සන්නිනායම් [Sanninayam] (Vernonia anthelmintica)

සන්නිනායම් සෘජු කඳක් සහිතව මීටර් 0.5-1.5 පමණ උසට වැඩෙන කුඩා වාර්ෂික පැළෑටියකි. දාර සහිත කඳේ බූවක් පිහිටයි. ඒකාන්තරව පිහිටන සරල පත්‍ර‍ ඉලිප්සාකාර-ප්‍ර‍ත්‍යණ්ඩාකාර හැඩයක් ගනී. පත්‍ර‍යක් දිගින් සෙ.මි. 7-13 සහ පළලින් සෙ.මි. 2-5 පමණ වේ. පත්‍ර‍ දාරය තියුණු දැති අකාර වන අතර පත්‍ර‍ අග්‍ර‍ය තිව්‍ර‍හෝ අතිතීව්‍ර‍ වේ. පුෂ්ප මංජරිය සමතලීය ශීර්ෂකයකි. මල් නිල් දම් පැහැති ය. ඵලය චර්මලයකි. දිගැටි කුඩා බීජ කළු දුඹුරු පැහැති ය. සන්නිනායම් Asteraceae උද්භිද කුලයට අයත් අප රටට හඳුන්වාදී වගාකර ඇති ඖෂධීය වටිනාකම් රැසක් සහිත පැළෑටියකි.

සන්නිනායම් හැඳින්වීමට යොදන සෝමරාජි නම් පර්යාය නාමය බාකුචි (Cullen corylifolium) සඳහා ද යොදා ගන්නා බවත්, මෙම වර්ග දෙකේ ගුණවල සමානත්වයක් ඇතත් නිවැරදි ලෙස සෝමරාජි පර්යාය යෙදිය හැක්කේ සන්නිනායම් සඳහා බවත් විශේෂයෙන් සඳහන් කර ඇත.

පණු රෝග, කුසගිනි මදිකම, කුෂ්ඨ කණ්ඩු පාමා දද ඇතුළු චර්ම රෝග, රුධිර දෝෂ, මුත්‍ර‍ පිටනොවීම, කාන්තා රෝග, උණ, හික්කා, කැස්ස, ඇදුම, අක්ෂි රෝග, ගුල්ම රෝග, ඉදිමුම්, වාත රෝග, වණ ආදියට ප්‍ර‍තිකාර කිරීම සඳහා සන්නිනායම් ශාකයේ ඇට, කොළ සහ මුල් භාවිතා කරයි. සන්නිනායම් පණුවන් නසන, චර්ම රෝග සුව කරන, රුධිරය පිරිසිදු කරන, මුත්‍ර‍කාරක, විෂ නසන, විරේචක ආදී ගුණයන් රැසක් සහිතයි. සෝමරාජ තෛලය, සෝමරාජ සෘතය, මකුළු ඇට ආදි ලේපය සන්නිනායම් යොදා නිපදවන ඖෂධයන් ය.

ඉදිමුම්, කැසීම්, ලප කැලැල් ආදියට සන්නිනායම් ඇට අඹරා ගෑම හෝ ඇට දෙහි ඇඹුලින් අඹරා පැලැස්තර එළීම සිදු කරයි. බඩ පිපීම, උණ, කැස්ස, හික්කා, ඇදුම, අක්මා රෝග, ශරීර දුර්වලතාවය ආදියට සන්නිනායම් ඇට තලා ලබා ගන්නා යුෂ බීමට දෙයි. නිතර නාසයෙන් දියර ගැලීමට මෙම කොළ ඉස්ම බීමට දෙයි. සුදු කබර රෝගයට හිරියල් ග්‍රෑම් 4 ක් සහ සන්නිනායම් ඇට එමෙන් හතර ගුණයක් (ග්‍රෑම් 16) ගෙන ගව මුත්‍ර‍වලින් අඹරා ආලේප කළ යුතුය. සන්ධි ඉදිමීමට සන්නිනායම් මුල් සහ කොළ අඹරා ආලේප කරයි. කුසගිනි මදිකමට, මුත්‍ර‍ පිටනොවීමට සහ ශරීර ශක්තිය වර්ධනයට සන්නිනායම් ඇට චූර්ණය ග්‍රෑම් 10-30 ප්‍ර‍මාණයක් ජලය සමඟ පානය කළ යුතුය. මුත්‍ර‍ දැවිල්ල, උදර වේදනාව, උණ සහ මව්කිරි සම්බන්ධ ගැටළු සඳහා  සන්නිනායම් ඇට චූර්ණය යොදා ප්‍ර‍තිකාර කරයි. පක්ෂඝාත, ඉදිමුම් සහිත වණ ආදියට ඇට චූර්ණය අඹරා පැලැස්තර දමයි. කුෂ්ඨ සහ කිටභ රෝගයට ඇට චූර්ණය, කළු තල චූර්ණය සමඟ ග්‍රෑම් 3-4 ක් මඳ උණුසුම් ජලයෙන් අඹරා ආලේප යුතුය. 

සන්නිනායම් පණු රෝග බොහොමයක් සඳහා භාවිතා කරන ඵලදායී ඔසුවකි. වටපණු රෝගයට සන්නිනායම් ඇට චූර්ණය ග්‍රෑම් 40-60 ක්, මී පැණි ග්‍රෑම් 80-120 ක් සමඟ අනා කෑමට දෙයි. කොකුපණුවන්ට ඇට චූර්ණය ග්‍රෑම් 80 පමණ එඬරු තෙල් ස්වල්පයක් සමඟ දෙයි. සූත්‍ර‍ ක්‍රිමි හෙවත් කිරිපණු රෝගය සඳහා සන්නිනායම් ඇටවලින් ලබාගන්නා තෙල් (රෙසිනය) ග්‍රෑම් 5-10 දෙයි. රවුම් පණු රෝගයට සන්නිනායම් ඇට චූර්ණය සහ ඇත්තෝර ඇට චූර්ණය සමව ගෙන දෙහි ඇඹුලෙන් අඹරා ආලේප කළ යුතුය. 

සන්නිනායම් ඇට සත්ව වෙදකම සඳහා සුලබව යොදා ගන්නා ඔසුවක් බවත්, සතුන්ගේ උදර වේදනා, අජීර්ණ රෝග, බඩ පිපුම, උදර ඉදිමුම් ආදියට ඉතාම ගුණදායක බවත් සඳහන්. 

මූලාශ්‍ර‍_ ඖෂධීය ශාක සංග්‍රහය

සේයාරූ_ අන්තර්ජාලයෙන් 

Read More

සේරු [Seru] (Premna tomentosa)

රේරු සහ බූ සේරු යනුවෙන්ද හඳුන්වන සේරු පඳුරක සිට මීටර් 4-16 දක්වා උසට වැඩෙන කුඩා හෝ මධ්‍යම ප්‍රමාණයේ ශාකයකි. කඳෙහි විශ්කම්භය සෙ.මි. 25-40 දක්වා විය හැකිය. පොත්ත අළු හෝ කහ පාටට හුරු තද දුඹුරු පැහැති ය. ළපටි අතුවල දුඹුරු පැහැති ඝණ බූවක් දක්නට ලැබේ. පතනශීලි සරල පත්‍ර ද්වීකාන්තරික සම්මුඛව පිහිටයි. පත්‍ර නටුව කහ පාටට හුරු ඝණ බූවකින් වැසී පවතී. පත්‍රයක් දිගින් සෙ.මි. 3-35 දක්වාත් පළලින් සෙ.මි. 2.6-22 දක්වාත් වර්ධනය වේ. පත්‍ර හැඩය අණ්ඩාකාර සිට අණ්ඩාකාර-අායත විය හැකිය. පත්‍ර තලය දෙපසම කහ පාටට හුරු බූවක් දක්නට ලැබේ. අග්‍ර‍ස්ථීයව හට ගන්නා පුෂ්පමංජරිවල කුඩා සුදු පැහැති මල් රාශියක් හට ගනී. ඵලය ඉදුණු පසු කළු දම් පැහැයක් ගන්නා බදරියකි. සේරු Verbenaceae උද්භිද කුලයට අයත් දේශීය ශාක විශේෂයකි. 

කැඩුම් බිඳුම්, සර්ප විෂ, තුවාල, අක්ෂි රෝග, දියවැඩියාව, බාහිර ලේ වහනය ආදියට ප්‍ර‍තිකාර කිරීම සඳහා සේරු ශාකයේ කොළ, මුල් පොතු ආදිය භාවිතා කරයි. මහ තුවාල තෙල, හෙනරාජ තෛලය සේරු යොදා නිපදවන ඖෂධයන් ය. 

සේරු කොළ අඹරා බැඳීමෙන් තුවාවලින් ලේ වහනය වීම නවතී. කැපුනු වණ සඳහා සේරු දළු, කුඩුමිරිස්ස කොළ සහ පොතු, වැල් කැප්පෙටියා කොළ සහ පොතු, පරණ ගොරකා, යකිනාරං කොළ යන මේවා පුළුස්සා අළු ගෙන කැපුනු වණයට ලෑම හෝ මෙම ඖෂධ වර්ග කොටා මලවා තුවාලයට තබා බැඳීම ප්‍ර‍ත්‍යක්ෂ ප්‍ර‍තිකාරයන් බව දක්වා ඇත. සේරු කොළ වියළා තේ මෙන් පානය කිරීම දියවැඩියාවට ගුණ බව සඳහන්. කැඩුම් බිඳුම් වෙදකමේදී කැඩුනු අස්ථි සවිවීමටත්, ඉදිමුම් බැසීමටත් සේරු දළු, කහ, ලුණු දමා කොටා මලවා බඳියි. ඕනෑම විෂකට සේරු, එරබදු, දියකිරිල්ල යන මේවායෙහි කොළ දෙහි ඇඹුලෙන් හෝ ලුණු දියෙන් අඹරා ආලේප කළ යුතුය. සේරු ලී කැඩුම් බිඳුම් වෙදකමේදී අස්ථි සකසා තබා බඳින පතුරු සෑදීමටත්, ඇතැම් කෂාය වර්ග සෑදීමේදී කෂාය කොටුව ලෙසත් භාවිතා කරයි. 

විදේශීයව දරු ප්‍ර‍සූතියෙන් පසු මවගේ සුවතාවය සඳහා සේරු මුල් සහ කොළ යෙදූ කෂාය භාවිතා කරන බවත්, කොළ තුවාල සඳහාත් පොතු පාචනය රෝගයටත් ප්‍ර‍තිකාර කිරීමට යොදා ගන්නා බවත්, වියළි සේරු ශාක කොටස් දළඹුවන් ගෑවීම නිසා ඇතිවන ආසාත්මිකතාවයන් සමනය කිරීමට යොදා ගන්නා බවත් සඳහන්. ගැමියන් කෙසෙල් කැන් ඉදවා ගැනීම සඳහාත්, හොද කොළ පොහොරක් ලෙසත් සේරු කොළ භාවිතා කරයි. සේරු ලී දැව සඳහා අවශ්‍යතා සඳහා යොදා ගත හැකි ය. 

මූලාශ්‍ර‍_ තල්පතෙ පිලියම්, ඔසුපැළ හඳුනා ගනිමු සමූහයේ සංවාදයක් ඇසුරෙන් සහ අන්තර්ජාලයෙන්

Read More

වැල්මදට [Welmadata] (Rubia cordifolia)

වැල්මදට සිහින් චතුරශ්‍රාකාර කඳකින් යුත් දිගු මූල පද්ධතියක් සහිත බහු වාර්ෂික වැල් ශාකයකි. මධ්‍යය රතු පැහැති, විගසින් කැඩී යන දුර්වල කඳ මීටර් 6 ක් පමණ දිගට වර්ධන වේ. කඳෙහි පැහැදිළි ගැට දැකගත හැකිය. ගැට අසලින් පත්‍ර සහ පර්ශු හට ගනී. පර්ශු මත කුඩා කටු වැනි ව්‍යුහ දැකගත හැකිය. අණ්ඩාකාර හෝ ප්‍රත්‍යණ්ඩාකාර හැඩයෙන් යුත් සරල පත්‍ර වලයාකාර ගොනු වශයෙන් පිහිටා තිබේ. බොහෝ විට එක් ගොනුවක පත්‍ර 4 ක් පිහිටන අතර ඇතැම් විට 6 හෝ 8 පමණ පිහිටන අවස්ථාද හමු වෙයි. පත්‍රයක් දිගින් සෙ.මි. 2-5 හෝ ඇතැම් විට 9 දක්වා වර්ධනය වන අතර පළල සෙ.මි. 1-1.25 හෝ ඇතැම් විට 4 දක්වා වර්ධනය විය හැකිය. පත්‍ර තලය මතුපිට සිනිඳු දැඩි බූවක් පිහිටයි. කෙටි ද්වීශාඛී බහු අක්ෂමය පුෂ්ප මංජරී අග්‍රස්ථීයව සහ කක්ෂීයව හට ගනී. පෙති 5 ක් සහිත කුඩා මල් කොළ පාටට හුරු කහපාට ය. කොළ පැහැති, මාංසල ඵලය මේරීමේදී දම් පැහැයටත්, හොඳින් ඉදුණු පසු කළු පැහැයට හුරු දම් පැහැයටත් හැරේ. සංස්කෘතෙන් මංජෂ්ටා යනුවෙන් ද හඳුන්වන වැල්මදට Rubiaceae උද්භිද කුලයට අයත් දුර්ලභ දේශීය ශාක විශේෂයකි. 

චර්ම රෝග, කුසගිනි මදිකම, ආහාර දිරවීමේ දෝෂ, අතීසාර, පණු රෝග, ප්‍රමේහ, රුධිරය දූෂණය වීම, රක්ත පිත්ත, වණ, පිලිකා, පිලිස්සුම් වණ, අංශභාග, පාණ්ඩුව, අභිඝාත ආදී රෝග රැසක් සඳහා ප්‍රතිකාර කිරීමේදී වැල්මදට ශාකයේ විශේෂයෙන් මුලුත්, මුල් සහිත සම්පූර්ණ වැලත් භාවිතයට ගනී. වැල් මදට කුෂ්ඨ නසන, දීපන, ස්තම්භන, පණුවන් නසන, මව්කිරි ශෝධනය කරන, රුධිරය පිරිසිදු කරන, ගර්භාෂය උත්තේජනය කරන, ආර්ථවය ඇති කරවන, ශරීර වර්ණය යහපත් කරවන, විෂ නසන, රසායන ආදී ගුණයන් සහිතයි. 

ලේ සමඟ මුත්‍ර පිටවීමට වැල්මදට සහ සුදුහඳුන් කෂාය බොන්නට දෙයි. පිළිස්සුම් තුවාල නිසා හටගත් වණවලට වැල්මදට, සුදුහඳුන්, මුරුවා මුල් යන මේවායෙන් පිසගත් ගිතෙල් ආලේප කළ යුතුය. සම මතුපිට ලප හා අසාමාන්‍ය වර්ණ ඇති වීමට වැල්මදට මුල් අඹරා සාදාගත් ප්‍රලේපය මී පැණි සමඟ මිශ්‍ර කර ආලේප කරයි. අස්ථි බිඳුම්වල දී ඇති වන වේදනාව සහ ඉදිමුම් සමනයට වැල්මදට සහ වැල්මී මුල් අඹරා කන්ජික සමඟ තලපයක් ලෙස ආලේප කළ යුතුය. වණ පිලිකා, පිළිස්සුම් ආදියට වැල්මදට, රත්හඳුන් සහ නියඳ මුල් සමව ගෙන ගිතෙල් සමඟ සාදා ගන්නා තලපය ආලේප කරයි. අභිඝාත සඳහා වැල්මදට මුල් විනාකිරෙන් අඹරා ආලේප කරයි. කුෂ්ඨවලට වැල්මදට මී පැණියෙන් අඹරා ආලේප කරයි. වැල් මදට චූර්ණය මී පැණියෙන් අනා ගෑමෙන් කුරුලෑ සමනය වේ. 

අප්‍රිකාවෙහි වැල්මදට කොළවල සහ මුලෙහි යුෂ පෙනහලු මතුපිට ඇති සියුම් චර්මාවරණයේ දැවිල්ල සහ පපුවේ වෙනත් දැවිලි ආදියට ප්‍රතිකාර කිරීමට භාවිතා කරයි. සියලූම ඖෂධීය තෙල් වර්ග භාවිතය සඳහා ප්‍රථමයෙන් පිළියෙල කිරීමේදී ඒවා වැල්මදට සමඟ තම්බා ගත යුතු බව සඳහන් කර ඇත. ගැමියන් වැල්මදට ගුප්ත බලපෑම්වලින් මිදීම සඳහා යොදා ගත හැකි බව විශ්වාස කරන අතර ඇස්වහ වැනි දෝෂවලින් මිදීමේ අරමුණෙන් කුඩා දරුවන්ගේ සහ සුරතල් සතුගේ ගෙලෙහි මෙම වැලක් බැඳ තබන බව සඳහන්. 

මූලාශ්‍ර_ ඖෂධීය ශාක සංග්‍රහය සහ ඔසුතුරු විසිතුරු

සේයාරූ_ අන්තර්ජාලයෙන්

Read More

මුරුවා [Muruwa] (Marsdenia tenacissima)

මුරුවාදූල් යනුවෙන්ද හඳුන්වන මුුරුවා මීටර් දෙකක් පමණ දිගට වැවෙන ඝන බූවක් සහිත ඉතා ශක්තිමත් බහු වාර්ෂික වැල් ශාකයකි. හෘදයාකාර හැඩැති තරමක් විශාල සරල පත්‍ර සම්මුඛව පිහිටා තිබේ. පත්‍ර තලය දිගින් සෙ.මි. 7-18 සහ පළලින් සෙ.මි. 6-16 දක්වා වර්ධනය වේ. පත්‍ර තලයේ ඉහල පෘෂ්ඨයේ සිනිඳු බූවක් ද, යටි පෘෂ්ඨයේ ඝන බූවක්ද පිහිටයි. බූව සහිත පත්‍ර නටුව සෙ.මි. 5-9 දක්වා දිගු වේ. කොළ පාටට හුරු කහ පාට ද්වීලිංගික මල් කක්ෂීයව හට ගනී. ඵලය සෙ.මි. 8 පමණ දිග දැඩි බූවක් සහිත සිලින්ඩරාකාර කරලකි. මුරුවා  Apocynaceae උද්භිද කුලයට අයත් දේශීය ශාක විශේෂයකි. 

හොරි, දද, කුෂ්ඨ, කඩුවේගන්, ගොනෝරියා අැතුළු චර්ම රෝග, මැලේරියාව, සෙංගමාලය, ආහාර අරුචිය, පණු රෝග, හෘද රෝග, දියවැඩියාව, සන්ධි ආබාධ ආදියට ප්‍රතිකාර කිරීම සඳහා මුරුවා ශාකයේ කොළ, වැල සහ මුල් බාවිතා කරයි. මුරුවා කුෂ්ඨ සහ පණුවන් නසන, මව් කිරි ශෝධනය කරන, තුන් දොස් සමනය කරන ගුණ සහිතයි. 

හොරී ,දද,කුෂ්ඨ,කඩුවේගන් අාදී ශරීර ගත ලේ විශ වීමෙන් හා කෘමීන්ගෙන් බෝ වන රෝග වලට මේ දඩු තැම්බූ වතුරෙන් දිනපතා උදේ සවස තුවාල (බිබිලි) තුලට බෙහෙත් වතුර වදින සේ සේදිමෙන් සම්පූර්ණ සුවය ලබාගත හැකිය. මැලේරියා රෝගය සඳහා මුරුවා වැල් කලං 12 ගෙන පත අට එකට සිඳුවා උදෙ සවස දින කීපයක් පානය කිරීමෙන් එම රෝගයෙන් සම්පූර්ණයෙන්ම මිදිය හැකි බව සඳහන්. 

මූලාශ්‍ර_ දේශීය වෛද්‍ය ශබ්ද කෝෂය සහ ඔසුපැළ හඳුනා ගනිමු සමූහයේ පලවූ සංවාදයක් ඇසුරින් (අදාල සංවාදය) 

ගෙඩි සහිත සේයාරුව_ වෛද්‍ය සංජීව රුපසිංහ මහතාගෙන්

Read More

රුක්අත්න [Rukattana] (Alstonia scholaris)

රුක්අත්තන මීටර් 40 දක්වා උසට සෘජු කඳක් සහිතව වැඩෙන තරමක් විශාල වෘක්ෂයකි. අළු පැහැයට හුරු කඳෙහි මතුපිට පොත්ත සිනිඳු ය. ළපටි අතුවල වා සිදුරුවල සලකුණු දැක ගත හැකිය. සිනිඳු මතුපිටක් සහිත සරල පත්‍ර වලයාකාර ස්ථර වශයෙන් පිහිටයි. එක් ගොනුවක පත්‍ර 5-10 අතර සංඛාවක් දක්නට ලැබේ. පත්‍රයක දිග සෙ.මි. 5-28 සහ පළල 2.5-11 පමණ වේ. බහු අක්ෂ පුෂ්ප මංජරිය ඡත්‍රාකාර හැඩයක් ගනී. කුඩා මල් කහ පැහැයට හුරු සුදු පැහැතිය. ඵලය සෙ.මි. 30-45 පමණ දිග කරලකි. ගස් රුක්අත්තන යනුවෙන්ද හඳුන්වන මෙම ශාකය  Apocynaceae උද්භිද කුලයට අයත් දේශීය ශාක විශේෂයකි. මෙම උද්භිද කුලයටම අයත් වැල් රුක්අත්තන නමින් ඔෟෂධ පිණිස ගන්නා වැල් වර්ගයක් ඇති අතර එම ශාකය පිළිබඳ වෙනම ලිපියක් මෙහි පලකර ඇත. 

වණ, කුෂ්ඨ රෝග, ඉක්කා, ප්‍රවාහිකා, කල්ගිය රක්ත අතීසාරය, මැලේරියාව, කැස්ස, ඇදුම, ස්තන්‍ය දෝෂ, දත්කැක්කුම, සර්ප විෂ, සන්ධි ඉදිමීම ආදියට ප්‍රතිකාර කිරීම සඳහා රුක්අත්තන ශාකයේ පොතු, කොළ, මල්, කිරි ආදිය භාවිතා කරයි. රුක්අත්තන දීපන, පාචන, කුෂ්ඨ නසන, පණු රෝග වලක්වන, වණ රෝපණය කරන, උණ නසන, රුධිරය සහ මව්කිරි  ශෝධනය කරන, සර්ප විෂ නසන ගුණ සහිතයි. තෛල, ක්වාත, ප්‍රලේප, වටී ආදී ලෙස රුක්අත්කන ශාක කොටස් යොදා නිපදවන ඖෂධ රැසක් ඇත.

කුෂ්ඨ රෝගයට රුක්අත්තන පොතු කෂාය බොන්නට දීම, රුක්අත්තන පොතු තැම්බූ වතුරින් ස්නානය කිරීම හා එයින් කුෂ්ඨ සේදීම ගුණය. දුෂ්ඨ වණයට රුක්අත්තන කිරි වියළා චූර්ණකොට වණවලට ඉසීයි. කැස්ස, ඇදුම සහ හිසේ රෝග සඳහා  රුක්අත්තන මල් ශිරෝ විරේචනයට යොදයි. හික්කා සහ ස්වාස රෝගයන්ට රුක්අත්තන පොතු ඉස්ම මී පැණියෙන් ලේහ කරයි. මව්කිරි පිරිසිදු වීමට රුක්අත්තන පොතු චූර්ණය හා තිරිඟු පිටි සමව ගෙන උණුදියෙන් කළවම් කර ආලේප කරයි. සාන්ද්‍ර මේහයට රුක්අත්තන පොතු කෂාය යොදා ප්‍රතිකාර කරයි. 

උග්‍ර විෂ ඇති සර්පයින් දෂ්ඨ කළ පසු සිහි මූර්ජා වී දින ගණන් පසුවන බවත්, එවිට රෝගියා රුක්අත්තන ලී පෙට්ටියක දැමූ විට සිහිය එන බවටත් මතයක් පවතී. ඉතා සැහැල්ලු දැවයක් බවට ප්‍රකට රුක්අත්තන ලී පැන්සල්, ගල්ලෑලි, සංගීත භාන්ඩ, මීනී පෙට්ටි,  කරත්තවල වියගහ ආදිය නිපදවීමටත්, වෙස් මුහුණු කැපීමටත් යොදා ගනී. පැරණි ඉන්දීය ජන විශ්වාසයන්ට අනුව රුක්අත්තන ගස භූතාත්ම අරක්ගත් ස්ථානයක් ලෙස සලකයි. ඒ නිසා ඉන්දියාවේ ඇතැම් ජන කොටස් රුක්අත්තන  ගසක් අසලින් යෑමට පවා බියක් දක්වයි. රුක්අත්තන පරිසර දූෂණය අවම කිරීම සඳහා වැවීමට සුදුසු ගසක් ලෙස පරීක්ෂණවලින් තහවුරු කරගෙන ඇති බව සඳහන් වේ. 

මූලාශ්‍ර_ ඖෂධීය ශාක සංග්‍රහය

සේයාරූ _ අන්තර්ජාලයෙන්

Read More

මලලබු [Malalabu] (Piper umbellatum)

මලලබු දියසීරාව සහිත පරිසර පද්ධති ආශ්‍රිතව මීටර් 1-2 පමණ උසට වැඩෙන කුඩා බහු වාර්ෂික පැළෑටියකි. කලාතුරකින් මීටර් 3 දක්වා උසට වැඩෙන අවස්ථාද හමු වෙයි. කඳෙහි පැහැදිළිව පෙනෙන පර්ව දැකගත හැකි වන අතර පර්ව දෙකක් අතර දී කඳ තරමක් අක්වක් (zigzag) ආකාරයක් ගනී. හෘදයාකාර හැඩැති පත්‍රවල පත්‍ර තලය දිගින් සහ පළලින් සෙ.මි. 15 සිට 30 ක් දක්වා වැඩේ. පත්‍ර නටුව සෙ.මි. 14-32 පමණ විය හැකිය. ශුකියන් වන පුෂ්ප මංජරිය සෙ.මි. 5-10 පමණ දිගින් සහ සෙ.මි. 2.4-4  විශ්කම්භයකින් යුක්ත වේ. ඵලය ඉතා කුඩා මස්තකාකාර (top-shaped) බදරියකි. මලලබු Piperaceae උද්භිද කුලයට අයත් දේශීය ශාක විශේෂයකි. 

හොරි, දද, කුෂ්ඨ, කඩුවේගන් ඇතුළු චර්ම රෝග, කැඩුම් බිඳුම්, සන්ධි ගත රෝග, පිලිස්සුම්, සර්ප විෂ, වාත රෝග, ඉදිමුම්, බරවා රෝගය, ජීර්ණ පද්ධතිය ආශ්‍රිත රෝග, මලබද්ධය ආදීයට ප්‍රතිකාර කිරීම සඳහා ප්‍රධාන වශයෙන් මලලබු ශාකයේ කොළ භාවිතා කරයි. මල ලබු සන්ධි මෙලෙක් කරන, ඉදිමුම් නසන, විරෙචක, වමනකාරක ආදී ගුණ සහිතයි. 

කැඩුම් බිඳුම් වෙදකමේදී ඝන වූ සන්ධි මෙලෙක් කීරීමට මලලබු කොළ භාවිතා කරයි. මෙහිදී දියලබු මද හා මලලබු කොළ සමව ගෙන අමු කහ, ලුණු දමා කොටා අදාල ස්ථානයේ බැඳිය යුතුය. වාත රෝග සඳහා තෙල් සිඳීමට මල ලබු කොළ යොදා ගනී. දේශීය වෙදකමේ දී මලලබු කොළ පොල් සමඟ කොටා සිඳ ගනු ලබන මලලබු තෙල විරේක බෙහෙතක් ලෙස භාවිතා කරයි. මෙම තෙලින් පෙඟවූ පුළුන් කැබැල්ලක් නාභිය මත තැබූ පසු පහසුවෙන් බඩ විරේක වන බව සඳහන්. 

විදේශීයව අක්ෂි රෝග, පණු රෝග, උදරාබාධ, ඔසප් චක්‍රය ක්‍රමවත් කිරීමට, ගබ්සාවන් වැලැක්වීම ඇතුළු ගර්භාෂගත රෝග, සර්ප විෂ, පිලිස්සුම් නිසා හටගත් දියපට්ටා, ගුදමාර්ගය පහත්වීම, ගෙඩි, අධික රුධිර පීඩනය, කර්ණ රෝග, කැස්ස, දත් කැක්කුම, වකුගඩු රෝග, නීරක්තිය, ඉරුවාරදය, මුත්‍ර සහ වකුගඩු රෝග, සෙංගමාලය ආදී රෝගාබාධ රැසක් සඳහා ප්‍රතිකාර කිරීමට මලලබු ශාක කොටස් යොදා ගන්නා බව අන්තර්ජාල මූලාශ්‍රවල සඳහන්ව ඇත. එමෙන්ම මෙම කොළ සහ පුෂ්ප මංජරිය ව්‍යංජනය ලෙස සකසා අහාරයට ගන්නා බවත්, ඉදුණු ගෙඩි රසවත් පළතුරක් බවත් ඒවායෙහි දක්වා ඇත.  

මූලාශ්‍ර_ "ඔසුපැළ හඳුනා ගනිමු" සමූහයේ පලවූ සංවාද ඇසුරෙන් (සංවාදය 1 සංවාදය 2) සහ අන්තර්ජාලයෙන්

විශේෂ ස්තුතිය_ සංවාදවලට අදහස් දැක්වූ විද්වතුන් ඇතුළු සැමට 

Read More

රුක්අඟුණ [Rukaguna] (Alangium salviifolium)

අංකෝල යනුවෙන් ද හඳුන්වන රුක්අඟුණ පඳුරක්, කුඩා ශාකයක් හෝ මීටර් 20 දක්වා උසට වැඩෙන මධ්‍යම ප්‍රමාණයේ ශාකයක් ලෙස වර්ධනය වේ. ඇතැම් විට රිකිලිවල අතු බවට විකරණය වන තියුණු නොවන කටු දැකගත හැකිය. සරල පත්‍ර ඒකාන්තරව පිහිටයි. පත්‍ර හැඩය ආයත හෝ ආයත-ලංසාකාර වේ. පත්‍රයක දිග සෙ.මි. 6-15 දක්වා සහ පළල සෙ.මි. 2.2-4.8 දක්වා විය හැකිය. ඉහල පත්‍ර තලය සිනිඳු වන අතර පහල පෘෂ්ඨයේ සියුම් බූවක් පිහිටා තිබේ. විශාල ද්වීලිංගික මල් සුදු පැහැති ය. මල් 1-3 එකතුව පොකුරු ආකාරයෙන් කක්ෂීයව හට ගනී. ඵලය දම් පාටට හුරු රතුපාට, මාංසල හා තරමක් ගෝලාකාර අෂ්ටිලයකි. ඵලයේ මාංසල කොටස පළතුරක් ලෙස ආහාරයට ගත හැකිය. රුක්අඟුණ  Cornaceae උද්භිද කුලයට අයත් දේශීය ශාක විශේෂයකි. 

රුක්අඟුණ ශාකයේ උප විශේෂ 2 ක් ලංකාවෙන් හමුවන අතර දිවයිනේ වියළි සහ අතරමැදි කලාපවල හමුවන්නේ Alangium salviifolium ssp. salviifolium නම් උප විශේෂයයි. සුලබව දැක ගත හැක්කේ සහ බොහෝ විට ඖෂධ සඳහා භාවිතා කරනු ලබන්නේ එම වර්ගයයි. ඊට අමතරව  Alangium salviifolium ssp. hexapetalum නම් අනෙක් උප විශේෂය තෙත් කලාපයේ පමණක් හමුවෙයි. එය ඉහත විස්තරය තරමක් වෙනස්ව තියුණු නොවන කටු සහිත කාෂ්ඨීය වැලක් ආකරයට වැඩෙන අතර තරමක් විශාල, දිළිසෙන සුලු උඩු පෘෂ්ඨයකින් යුත් පත්‍ර දරයි. 

විෂ, කුෂ්ඨ ඇතුළු චර්ම රෝග, තුවාල, ඉදිමුම්, ආමවාත, පූයමේහ, ක්ෂත, පණු රෝග, බලුවිෂ, මී විෂ, සර්ප විෂ, ගර විෂ, අධික රුධිර පීඩනය ආදියට ප්‍රතිකාර කිරීම සඳහා රුක් අඟුණ ශාකයේ මුල්, පොතු, මල්, ඇට ආදිය භාවිතා කරයි. රුක්අඟුණ වේදනා ස්ථාපන, විෂ නාශක, මුත්‍ර ප්‍රසාදන, ඉදිමම් නසන, වණ රෝපණය කරන, අක්මාව උත්තේජනය කරන, බලකාරක සහ රසායන ගුණ සහිතයි. 

බලුවිෂට රුක්අඟුණ පොතු ප්‍රලේපය හෝ තෛලය යොදා ප්‍රතිකාර කරයි. කුෂ්ඨ සහ තුවාලවලට තෙල් භාවිතා කරයි. ඉදිමුම් සඳහා පොතු ප්‍රලේපය හෝ කොළ පොතු මැල්ලුම  යොදයි. අධික රුධිර පීඩනයට පොතු කෂාය බොන්නට දෙයි. සන්ධි වාතයට පොතු කෂාය හෝ කොළ පොතු මැල්ලුම යොදා ප්‍රතිකාර කරයි. මී විෂට සහ සර්ප විෂට පොතු ප්‍රලේපය යෙදීමත්, ගර විෂට මුල් කෂාය සහ ගිතෙල් පෙවීමත් සිදු කරයි. රසායනයට සහ ස්‍රෝතස්ශෝධනයට රුක්අඟුණ තෙල් නස්න කරයි. සෙංගමාලයට  රුක්අඟුණ මුලේ පොතු චූර්ණය හාල්පානු වතුරින් අඹරා නස්‍ය කරයි. 

ගුප්ත කටයුතු සඳහා රුක්අඟුණ ගසේ ලීය සහ තෙල් බහුලව භාවිතා කරන බව පොතපතෙහි සඳහන් වේ. නිසි ලෙස සිඳගත් අංකෝල තෛලය හෙවත් රුක්අඟුණ ඇට තෛලය භාවිතා කර අදෘශ්‍යමානව යෑමට සහ සිටීමටත්, අහසින් යෑමටත්, නොයෙක් විශ්මිත දෑ කිරීමටත් හැකි බව ඒවායෙහි සඳහන් කර ඇත. මන්ත්‍ර යොදා නිසිලෙස බලගැන් වූ රුක්අඟුණ තෙල් යොදාගෙන දරුණු අලි අතුන් මෙල්ල කළ හැකි බවත්, යුද්ධයේදී සතුරන් මෙල්ල කිරීමට යොදා ගත හැකි බවත් ජනප්‍රවාදවල සඳහන් වේ.  රුක්අඟුණ ලීය සංගීත භාණ්ඩ සහ මෝල් ගස් සැදීමට යොදා ගනී. මෙම ගස් සහිත ඉඩම්වලට සර්පයින් නොපැමිණෙතැයි මතයක් පවතී. 

මූලාශ්‍ර_ ඖෂධීය ශාක සංග්‍රහය සහ ආයුර්වේද ඖෂධ සංග්‍රහය

Read More

ගම්මිරිස් [Gammiris] (Piper nigrum)

 ගම්මිරිස් පර්ව අසලින් ඇතිවන මුල් ආධාරයෙන් ශාකමත වැඩෙන බහු වාර්ෂික වැල් ශාකයකි. කෙඳි සහිත කඳ අර්ධ කාෂ්ඨීමය ස්වභාවයක් ගනී. කඳ පර්ව අසලදී ඝන වී ශඛා ඇති කරයි. සිනිඳු මතුපිටක් සහිත සරල පත්‍ර ඒකාන්තරව පිහිටයි. පත්‍රයක් දිගින් සෙ.මි.8-18 සහ පළලින් සෙ.මි. 3.5-10 දක්වා වැඩේ. පත්‍ර හැඩය බොහෝ විට අණ්ඩාකාර වන අතර කලාතුරකින් ඉලිප්සාකාර විය හැකිය. පුෂ්ප මංජරිය සෙ.මි. 12 පමණ දිග පහලට එල්ලෙන ශුකියකි. මෙම පුෂ්ප මංජරිය වගා කිරීම සඳහා වැඩි දියණු කරන ලද ප්‍රභේදවල සෙ.මි. 20 ක් හෝ ඊට වැඩි විය හැකිය. මල් ඉතා කුඩාය. ඵලය මි.මි.4 වන ගෝලාකාර බදරියකි. අමු ඵල (ගම්මිරිස් ඇට) කොළ පැහැති වන අතර ඉදෙන විට තැඹිලි පැහැයටත්, පසුව රතු පැහැයටත් හැරේ. ඉන්දියාවට දේශීය වන ගම්මිරිස් බොහෝ කලකට පෙර අප රටට හඳුන්වාදී වගාකර ඇත. ලංකාවේ වනාන්තරවල ස්වභාවිකව හමුවන වල් ගම්මිරිස් (Piper sylvestre) නමින් හඳුන්වන දේශීය ගම්මිරිස් විශේෂයක් හමුවන අතර එහි ප්‍රකට ඖෂධීය භාවිතාවන් ගැන තොරතුරු හමු නොවෙයි. ගම්මිරිස් වර්ග Piperaceae උද්භිද කුලයට අයත් ශාක විශේෂයන් ය. 

සන්‍යාස, අපස්මාර, සුදුකබර, කිලාස, පාමා, ආම, ශුක්ල, දත් කැක්කුම, සෙම්ගෙඩි, ග්‍රන්ථිශෝථ, ස්නායු දුර්වලතා, කුසගිනි මදිකම, අජීර්ණ, අක්මා රෝග, අධ්මාන, කෘමි රෝග, ප්‍රතිශ්‍යා, කැස්ස, ඇදුම, පීනස, මුත්‍රඅඩස්සිය, පුරුෂයින්ගේ ලිංගික දුර්වලතාවයන්, රජෝරෝධ, කුෂ්ඨ, අපතානක, ප්‍රවාහිකා, රක්ත අර්ශස්, ප්‍රමේහ, බරවා, අංශභාග, සන්ධි ඉදිමුම්, උදර්ද, ගුල්ම, අරුචි ආදී රෝගාබාධ රැසක් සඳහා ප්‍රතිකාර කිරීමට ගම්මිරිස් ශාකයේ ඇට, මුල් සහ කොළ භාවිතා කරයි. ගම්මිරිස් උෂ්ණකාරක, ශ්ලේෂ්මලහර, ස්නායු සහ අක්මාව උත්තේජනය කරන, දීපන, පාචන, දහදියගන්නවන, කුෂ්ඨ නසන, විෂනාශක, ගර්භ ස්‍රාවයන් ජනනය කරන ආදී ගුණයන් රැසක් සහිතයි. චූර්ණ, වටිකා, ක්වාථ, අරිෂ්ට ආදී ඖෂධ රැසක් නිපදවීමට ගමිමිරිස් යොදා ගනී. 

භාවිතයේදී කළු ගම්මිරිස් සහ සුදු (එළ) ගම්මිරිස් යනුවෙන් වර්ග දෙකක් හමුවෙයි. වැල්වලින් නෙලා ගන්නා ගමිමිරිස් පිට පොත්ත සමඟ වියළා ගැනීමෙන් කළු ගම්මිරිස් සාදා ගනී. නෙලා ගන්නා පැසුණු හෝ ඉදුණු ගම්මිරිස් පිට පොත්ත ඉවත්කර වියළා ගැනීමෙන් සුදු ගම්මිරිස් සාදා ගත හැකිය. එහිදී ඉදුණු ගමිමිරිස් ජලයෙන් සොදා පොත්ත ඉවත්කර ගැනීමෙනුත්, පැසුණු අමු ගමිමිරිස් ජලයේ ගිල්වා පොත්ත මෙලෙක් වන්නට තබා හෝ යන්ත්‍රාණුසාරයෙන් ඉවත්කර ගැනීමෙනුත් සුදු ගම්මිරිස් සාදා ගත හැකිය. 

කැස්සට ගම්මිරිස් චූර්ණය ගිතෙල්, සීනි, මී පැණි සමඟ දෙයි. අපතානකයට ඇඹුල් දීකිරිවලට ගම්මිරිස්, වදකහ චූර්ණය ස්වල්පයක් දමා කෑමට ගත යුතුය. ප්‍රවාහිකාවට ගම්මිරිස් චූර්ණ උණුවතුරට දමා සාදාගත් පානය ටික ටික පෙවිය යුතුය. රසධාතු වර්ධනයට ගම්මිරිස් චූර්ණය දමා කකාළ එළකිරි රාත්‍රියට පානය කළ යුතුය. ගම්මිරිස් චූර්ණය කස්තුරි සමඟ බීමෙන් නින්ද ඇති වේ. ප්‍රතිශ්‍යාවට හටගත් අවස්ථාවේම ගම්මිරිස් චූර්ණය, උක් හකුරු, දීකිරි සමඟ කෑමෙන් සුවය ලැබෙයි. කුෂ්ඨවලට මනොසීල, හිරියල් සහ  ගම්මිරිස් යොදා පිළියෙල කළ තෛලය ආලේප කරයි. සෙම්ගෙඩිවලට ගම්මිරිස්, ඉඟුරු, සුදුලූණු තලා සාදාගත් කුඩා පොට්ටනියෙන් උගුර තැවිය යුතුය. හිසේ ඇතිවන පණු දද කැවිලිවලට  ගම්මිරිස් රතුලූණු සමඟ අඹරා ආලේප කරයි. කුසගිනි මදිකමට  ගම්මිරිස් රතුපැහැ වනතුරු බැද, චූර්ණකොට වරකට මදටිය ඇට ප්‍රමණයේ 5-6 දක්වා ගත යුතුය. ආහාර දිරවීමට ගම්මිරිස්, ඉඟුරු, තිප්පිලි, කළුදුරු සමව ගෙන සහිඳලුණු සමඟ කොටා තේ හැඳි 1/2-1 දක්වා ප්‍රමාණයක් කෑමට පසු උණුවතුරින් ගත යුතුය. සෙංගමාලයට  ගම්මිරිස් සහ පැණිතෝර කොළ කොටා හොඳින් වතුර සමඟ මිශ්‍රකර දවසට දෙවරක් බීමට ගත යුතුය. උගුර බැරැන්ඩියට සහ දත් කැක්කුමට ගම්මිරිස් චූර්ණය ජලය සමඟ 1:8 අනුපාතයට දියකර කට සේදීය යුතුය. මුත්‍ර පිටනොවීමට හා මුත්‍රගල් සඳහා ගම්මිරිස් ඇට චූර්ණය හා පුස්කර කබලේ බැද තුඹිලිවතුරට මිශ්‍රකර පානය කළ යුතුය. හිසරදයට ගම්මිරිස් චූර්ණය රෝස වතුරෙන් අඹරා නලලේ ආලේප කරයි. ගම්මිරිස් බුලත් සමඟ සැපීමෙන් මුඛ දුර්ගන්ධය, මුඛයේ වණ, උගුරේ වණ, විදුරුමස් වේදනාව, උගුර බැරැන්ඩිය ආදිය සුව වෙයි. සුදු හෙවත් එළ ගම්මිරිස් යොදා Hubbai Sahfa නමින් බරවා රෝගයට ප්‍රතිඵලදායී ඔසුවක් නිපදවයි. මෙහිදී එළ ගම්මිරිස්, එළකිරිවල දින 3ක් පොඟවා (දිනපතා අලුත් එළකිරි මාරු කරමින්) පසුව ඉඟුරු ඉස්මෙන් අඹරා සාදාගත් ගුලි එක බැගින් දිනකට තුන් වරක් දෙනු ලැබේ. 

ගම්මිරිස් වටිනා ඖෂයක් මෙන්ම ලොව පුරා ආහාර පිසීමේදී ඒවාට සැර, සුවඳ සහ රස එකතු කිරීමට යොදන ප්‍රමුඛ පෙලේ පිසුම්කාරක ද්‍රව්‍යයක් ලෙස ඉතා ප්‍රකට ය. එමෙන්ම ගම්මිරිස් අපේ රටට විදේශ විනිමය රැගෙන එන ප්‍රධාන සුළු අපනයන භොගයක්ද වේ. 

මූලාශ්‍ර_ ඖෂධීය ශාක සංග්‍රහය

Read More

ලුණුවරණ [Lunuwarana] (Crateva adansonii)

ලුණුවරණ මීටර් 3-12 පමණ උසට වැඩෙන කුඩා පතනශීලී ශාකයකි. කලාතුරකින් මීටර් 20 පමණ උසට වැඩෙන අවස්ථාද දැක ගත හැකිය. පිට පොත්ත අළු පැහැතිය. දිගු නටුවක් සහිත ත්‍රිපත්‍රී සංයුක්ත පත්‍ර ඒකාන්තරව පිහිටයි. අග්‍රස්ථ පත්‍රිකාව දිගින් සෙ.මි. 5-12 දක්වා සහ පළලින් 2-6 දක්වා වර්ධනය වේ. පත්‍රිකාවල හැඩය ඉලිප්සීය සිට ලංසාකාර වේ. පාර්ශවික පත්‍රිකාවන්  දිගින් සෙ.මි.  3.5-7  පළලින් 1-10 දක්වා වැඩනෙ අතර පත්‍රිකා හැඩය අසමමිතික ස්වරූපයකි. තරමක් විශාල මල් සුදු හෝ ක්‍රීම් පැහැයට හුරු කහ පැහැති වන අතර අලංකාරවත් මෙන්ම සුවඳවත් ය. ඵලය සෙ.මි. 2.5 පමණ වන ගෝලාකාර බදරියකි. මි.මි. 5 පමණ වන වෘක්කාකාර හෝ අශ්ව ලාඩම් හැඩැති කුඩා බීජ ඵලයේ මැදි පිහිටි තරලයේ ගිලී පවතී. ලුණුවරණ  Capparaceae උද්භිද කුලය අයත් දේශීය ශාක විශේෂයකි. 

මුත්‍ර ගල්, මුත්‍ර අඩස්සිය, ගුදමාර්ගයේ වේදනාවන්, ජලෝදර, අක්මා රෝග, ගුල්ම රෝග, ගණ්ඩමාලා, ව්‍යංග රෝග, වණ නිසා හටගත් ඉදිමුම්, පණු රෝග, ගෙඩි, අර්ශස්, වාත වේදනා, කැඩුම්බිඳුම් ආදියට ප්‍රතිකාර කිරීම සඳහා ලුණුවරණ ශාකයේ පොතු, මුල්, මුලේ පොතු, කොළ , මල් සහ සම්පූර්ණ ශාකයමත් භාවිතයට ගනී. ලුණුවරණ රක්ත උත්ක්ලේශක, දීපන, අනුලෝමන, පිත්තසාරක, පණුවන් නසන, රුධිරය පිරිසිදු කරන, මුත්‍රකාරක, මුත්‍රගල් දියකර හරින ආදී ගුණ සහිතයි. ලුණුවරණ යොදා වරුණාදී නාමය යටතේ තෛල, ක්වාත, කල්ක, ලේප, චූර්ණ, සෘත ආදී ඖෂධ රැසක් නිපදවයි.

ලුණුවරණ මුත්‍ර ගල් සඳහා යොදන ප්‍රකට ඖෂධයකි. මුත්‍රගල් සැදී ඇති විට ලුණුවරණ මුල් හා පොතු කෂාය යොදා ප්‍රතිකාර කරයි. එහෙන්ම එ් සඳහා  ලුණුවරණ පොතු, ගොකටු ඇට සහ ඉඟුරු යෙදූ කෂායට යවකාර ලුණු දමා බොන්නට දෙයි. ජලෝදරයට ලුණුවරණ මුල් කෂාය යොදයි. විද්‍රධි සඳහා සුදු සාරණ මුල් සහ ලුණුවරණ මුල් කෂාය කර දෙයි. ගණ්ඩමාලයට ලුණුවරණ මුල් කෂාය මී පැණියෙන් දෙයි. අර්ශස් සඳහා ලුණුවරන මුල් කෂායට කලතෙල් මිශ්‍රකර අවගාහනය කරයි. වාත වේදනාවන්ට ලුණුවරණ පොතු, මුරුංගා පොතු විනාකිරෙන් අඹරා ආලේප කළ යුතුය. කික්කිස රෝගයේදී මාංස විධාරණයට ලුණුවරණ කොළ ජලයෙන් අඹරා ගිතෙල් සහිතව ආලේප කරයි. උණට ලුණුවරණ පත්‍ර ස්වරසය දෙයි. වරුණාදී සෘතය මුත්‍ර ගල් සහ දියවැඩියාව නිසා හටගත් මුත්‍ර අඩස්සිය සඳහා ප්‍රතිකාර කිරීමට යොදා ගනී. වරුණාදී තෛලය මුත්‍ර ගල් සහ මුත්‍ර අඩස්සිය නසයි. 

මූලාශ්‍ර_ ඖෂධීය ශාක සංග්‍රහය සහ ඔසුතුරු විසිතුරු 

Read More

ගැටකොළ [Getakola] (Exallage auricularia)

ගැටකොළ පර්වවලින් මුල් අදිමින් බිම දිගේ වර්ධනය වන කුඩා වාර්ෂික පැළෑටියකි. සිලින්ඩරාකාර කඳ දම් පැහැතිය. පර්වවල රෝම පිහිටා තිබේ. සෙ.මි. 2.5-5 පමණ දිගු වන සරල පත්‍ර සම්මුඛව පිහිටයි. පත්‍ර හැඩය ඕවලාකාර, ලන්සාකාර හෝ රේඛීය-ලන්සාකාර ය. පත්‍ර දාරයේ ඉතා සියුම් කටු වැනි ව්‍යුහ පිහිටා තිබේ. පත්‍රවල ඉහල පෘෂ්ඨය මඳ බූව සහිත වන අතර යටි පෘෂ්ඨයේ දැඩි බූවක් දක්නට ලැබේ. කෙටි බහු අක්ෂ පුෂ්ප මංජරි කක්ෂීයව පිහිටයි. ක්‍රමවත්ව පිහිටන කුඩා ද්වී ලිංගික මල් සුදු පැහැති ය. ඵලය තරමක් ගොලාකාර හැඩැති, ඉතා කුඩා නොපැලෙන ස්ඵෝටිකාවකි. ගැටකොළ ශාකයේ උප විශේෂ සහ ප්‍රභේද ගණනාවක් ලෝකයේ වෙනත් රටවලදී දක්නට ලැබෙන අතර ලංකාවේදී හමුවන්නේ Exallage auricularia subsp. auricularia නම් උප විශේෂයට අයත් ප්‍රභේද දෙකකි. එයින් එක් ප්‍රභේදයක් අප රටට ආවේණික වේ. ගැටකොළ Rubiaceae උද්භිද කුලයට අයත් ශාක විශේෂයකි. 

උෂ්ණ අතීසාර, පාචනය, විසූචිකා, දාහ, රාත්‍රී අන්ධතාවය, මාන්දම, විද්‍රධි (ගෙඩි), අර්ශස්, කණ් කැක්කුම ආදී රෝග සඳහා ප්‍රතිකාර කිරීමට ගැටකොළ ශාකයේ කොළ, මුල්, ඇට සහ සම්පූර්ණ පැළෑටියමත් භාවිතයට ගනී. ගැටකොළ කෂායකර, අභ්‍යන්තර වේදනාවන් සමනය කරන, ශක්තිජනක, මව්කිරි වඩවන ආදී ගුණ සහිත බවත් විශේෂයෙන් මෙම ඇටවල කාමෝද්දීපක ගුණ ඇති බවත් සඳහන්. ගැටකොළ තෛලය, ගැටකොළ සෘතය, ගැටකොළ අවලේහය ගැටකොළ යොදා නිපදවන ඖෂධයන් ය. 

විද්‍රධි සඳහා ගැටකොළ අඹරා ගෑමෙන් ගෙඩි පැසවා පුපුරා යයි. අතීසාරයට කොළ කල්කය යොදා ප්‍රතිකාර කරයි. ශරීර ශක්තිය වර්ධනය වීමට සහ ශුක්‍ර වර්ධනයට බීජ හෝ කොළ චූර්ණය එළකිරි සමඟ බීමට දෙයි. ගැටකොළ ශාකයේ යුෂ බඩවැල් ආශ්‍රිත ආශ්‍රිත රෝග සඳහා සහ කොලරාවට ප්‍රතිකාර කිරීමට භාවිතා කරන බවත්, කොළ ප්‍රලේපය තුවාල වලට යෙදිය හැකි බවත්, කොළ යුෂ ඇස් රෝග සඳහා යෙදිය හැකි බවත් අන්තර්ජාල මූලාශ්‍රවල සඳහන්ව ඇත. 

ගම්බද ජනයා ගැටකොළ මැල්ලුම් සහ ව්‍යංජන ලෙස සකසා ආහාරයට එකතු කර ගනී. 

මූලාශ්‍ර_ ඖෂධීය ශාක සංග්‍රහය, ඔසුතුරු විසිතුරු සහ අන්තර්ජාලයෙන්

Read More