මෙය අඩි දෙකක් පමණ උසට වැඩෙන වාර්ෂික ශාකයකි. ගසේ කඳ ළා කොළ පාට හෝ දම් පාටය. ශාකයේ අතු බොහෝය. පත්‍ර ඒකාන්තරය. සංයුක්තය. ශාකයේ පත්‍ර දෙවර්ගයක් ඇත. පහළින් ඇති පත්‍ර වර්ගයේ නටු දිගයි. ඉහළින් තිබෙන පත්‍ර වර්ගයේ නටු ඉතා කෙටිය. මේ පත්‍ර ඛණ්ඩ යුගල දෙකකට හෝ තුනකට බෙදී ඇත. පත්‍ර ඛණ්ඩවල හැඩය අණ්ඩාකාරය. ඒවායේ දාරය දන්තූරය. පුෂ්ප මංජරිය සංයුක්ත පත්‍රයකි. එය සාමාන්‍යයෙන් කුඩා පත්‍ර පහකින් සමන්විතය. ඇතැම්විට කුඩා නිපත්‍ර ඇත. පුෂ්ප සුදු පාට හෝ දම් පාටය. ඒවා ද්විලිංගික හෝ ඒකලිංගික විය හැකිය. ඒකලිංගික පුෂ්ප වැඩි වශයෙන් පූමංගී පුෂ්ප වේ. පුෂ්පයේ මනිපත්‍ර කුඩාය. වටකුරුය. දාර සහිතය. එය මිරිකූ විට කැඩී අර්ධ ගෝලාකාර කෝෂ්ඨ දෙකකට වෙන් වේ. එක් එක් කෝෂ්ඨයේ පිට පැත්ත උත්තලය. ඇතුළු පැත්ත අවතලය. කෝෂ්ඨයක එක් බීජයක් ඇත. ඵලවල වාෂ්ප වන සුලු තෙලක් තිබේ. කොත්තමල්ලි ශාකයෙන් සහ ඇටවලින් තද සුවඳක් නිකුත් වේ.
කඳෙහි සහ පුෂ්පවල වර්ණය අනුව කොත්තමල්ලි ප්‍රභේද දෙකක් සේ හඳුනාගෙන තිබේ. එක ප්‍රභේදයක කඳ ළා කොළ පාටය. පුෂ්ප සුදු පාටය. අනෙක් ප්‍රභේදයේ කඳ දම් පාටය. පුෂ්ප ද තරමක් දම් පාටය.
මෙය ලෙබනන්, සිරියාව, ඉරාකය සහ ඉරානය යන රටවල වල් පැළෑටියක් ලෙස වැවේ. පාකිස්ථානයේ සහ ඉන්දියාවේ එය වාණිජ බෝගයක් සේ වගා කෙරෙයි. එංගලන්තය ඇතුළු බටහිර යුරෝපීය රටවලත්, නැගෙනහිර යුරෝපීය රටවලත් ලංකාව ඇතුලු ආසියාතික රටවල් රාශියකත් කොත්තමල්ලි කුළු බඩුවක් සහ ඖෂධයක් ලෙස භාවිතා කෙරේ. මෙහි ඇටවලින් සිඳින තෙල් ඉතා සුවඳවත් ය.
ලංකාවේ කොත්තමල්ලි වගා කෙරෙනුයේ සුළු වශයෙනි. එය නුවරඑළිය ප්‍රදේශයේ රහංගල හා ඌව ප්‍රදේශයේ වියළි පතන්වල වගා කෙරේ. මෙරට වගා කිරීමට යෝග්‍ය ලෙබනනයේ සිට ගෙනෙන කොත්තමල්ලි බීජයි. ඉන්දියාවේ මයිසූර් හා මදුරාසිය යන ප්‍රදේශවලත් දකුණු ඉන්දියාවේ බොහෝ පළාත්වලත් කොත්තමල්ලි බහුලව වගා කෙරේ. මෙරටට කොත්තමල්ලි වැඩිපුර ගෙනෙන්නේ ඉන්දියාවෙනි.
ඖෂධීය වටිනාකම
කොත්තමල්ලි යනු දෙමළ නමකි. සංස්කෘත වෛද්‍ය ග්‍රන්ථවල මෙය හැඳින්වෙන්නේ “කුස්තැන්බරු“ යනුවෙනි. ඉන් බිඳී ආ සිංහල නාමය කොතඹුරුය.
අමු කොත්තමල්ලි පිත නසයි. මිහිරිය. සුවඳවත්ය. ආහාර ප්‍රිය කරයි. වියළුෑ කොත්තමල්ලි සෙම් හා වාත නසයි. දැවිල්ල, වමනය, පිපාසය හා උණ පහ කරයි. කුසගිනි වැඩි කරයි. හෘදයට හා ඇස්වලට හිතකරයි. මුත්‍රා වැඩි කරයි. මුඛයෙන් දුගඳ හැමීම වළක්වයි. කිපුණ වා, පිත්, සෙම් ආදී තුදොස් පහ කරයි. සෙම් දෝෂ, ප්‍රතිශ්‍යා දෝෂ හා පීනස් දෝෂ ආදියට පිළියම් කරනු පිණිස තනනු ලබන ඖෂධ බොහෝවකට කොත්තමල්ලි එකතු කෙරෙයි. ප්‍රතිශ්‍යාවකදී ඉඟුරු හා කොත්තමල්ලි දෙවර්ගය තම්බා බීම අදත් මෙරට ජනතාව අතර පවත්නා පුරුද්දකි. මෙරට ගෘහණියන් ව්‍යාංජන රසවත් කිරීම සදහා භාවිතා කරන සරක්කු තුන-පහ ආදිය සෑදීමේදී එයට අනිවාර්යෙන්ම වියළි කොත්තමල්ලි එක් කෙරේ.
“ශාක ලෝකය සහ ශ්‍රී ලංකාවේ ඖෂධීය ශාක“ කෘතිය ඇසුරිනි_
සරත් රණවීර සහ රේඛා රණවීර
0 comments:
Post a Comment