්වා පිහිටයි. මල් නිර්වෘන්තව හෝ කෙටි වෘන්ත දරයි. ඵලය ගෝලාකාර හෝ අණ්ඩාකාර හැඩැති කරලකි. එක් බීජ කෝෂයක ළා දුඹුරු පැහැති කුඩා බීජ 8-15 දක්වා ප්‍රමාණයක් පිහිටයි. උල්වැරණිය Rubiaceae උද්භිද කුලයට අයත් දේශීය ශාක විශේෂයකි.

උල්වැරණිය විශේෂයෙන් ඇස් රෝග සඳහා ප්‍ර‍තිකාර කිරීමට භාවිතා කරන බව ප්‍ර‍කට ය. ඇසේ ඇතිවන තුවාල, තැල්ම, ඇසට යමක් වැටුනු විට එය ඉවතට ගැනීම ආදියට උල්වැරණිය ශාක කොටස් යොදා ගනී.  ඇස ඇතුලේ සිදුවන තුවාල හා තැල්මටත්, ඇසට වැටුන යමක් ඉවත්කර ගැනිමටත්, ඇසේ යමක් ඇනුන විටත්, උල්වැරණිය කොල, අමුකහ සමඟ සියුම්ව තලා පිරිසිදු රෙදි කැබැල්ලක දමා බින්දු කිහිපයක් ඇසට දැමිය යුතුය. ගසකින් වැටුණු විට ඇතිවන තැල්මට උල්වැරනිය කොළ පැසුණු පොල් සමඟ කොටා මලවා බඳියි. 

විශේෂ ස්තුතිය _ ඔසුපැළ හඳුනා ගනිමු සමූහයේ එම්. පි. විජේරත්න මහතාට. 

Read More

ගොඩකිරිල්ල [Godakirilla] (Holoptelea integrifolia)

ගොඩකිරිල්ල මීටර් 25 දක්වා උසට වැඩෙන තරමක් විශාල ශාකයකි. පොත්ත අළු දුඹුරු පැහැති හෝ සුදු පාටට හුරු කොළ පාට වන අතර අප්‍ර‍සන්න ගන්ධයකින් යුක්ත ය. ළපටි කොටස්වල බූවක් පිහිටා තිබේ. ඒකාන්තරව පිහිටන සරල පත්‍ර‍ ඉලිප්සීය-ආයත සිට ඉලිප්සීය-අණ්ඩාකාර වේ. පත්‍ර‍යක් දිගින් සෙ.මි. 7.5-13 සහ පළලින් සෙ.මි. 4-8.5 දක්වා වර්ධනය විය හැකිය. පත්‍ර‍ දාරය සම්පූර්ණ වන අතර පත්‍ර‍ අග්‍ර‍ය තිවෘ හෝ එසේ නොවිය හැකිය. පුෂ්ප මංජරියෙහි පිරිමි මල් සහ ද්වීලිංගික මල් මිශ්‍ර‍ව පිහිටා තිබේ. ඵලය පටලමය පියාපත් සහිත, පුලුල් අණ්ඩාකාර හැඩැති කරලකි. ඵලයක් තුල පැතලි එක් බීජයක් පමණක් පිහිටයි. ගොඩ කිරිල්ල ශාකය Ulmaceae උද්භිද කුලයට අයත් දේශීය ශාක විශේෂයකි. 

ආයුර්වේද මූලාශ්‍ර‍වල මෙම ශාකයේ භාවිතාවන් ගැන ප්‍ර‍කට තොරුතුරු හමු නොවුන ද දේශීය වෙදකමේදී කැඩුම් බිඳුම්, උලුක්කු, බාහිර රුධිර වහනය, ගඩු, දිවි මකුළු දෂ්ඨන, කණ්ඩමාල ආදී රෝග සඳහා ප්‍ර‍තිකාර කිරීමට ගොඩකිරිල්ල ශාකයේ පොතු, කොළ සහ මුල් භාවිතා කරයි. 

උලුක්කුවට, කල් ගත වූ තැලුම්වලට සහ බිඳුණු අස්ථි සන්ධානය වීමට ගොඩකිරිල්ල පොතු කහ, ලුණු සමඟ කොටා මළවා බඳියි. කැඩුම් බිඳුම් අවස්ථාවකදී රුධිර වහනයක් සිදුවූ විට මුරුංගා, වරා සහ ගොඩකිරිල්ල යන ශාකවල මුල් කොටා යුෂ ගෙන තුවාලයට වත් කිරීමෙන් රුධිරය ගලායාම නැවතී තුවාලය පෑහෙයි. දිවි මකුළු දෂ්ඨනයකට ලක්වූ රෝගීන් ස්නානය කරවීමට ගොඩකිරිල්ල කොළ තැම්බූ ජලය යොදා ගනියි. ගඩුවලට ගොඩකිරිල්ල පොතු, රුක්අත්තන පොතු සහ හීනටි හාල් එකට කොටා, රොටියක් ලෙස සකසා කබලේ තබා රත් කර ගඩුවට තබා බැඳීමෙන් ගඩුව සුව වෙයි. කණ්ඩමාල රෝගය සඳහා තෙල් සිඳීමේදී ගොඩකිරිල්ල පොතු යොදා ගනී. 

මූලාශ්‍ර‍_ තල්පතේ පිළියම් සහ වෛද්‍යාචාර්ය දේශබන්දු තෙරිපැහැ ආරියවංශ කීර්තිසිංහ මහතාගේ කෘති ඇසුරෙන් 

සේයාරූ _ 1 අන්තර්ජාලයෙන් 

Read More

සෙනෙහෙකොළ [Senehekola] (Senna alexandrina)

සෙනෙහෙකොළ මීටර් 3 ක් පමණ උසට වැඩෙන පඳුරු අාකාර කුඩා බහු වාර්ෂික ශාකයකි. සම පක්ෂවත් සංයුක්ත පත්‍ර‍ ඒකාන්තරව පිහිටා තිබේ. පත්‍ර‍ක් දිගින් සෙ.මි. 5-16 පමණ විය හැකිය. සංයුක්ත පත්‍ර‍යක පත්‍රිකා යුගල් 9 දක්වා පිහිටයි. පත්‍රිකාවක් දිගින් සෙ.මි. 5 දක්වා සහ පළලින් සෙ.මි. 1 දක්වා වර්ධනය වන අතර පත්‍ර‍ හැඩය ඉලිප්සාකාර හෝ අණ්ඩාකාර වේ. ඒකාක්ෂ පුෂ්ප මංජරිය අග්‍ර‍ස්ථීය හෝ කක්ෂීය විය හැකිය. මල් පොකුරක දීප්තිමත් කහ පැහැති මල් 10-30 අතර සංඛාවක් පිහිටයි. නොපැලෙන කරලක් වන ඵලය තුල පැතලි හැඩැති බීජ 4-10 සංඛාවක් පිහිටා තිබේ. සෙනෙහෙ කොළ Fabaceae උද්භිද කුලයට අයත් දේශීය ශාක විශේෂයකි. 

වටපණු රෝග, චර්ම රෝග, ළදරුවන්ගේ මලබද්ධය, අර්ශස්, අක්ෂි රෝග, හිස් හොරි ආදියට ප්‍ර‍තිකාර කිරීම සඳහා සෙනෙහෙ ශාකයේ වියළි කොළ සහ කරල් භාවිතා කරයි. සෙනෙහෙකොළ ලේඛනීය, විරේචක, පිත සහ රුධිරය පිරිසිදු කරන, අනුලෝමන, වාත අනුලෝමන, පණුවන් බැහැර කරන, සමට හිතකර ආදී ගුණයන් සහිතයි. ධාත්‍රී චූර්ණය  සෙනෙහෙකොළ යොදා නිපදවන ඖෂධයකි. 

වටපණු රෝගයට සෙනෙහෙ ඇට සහ ඇසළ ඇට අඹරාගත් ප්‍රලේපය යොදා ප්‍ර‍තිකාර කරයි. චර්ම රෝග සඳහා සෙනෙහෙ කොළ පොල් විනාකිරෙන් අඹරා ආලේප කළ යුතුය. ළදරු විරේචනයට සෙනෙහෙ කොළ පාණ්ඨය කිරි දෙන මවට පානය කිරීමට දිය යුතුය. රළු කෝෂ්ඨයක් සහිත අයකුගේ මලබද්ධය සඳහා පත්‍ර චූර්ණය හෝ පාණ්ඨය අල්ප මාත්‍රාවෙන් යොදයි. තීක්ෂණ විරේකයට අති මාත්‍රාවෙන් පත්‍ර චූර්ණය හෝ පාණ්ඨය යොදා ගනී. සුඛ විරේචනයට සෙනෙහෙ කොළ පාණ්ඨය සීනි හෝ සූකිරි සමඟ බොන්නට දෙයි. ගැමියන් බඩ විරේක වීමට සෙනෙහෙ කොළ අරළු සමඟ තම්බා පානය කරයි. සෙනෙහෙ කොළ තම්බා ගත් වතුරෙන් හිස සේදීමෙන් හිස් හොරි මදර්ධනය වන අතර හිස කෙස් වර්ධනය වේ. සෙනෙහෙකොළ අධි මාත්‍රාවෙන් යෙදීමෙන් අන්ත්‍රවල ශ්ලේෂම පටලවලට හානි විය හැකි බැවින් අභ්‍යන්තරව යෙදීමේදී වෛද්‍ය උපදෙස් ඇතිව භාවිතා කළ යුතුය. සෙනෙහෙ කොළ භාවිතා කිරීමෙන් පසු ඇතැම් විට උදර වේදනා ඇති විය හැකි බවත්, එහිදී එනසාල්, කොත්තමල්ලි, කරාබු වැනි ඔසුවක් අල්ප මාත්‍රාවෙන් දිය යුතු බවත් සඳහන් කර ඇත. 

මූලාශ්‍ර‍ _ ඖෂධීය ශාක සංග්‍රහය සහ ආයුර්වේද ඖෂධ සංග්‍රහය

සේයාරූ _ අන්තර්ජාලයෙන් 

Read More

බිංනුග [Binnuga] (Tylophora indica)

බිංනුග වෙනත් ශාක මත ඉහල නඟින හෝ බිම වැතිරී වැඩෙන වැල් ශාකයකි. සම්මුඛව පිහිටන සරල පත්‍ර‍ පුළුල් ලෙස අණ්ඩාකාර සිට අණ්ඩාකාර-ආයත වේ. පත්‍රයේ ඉහල පෘෂ්ඨය බූව සහිත හෝ සිනිඳු වන අතර යටි පෘෂ්ඨය බූවකින් වැසී හෝ සම්පූර්ණයෙන්ම සිනිඳු විය හැකිය. පත්‍ර‍ පාදය හෘදයාකාර ය. පත්‍ර අග්‍ර‍ තිවෘ හෝ මොට වන අතර තරමක් මාංසල ය. පුෂ්ප මංජරිය ඡත්‍රාකාර බහු අක්ෂයකි. මල් රෝස පාටට හුරු කොළ පාට ය. බිංනුග Apocynaceae උද්භිද කුලයට අයත් දේශීය ශාක විශේෂයකි. 

අජීර්ණ, අර්ශස්, වාතරක්ත, අර්බුද, හෘද රෝග, අක්මා රෝග, පෙනහැල්ලේ ආසාදන, අතීසාර, ප්‍ර‍වාහිකා, වණ, කැස්ස, ඇදුම, ක්ෂය රෝගය‍, පොළොන් විෂ ආදියට ප්‍ර‍තිකාර කිරීම සඳහා බිං නුග ශාකයේ කොළ, පොතු සහ මුල් භාවිතා කරයි. බිංනුග වමනකාරක, මුත්‍ර‍වර්ධක, දහදිය ඇති කරවන, පණුවන් නසන, සෙම ඉවත් කරන ආදී ගුණ සහිතයි. 

අතීසාර, කැස්ස, ඇදුම, හා ක්ෂය රෝගය ආදියට ප්‍ර‍තිකාර කිරීමේදී භාවිතා කරන කෂාය සඳහා වෙනත් ඖෂධ සමඟ යොදා ගනී. වමනය කරවීමට හෙවත් ළය විරේකයට බිංනුග මුල් චූර්ණය හෝ පත්‍ර‍ යුෂ එළකිරි සමඟ බොන්නට දෙයි. හිසේ වේදනාවට බිංනුග මුල් ඇල් දියෙන් අඹරා නලලේ ආලේප කරයි. පත්‍ර‍ සහ කඳේ නිර්යාස උසස් පිළිකා නාශක ගුණ පෙන්වන බව සඳහන්. 

මෙම වැල් සිංහල අවුරුදු චාරිත්‍ර‍වල හිස තෙල් ගෑමේදී  භාවිතා කරයි.  ගැමියන් යන්ත්‍ර‍ මන්ත්‍ර‍, යාග හෝම, තොවිල් කටයුතු ආදියේ දී භාවිතා කරන බව සඳහන්. 

මූලාශ්‍ර‍_ ඖෂධීය ශාක සංග්‍රහය 

සේයාරූ _ අන්තර්ජාලයෙන්

Read More

ගොඩපර [Godapara] (Dillenia retusa)

ගොඩපර මීටර් 20 පමණ උසට සහ සෙ.මි. 70 පමණ විශ්කම්භයක් සහිතව වැඩෙන දේශීය සදාහරිත ශාකයකි. මඳ බූවක් සහිත සරල පත්‍ර‍ ඒකාන්තරව පිහිටයි. දිගින් සෙ.මි. 8-21 සහ පළලින් සෙ.මි. 5-12 දක්වා වැඩෙන පත්‍ර‍ ප්‍ර‍ත්‍යණ්ඩාකාර හැඩයක් ගනී. පත්‍ර‍ දාරය සම්පූර්ණ හෝ මඳ වශයෙන් දන්තූර වේ. පත්‍ර‍ තලය දිළිසෙන සුලු ය. අග්‍ර‍්ථීයව හට ගන්නා පුෂ්ප මංජරියෙහි සුදු පැහැති අලංකාරවත් මල් හට ගනී. ව්‍යාජ ඵලය රතු තැඹිලි පැහැති ය. ව්‍යාජ ඵලය මධ්‍යයේ පිහිටි නානුමය පල්පය තුල අණ්ඩාභ හැඩැති කුඩා බීජ රාශියක් පිහිටයි. ගොඩපර Dilleniaceae උද්භිද කුලයට අයත් දේශීය ශාක විශේෂයකි. පර විශේෂවල ඵලය ගැන සහ මෙරටට වැවෙන පර වර්ග ගැන කෙටි හැඳින්වීමක්  හොඬපර ගැන පලවූ ලිපියට අතුලත් කර ඇත. 

ආයුර්වේදයට අනුව පක්ව ගොඩපර හා අපක්ව ගොඩපර යනුවෙන් වර්ග දෙකක් ගැන සඳහන් වේ. පිපාසය, දැවිල්ල, ඇදුම, උණ, අතීසාර, මුඛ රෝග, හිස කෙස් ගැලවී යාම, හිස් හොරි, කැඩුම් බිඳුම් ආදියට ප්‍ර‍තිකාර කිරීම සඳහා ගොඩපර ශාකයේ කොළ, පොතු හා ගෙඩි භාවිතා කරයි. ගොඩපර වාතය සමනය කරන්න, සෙම සහ පිත වර්ධනය කරන, හෘදයට හිතකර, කෘමිනාශක ආදී ගුණ සහිතයි. 

අතීසාරයට ගොඩපර කොළ සහ පොතු කෂාය බොන්නට දෙයි. විදුරුමසින් ලේ යාමේදී පොතු කෂායෙන් කට සේදිය යුතුය. ඇදුමට ගොඩපර කොළ යුෂ මී පැණි සමඟ දෙයි. උණට, විශේෂයෙන් පිත් කෝපයෙන් හට ගත් උණට සහ ඇදුමට ගොඩපර ගෙඩි යුෂ බීමට දෙයි.  අස්ධි සන්ධි පැනීමේදී හා අස්ථි බිඳීමේදී ඇති වන අධික වේදනාව සමනය කිරීම සඳහා ගොඩපර ගෙඩි යුෂ ආලේප කරයි. හිසකෙස් ගැලවී යාම, හිස්හොරි සහ උකුණන් ආදියට ගොඩපරගෙඩි යුෂ හිස ගල්වා සොදා හැරිය යුතුය. ගොඩපර ගෙඩි, දෙහි, උළුහාල් සමඟ තම්බා හිස සේදීමෙන් උකුණන් බෝවීම මර්ධනය වේ. ගොඩපර ගෙඩි කීපයක් ගෙන හොඳින් කොටා සබන් මෙන් පෙණ නගින අයුරින් වතුර සමඟ කලවම් කර හිස කෙස්වල අතුල්ලා සේදීම කෙස් පිරිසිදු කර ගැනීමට භාවිතා කළ පැරණි ක්‍ර‍මයකි.

ගොඩපර ලීය නිවාස සෑදීම ආදියේදී දැව අවශ්‍යතා සඳහා යොදා ගනී. ළපටි ගොඩපර මල් ව්‍යංජනයක් ලෙස සකසා ආහාරයට එක්කර ගත හැකිය. 

මූලාශ්‍ර‍_ ඖෂධීය ශාක සංග්‍රහය

Read More

සන්නිනායම් [Sanninayam] (Vernonia anthelmintica)

සන්නිනායම් සෘජු කඳක් සහිතව මීටර් 0.5-1.5 පමණ උසට වැඩෙන කුඩා වාර්ෂික පැළෑටියකි. දාර සහිත කඳේ බූවක් පිහිටයි. ඒකාන්තරව පිහිටන සරල පත්‍ර‍ ඉලිප්සාකාර-ප්‍ර‍ත්‍යණ්ඩාකාර හැඩයක් ගනී. පත්‍ර‍යක් දිගින් සෙ.මි. 7-13 සහ පළලින් සෙ.මි. 2-5 පමණ වේ. පත්‍ර‍ දාරය තියුණු දැති අකාර වන අතර පත්‍ර‍ අග්‍ර‍ය තිව්‍ර‍හෝ අතිතීව්‍ර‍ වේ. පුෂ්ප මංජරිය සමතලීය ශීර්ෂකයකි. මල් නිල් දම් පැහැති ය. ඵලය චර්මලයකි. දිගැටි කුඩා බීජ කළු දුඹුරු පැහැති ය. සන්නිනායම් Asteraceae උද්භිද කුලයට අයත් අප රටට හඳුන්වාදී වගාකර ඇති ඖෂධීය වටිනාකම් රැසක් සහිත පැළෑටියකි.

සන්නිනායම් හැඳින්වීමට යොදන සෝමරාජි නම් පර්යාය නාමය බාකුචි (Cullen corylifolium) සඳහා ද යොදා ගන්නා බවත්, මෙම වර්ග දෙකේ ගුණවල සමානත්වයක් ඇතත් නිවැරදි ලෙස සෝමරාජි පර්යාය යෙදිය හැක්කේ සන්නිනායම් සඳහා බවත් විශේෂයෙන් සඳහන් කර ඇත.

පණු රෝග, කුසගිනි මදිකම, කුෂ්ඨ කණ්ඩු පාමා දද ඇතුළු චර්ම රෝග, රුධිර දෝෂ, මුත්‍ර‍ පිටනොවීම, කාන්තා රෝග, උණ, හික්කා, කැස්ස, ඇදුම, අක්ෂි රෝග, ගුල්ම රෝග, ඉදිමුම්, වාත රෝග, වණ ආදියට ප්‍ර‍තිකාර කිරීම සඳහා සන්නිනායම් ශාකයේ ඇට, කොළ සහ මුල් භාවිතා කරයි. සන්නිනායම් පණුවන් නසන, චර්ම රෝග සුව කරන, රුධිරය පිරිසිදු කරන, මුත්‍ර‍කාරක, විෂ නසන, විරේචක ආදී ගුණයන් රැසක් සහිතයි. සෝමරාජ තෛලය, සෝමරාජ සෘතය, මකුළු ඇට ආදි ලේපය සන්නිනායම් යොදා නිපදවන ඖෂධයන් ය.

ඉදිමුම්, කැසීම්, ලප කැලැල් ආදියට සන්නිනායම් ඇට අඹරා ගෑම හෝ ඇට දෙහි ඇඹුලින් අඹරා පැලැස්තර එළීම සිදු කරයි. බඩ පිපීම, උණ, කැස්ස, හික්කා, ඇදුම, අක්මා රෝග, ශරීර දුර්වලතාවය ආදියට සන්නිනායම් ඇට තලා ලබා ගන්නා යුෂ බීමට දෙයි. නිතර නාසයෙන් දියර ගැලීමට මෙම කොළ ඉස්ම බීමට දෙයි. සුදු කබර රෝගයට හිරියල් ග්‍රෑම් 4 ක් සහ සන්නිනායම් ඇට එමෙන් හතර ගුණයක් (ග්‍රෑම් 16) ගෙන ගව මුත්‍ර‍වලින් අඹරා ආලේප කළ යුතුය. සන්ධි ඉදිමීමට සන්නිනායම් මුල් සහ කොළ අඹරා ආලේප කරයි. කුසගිනි මදිකමට, මුත්‍ර‍ පිටනොවීමට සහ ශරීර ශක්තිය වර්ධනයට සන්නිනායම් ඇට චූර්ණය ග්‍රෑම් 10-30 ප්‍ර‍මාණයක් ජලය සමඟ පානය කළ යුතුය. මුත්‍ර‍ දැවිල්ල, උදර වේදනාව, උණ සහ මව්කිරි සම්බන්ධ ගැටළු සඳහා  සන්නිනායම් ඇට චූර්ණය යොදා ප්‍ර‍තිකාර කරයි. පක්ෂඝාත, ඉදිමුම් සහිත වණ ආදියට ඇට චූර්ණය අඹරා පැලැස්තර දමයි. කුෂ්ඨ සහ කිටභ රෝගයට ඇට චූර්ණය, කළු තල චූර්ණය සමඟ ග්‍රෑම් 3-4 ක් මඳ උණුසුම් ජලයෙන් අඹරා ආලේප යුතුය. 

සන්නිනායම් පණු රෝග බොහොමයක් සඳහා භාවිතා කරන ඵලදායී ඔසුවකි. වටපණු රෝගයට සන්නිනායම් ඇට චූර්ණය ග්‍රෑම් 40-60 ක්, මී පැණි ග්‍රෑම් 80-120 ක් සමඟ අනා කෑමට දෙයි. කොකුපණුවන්ට ඇට චූර්ණය ග්‍රෑම් 80 පමණ එඬරු තෙල් ස්වල්පයක් සමඟ දෙයි. සූත්‍ර‍ ක්‍රිමි හෙවත් කිරිපණු රෝගය සඳහා සන්නිනායම් ඇටවලින් ලබාගන්නා තෙල් (රෙසිනය) ග්‍රෑම් 5-10 දෙයි. රවුම් පණු රෝගයට සන්නිනායම් ඇට චූර්ණය සහ ඇත්තෝර ඇට චූර්ණය සමව ගෙන දෙහි ඇඹුලෙන් අඹරා ආලේප කළ යුතුය. 

සන්නිනායම් ඇට සත්ව වෙදකම සඳහා සුලබව යොදා ගන්නා ඔසුවක් බවත්, සතුන්ගේ උදර වේදනා, අජීර්ණ රෝග, බඩ පිපුම, උදර ඉදිමුම් ආදියට ඉතාම ගුණදායක බවත් සඳහන්. 

මූලාශ්‍ර‍_ ඖෂධීය ශාක සංග්‍රහය

සේයාරූ_ අන්තර්ජාලයෙන් 

Read More