කෙන්හිඳ [Kenhida] (Rotheca serrata)

කන්හැන්ද සහ කෙම්හැන්ද යනුවෙන් ද හඳුන්වන කෙන්හිඳ මීටර් 4 ක් පමණ උසට වැවෙන පඳුරු ආකාර කුඩා දේශීය ශාකයකි. ළපටි කඳ කොළ පැහැතිය. සාමාන්‍යයෙන් ඉලිප්සාකාර හැඬයෙන් යුත් සරල පත්‍ර සම්මුඛව පිහිටයි. කලාතුරකින් පත්‍ර හැඩය ඉලිප්සාකාර-ප්‍රත්‍යණ්ඩාරකාර හෝ ප්‍රත්‍යණ්ඩාරකාර විය හැකිය. පත්‍රයක් දිගින් සෙ.මි. 7-22 අතර සහ පළලින් සෙ.මි. 3-8 අතර විශාලත්වයකින් යුක්ත වේ. පත්‍ර දාරය දැති වැනි කඩතොළු සහිත ය. පුෂ්ප මංජරිය අග්‍රස්ථීය ඒකාක්ෂයකි. පෙති 5 ක් සහිත මල අලංකාරවත් ය. මලෙහි සමාන පෙති 4 ක් සුදු පැහැයට හුරු ළා නිල් පැහැති වන අතර පහලට යොමු වූ තරමක් වෙනස් එක් පෙත්තක් තද නිල් පැහැයක් ගනී. ඵලය අෂ්ටිලයකි. කෙන්හිඳ Verbenaceae උද්භිද කුලයට අයත් ශාක විශේෂයකි. 

ඉන්දියානු ආයුර්වේදයෙහි සඳහන් "භාර්ගී" නම් ද්‍රව්‍ය සඳහා ශාක වර්ග කීපයක මුල් හෝ පොතු භාවිතා කරන අතර ඒ සඳහා ප්‍රකටව යොදා ගන්නා එක් ශාකයක් වන්නේ සිරිතේක්කු නම් පැළෑටියයි. Pygmaeopremna herbacea යන උද්භිද නාමයෙන් හඳුන්වන සිරිතේක්කු ලංකාවෙ දක්නට නොලැබෙන, ඉන්දියාවෙ වැවෙන ශාකයකි. මෙම ලිපියෙහි විස්තරවන කෙන්හිඳ මෙම භාර්ගී සඳහා යොදා ගත හැකි තවත් එක් ශාකයක් බව වෛද්‍ය මතයයි. ඇතැම් විට සිංහල භාෂාවෙන් සහ දෙමළ භාෂාවෙන් කෙන්හිඳ ශාකය ද සිරිතේක්කු නමින් හඳුන්වා ඇත්තේ මෙම සම්බන්ධය නිසා ය. මෙම ශාකවලට අමතරව භාර්ගී සඳහා බංගලි පින්න / බ්‍රාහ්මනයෂ්ටි (Clerodendrum indicum), ගස් පින්න (Clerodendrum infortunatum) යන මෙරට වැවෙන ශාක දෙකේ මුල් ද සුුදුසු බව නිර්දේශ කර ඇත. මෙයට අමතරව ඉන්දියාවේ බිහාර් ප්‍රාන්තයේ වෛද්‍යවරු Ceriscoides turgida නම් ඉන්දියාවේ වැවෙන ශාකයක මුල් භර්ගී සඳහා භාවිතා කරයි. කෙසේ වෙතත් ඇතැම් ඉන්දියානු ජේෂ්ඨ වෛද්‍යවරුන්ට අනුව භාර්ගී සඳහා යොදා ගැනීමට වඩාත් සුදුසු වන්නේ ලංකාවෙ වැවෙන කෙන්හිඳ ශාකයේ මුල් ය.

කෙන්හිඳ දේශීය වෙදකමේ භාවිතාවන ඖෂධ වට්ටෝරු රැසක ද යෙදෙන ඖෂධයකි. ප්‍රතිශ්‍යා, කැස්ස, ඇදුම, පීනස, ක්ෂය රෝගය, ග්‍රහණි රෝග, ආමවාතය, වාතරක්තය, සර්ප විෂ, ළදරු සෙම් රෝග, සුදුකබර, වණ, ගණ්ඩමාල රෝගය, හොරි, කුෂ්ඨ, කඩුවේගන්, පණුවණ, දියමිටියා කෑම ආදී රෝග රැසකට ප්‍රතිකාර කිරීමට කෙන්හිඳ ශාකයේ මුල්, කොළ, පොතු ආදිය භාවිතා කරයි. කෙන්හිඳ ඉදිමුන් නසන, වාතය සහ කඵ සමනය කරන, වණ ශෝධනය කරන, රුධිරය පිරිසිදු කරන, දහදිය ගන්වන ආදී ගුණ සහිතයි. සම්පූර්ණ ශාකයේම චර්ම රෝග නාශක ගුණ පවතින බව සඳහන්.

වණ පැසවීමට සහ ගණ්ඩමාල ආදියට කෙන්හිඳ කොළ අඹරා ආලේප කරයි. පණුවන් සහිත වණ, දියමැටියා කෑම වැනි අවස්ථාවන්ට කොළ තැම්බූ වතුරෙන් සේදීම ගුණය. බාලක සෙම් රෝග සඳහා කෙන්හිඳ පොතු චූර්ණය තලතෙලින් ලේහ කරයි. කෙන්හිඳ මල් සහ මුල් බුලත් විටට උපයෝ කර ගනී. මෙම මුල් සමඟ බුලත් සැපීමෙන් දත්රෝග අඩුවන බවත් දත් ශක්තිමත් වන බවත් සඳහන්. 

විශේෂ සටහන_ ඉහත සඳහන් කර ඇති උද්භිද නාමයන් මෙකලට පිළිගත් සම්මත උද්භිද නාමයන් වන අතර කලකට පෙර පලවූ වෙදකමට සම්බන්ධ ලිඛිත මූලාශ්‍රවල ඉහත සඳහන් ශාක සඳහා එකල භාවිතා කළ උද්භිද නාමයන් පහත පරිදි බව සැලකිය යුතුය. කෙන්හිඳ (Clerodendrum serratum) සිරිකේක්කු (Premna herbacea) බංගලි පින්න / බ්‍රහ්මණයෂ්ටි (Clerodendrum siphonanthus)  Ceriscoides turgida (Gardenia turgida)

මූලාශ්‍ර_ ඔසුතුරු විසිතුරු සහ ආයුර්වේද ඖෂධ සංග්‍රහය 

Read More

මුවකීරිය [Muwakeeriya] (Cynanchum viminale)

සෝමලතා යනුවෙන්ද හඳුන්වා ඇති මුවකීරිය පඳුරක් හෝ අධාරක ශාකයක එතෙමින් ඉහලට වර්ධනය වන කිරි සහිත වැලකි. මාංසල කොළ පැහැති සිලින්ඩරාකාර කඳේ පත්‍ර නොපිහිටයි. පතනශීලී ශල්ක තිබිය හැකිය. සුදු හෝ ළා කහ පැහැයට හුරු නිර්වෘත්ත පුෂ්ප කඳේ ගැට අසල තනි තනිව හට ගනී. ඒවා ඇතැම් විට පොකුරක් ආකාරයට දර්ශනය වේ. ඵලය ස්ඵෝඨිකාවකි. මුවකීරිය ශාකයේ උප විශේෂ කීපයක් ඇති බව අන්තර්ජාල මූලාශ්‍රවල සඳහන්ව ඇත. ඇතැම්හු හඳුනා ගැනීමේදී මෙම ශාකය සහ නවහන්දි (Rhipsalis baccifera) ශාකය පටලවා ගනු දක්නට ලැබේ. නවහන්දි ගල් පර්වත හෝ විශාල ශාකමත සිට පහලට එල්ලා වටෙන අපි ශාකයක් වන අතර මුවකීරිය පොළවෙහි සිය ඉහලට වර්ධනය වන පඳුරක් හෝ වැලකි. මේ පිළිබඳ පැහැදිළි කිරීමක් නවහන්දි ගැන පලවූ ලිපියට ද ඇතුලත් කර ඇත. විසිතුරු ශාකයක් ලෙස ගෙවතු අලංකරණයට ද යොදා ගත හැකි වටිනා දේශීය ඖෂධ පැළෑටියක් වන මුවකීරිය Asclepiadaceae උද්භිද කුලයට අයත් ශාක විශේෂයකි. 

පොළව කණ මැදිරියා මුවකීරිය ලෙසත්, අහස කණ මැදිරියා උඩවැඩියා ලෙසත් පැරණි බෙහෙත් වදුළුවල දක්වා ඇත. ඇතැම් අය අහස කණ මැදිරියා ලෙස මුවකීරිය හඳුන්වයි. මුවකීරිය දේශීය කැඩුම් බිඳුම් වෙදකමේ සහ කල් ගතගවූ අස්ථි ප්‍රදාහ අවස්ථාවන්හි බහුලව යොදා ගන්නා ඖෂධයකි. එමෙන්ම ජලභීතිකාව, ශාරීරික දුබලතා, මානසික රෝග, කැස්ස, ඇදුම, ආහාර අරුචිය, අජීර්ණ, හෘද රෝග, අක්මා රෝග, අර්ශස් ආදියට ප්‍රතිකාර කිරීමට මෙම සම්පූර්ණ ශාකයම භාවිතා කරයි. මුවකීරිය රසායන, බලකාරක, නිද්‍රාකාරක, වමනකාරක, මෘදු විරෙචක,  මුත්‍රකාරක, අහාර දිරවීම ක්‍රමවත් කරන,මව්කිරි වඩවන, පිත ස්‍රාවයවීම උත්තතේජනය කරන, මදනකාරක ආදී ගුණයන් රැසක් සහිතයි. 

අස්ථිභග්න හා ප්‍රදාහිත අවස්ථාවන්ට මුවකීරිය සම්පූර්ණ ශාකයම ගෙන අමුකහ, ලුණු දමා කොටා මලවා බඳී. වාතරෝග සඳහා මුවකීරිය යොදාගෙන වේදුපෑම සිදුකරයි. කැඩුම් බිඳුම් වෙදකමේදී තෙල් වර්ග සහ මැල්ලුම් සෑදීමට මුවකීරිය ශාකය භාවිතා කරයි. වාතමෘත්‍ය තෛලය සහ අශීතිවාත තෛලය මුවකීරිය යොදා නිපදවන ඖෂධයන් ය. 

වේද ග්‍රන්තයන්හි සඳහන් ඉතා ප්‍රභල රසායනික ඖෂධයක් වන සෝම පානය සෑදීම සඳහා සෝමලතා නම් පැළෑටියක් භාවිතා කර ඇති බව සඳහන් වේ. සෝමලතා සම්පූර්ණ ශාකයේ සාරයට බාර්ලි සහ එළඟිතෙල් දමා උණුකර සාදා ගන්නා තරලමය ඖෂධය සෝම පානය නම් වේ.  සෝමලතා පර්යාය මූවකීරිය ශාකයට ද යෙදී තිබුනත් එහිදී භාවිතා කළ සෝමලතා ශාකය, මුවකීරිය ශාකය මීට පෙර අයත්ව තිබූ උද්භිද ගණයටම අයත්  Sarcostemma brevistigma නම් ශාකයක් බව දැන ගන්නට ඇත. (මුවකීරිය ශාකයේ පෙර තිබූ උද්භිද නාමය Sarcostemma viminale නම් වේ) එම පැලෑටිය ඉන්දියාවේ දක්නට ලැබුන ද මෙරටදී හමු නොවෙයි. කෙසේ වෙතත්  මෙම ශාක දෙකේ ගුණ කර්ම බෙහෙවින් සමාන හෙයින් ප්‍රතිනිධි ලෙස භාවිතා කිරීමේ හැකියාව ඇති බව සඳහන්. ඇතැම් ග්‍රන්ථවල සෝම පැළෑටියේ පර්යාය නාමය මුවකීරිය ශාකයට ද යෙදී ඇති හෙයින් සෝම පානය සෑදීම සඳහා භාවිතා කළේ මූවකීරියම බවට ද මතයක් පවතී. 

මූලාශ්‍ර_ ඖෂධීය ශාක සංග්‍රහය

Read More

නවහන්දි [Nawahandi] (Rhipsalis baccifera)

නවහන්දි දියසීරාව සහිත ගල් පර්වත ආශ්‍රිතව සහ තෙත්කළාපීය වනනාන්තරවල විශාල ගස් මත පහලට එල්ලා වැටෙමින් වැඩෙන පඳුරු ආකාර අපි ශාකයකි. තන්තුමය මූල පද්ධතියක් සහිත මෙම පැළෑටියේ කොළ පැහැති මාංසල කඳ සිලින්ඩරාකාර ය. කඳ දෙකට බෙදෙමින් පහලට වර්ධනය වේ. පත්‍ර ඉතා කුඩා වන අතර ළපටි ශාකවල පමණක් දක්නට ලැබේ. කුඩා සුදු පැහැති මල් කඳේ තනි තනිව හට ගනී. සුදු පැහැති මාංසල ඵලය විනිවිද පෙනෙන සුලුය. එ් තුල පිහිටි යුෂමය ද්‍රාවණයක ගිලුණු කළු පැහැති බීජ රාශියකි. නවහන්දි Cactaceae උද්භිද කුලයට අයත් දේශීය ශාක විශේෂයකි. 

ඇතමුන් තවත් මෙවැනිම පෙනුම සහිත දේශීය ශාකයක් වන මුවකීරිය සමඟ නවහන්දි පටලවා ගනී.  Sarcostemma viminale යන උද්භිද නාමයෙන් හඳුන්වන මුවකීරිය පොලවෙහි සිට ඉහලට වර්ධනයවන පඳුරක් හෝ වැලක් වන අතර නවහන්දි ඉහල සිට පහලට එල්ලා වැටෙන අපි ශාකයක් වීම මෙම දෙවර්ගය වෙන් කර හඳුනා ගැනීමට පහසුම ලක්ෂණය ලෙස සැලකිය හැකිය. නවහන්දි ගැන කතාකරන විට පැන නඟින තවත් ගැටළුවක් වන්නේ දේශීය උද්භිද විද්‍යා මූලාශ්‍රවල  Euphorbia tirucalli නම් උද්භිද නාමයෙන් හඳුන්වන කිරි බහුල විදේශීය ශාකයක් නවහන්දි ලෙස හඳුන්වා තිබීමයි. ඉතා කුඩා අප්‍රකට පත්‍ර දරන, කොළ පැහැති කඳ ප්‍රකටව පෙනෙන මෙම ශාකය ඇතැම් විට ගස් නවහන්දි , රට නවහන්දි සහ කිරිහන්දි යන නම්වලින් හඳුන්වනු දක්නට ලැබේ. දේශීය ඖෂධ වට්ටෝරුවල නවහන්දි ලෙස සඳහන්ව ඇති විට දේශීය අපි ශාකය මිස මෙම විදේශීය ශාකය භාවිතා කිරීම වැරදි බව අවධාරණය කළ යුතුය. 

වාපිත් රෝග, සංක්‍රමණික රෝග, ජලභීතිකා, ශාරීරික දුර්වලතාවයන්, මානසික රෝග, කැඩුම් බිඳුම්, අස්ථිප්‍රදාහ, කැස්ස, ඇදුම, අහාර අරුචිය, අජීර්ණය, හෘදරෝග, අක්මාරෝග, අර්ශස්, මානසික අවසාදතාව වැනි රෝග සඳහා ප්‍රතිකාර කිරීමට නවහන්දි සම්පූර්ණ ශාකයම භාවිතයට ගනී. නවහන්දි රසායන, බලකාරක, නිද්‍රාකාරක, වමනකාරක, මෘදුවිරේචක, මුත්‍රකාරක, උත්තේජක, ක්ෂීරය වර්ධනයකරන ආදී ගුණ සහිතයි. 

දේශීය කැඩුම් බිඳුම් වට්ටෝරු රැසක නවහන්දි ඇතුලත්ව ඇත. අස්භථිග්න හා ප්‍රදාහිත අවස්ථාවලට නවහන්දි සම්පූර්ණ ශාකය, අමුකහ , ලුණු දමා කොටා මලවා බඳී. කුඩා දරුවන්ගේ අස්භථිභග්නවලට  හාතාවාරිය කොල, නවහන්දි, බැල තණ, අමුකහ, ලූණු, පොල් දමා කොටා මලවා බඳී. හැටපෑ හන්දියට නවහන්දි, හාතාවාරිය කොළ, එලබිංතඹුරු කොළ, ඔලිඳ කොළ, කොබ්බෑ කොළ යන මේවා ගෙන පොල්, කහ, ලූනු දමා කොටා මලවා බඳී. වාතරෝග  සඳහා නවහන්දි ශාකය භාවිතාකර වේදු පෑම ගුණදායකය. දේශීය කැඩුම් බිඳුම් වෙදකමේදී මැල්ලුම් සහ තෙල් වර්ග සෑදීමටත්, විශේෂයෙන් මෙහි දන්ඩ හන්දි තෙල් සෑදීමටත් යොදා ගනී. නවහන්දි තැල්මට ඉතා ගුණ බව සඳහන් වේ. 

මූලාශ්‍ර_ ඖෂධීය ශාක සංග්‍රහය සහ සිංහල කැඩුම් බිඳුම් වෙද පොත

Read More

මොණරකුඩුම්බිය [Monarakudumbiya] (Vernonia cinerea)

පිපුණු මල් මොණරකුගෙ හිසමත පිහිටි ශිඛාව මෙන් දිස්වන හෙයින් මෙම පැළෑටිය මොණරකුඩුම්බිය ලෙස හඳුන්වා ඇත. එයට අමතරව මඟුල්කුඹුරුවන්න, වතුපලා, කොබෙයි කොළ, දුටුසපුටු ආදී නම්ද විවිධ ප්‍රදේශවල මෙම ශාකය හැඳින්වීමට භාවිතා කරයි. මොණරකුඩුම්බිය සෙ.මි. 30 පමණ උසට වැඩෙන කුඩා වාර්ෂික පැළෑටියකි. සිලින්ඩරාකාර කඳේ මඳ බූවක් දක්නට ලැබේ. අණ්ඩාකාර හැඩැති සරල පත්‍ර ඒකාන්තරව පිහිටයි. පත්‍රයක් දිගින් සෙ.මි 5 සහ පළලින් සෙ.මි. 2 දක්වා වර්ධනය වේ. පත්‍ර දාරයේ කොටසක් හෝ සම්පූර්ණ වශයෙන් කඩතොළු සහිත ය. පුෂ්ප මංජරිය ශීර්ෂක රැසකින් සෑදුන සමතලයකි. මල් නිල් හෝ සුදු පැහැතිය. ඵලය තද දුඹුරු හෝ කළු පැහැති චර්මලයකි. දේශීය ශාකයක් වන මොණරකුඩුම්බිය Asteraceae උද්භිද කුලය අයත් ශාකයකි. 

උණ රෝග, පාණ්ඩු, වණ, මුත්‍ර හෝ පිත්තාශ ගල්, සෙංගමාලය ඇතුළු අක්මා රෝග, පණු රෝග ආදියට ප්‍රතිකාර කිරීමට මොණරකුඩුම්බිය සම්පූර්ණ ශාකයමත් ඇට සහ මල් වෙන වෙනමත් භාවිතයට ගනී. මොණරකුඩුම්බිය ඉදිමුම් සහ වේදනාවන් නසන, ශරීරය තුල ඇතිවන ගල් දියකර හරින, මුත්‍රකාරක, රුධිරය පිරිසිදු කරන ආදී ගුණ සහිතයි. නූතන පර්යේෂණවලට අනුව මිනිසාගේ ප්‍රතිශක්තිය වර්ධනය කිරීමට ඉවහල්වන ඖෂධීය ගුණ රැසක් සහිත ශාකයක් ලෙස  මොණරකුඩුම්බිය හඳුනාගෙන ඇත. කැඳ සඳහා පැරැන්නන් මෙම ශාකය සුලභව භාවිතා කර ඇත්තේ මෙය රුධිරය පිරිසිදු කිරීමේ ගුණයෙන් අනූන බව දැනසිටි නිසා විය යුතුය.

ළදරු මාන්දමට මොණරකුඩුම්බිය කැඳ හෝ ව්‍යංජනය සකසා දීම ගුණය. වණ රෝපණයට කොළ ස්වරසය යොදයි. උණට ස්වරස තෛළය හිස ගල්වයි. සෙංගමාලයට කැඳ සකසා දෙයි. මෙම යුෂ ආලේප කිරීමෙන් අළුහම් නැතිව යයි. ශරීරයේ ප්‍රතිශක්තිය වර්ධනය කිරීමට මෙම කැඳ හෝ ව්‍යංජනය හෝ මලවා ආහාරයට ගත යුතුය. ඇට වූර්ණය දීමෙන් පණු රෝග සමනය වේ. 

සෙංගමාල අවස්ථාවකදී මොනර කුඩුම්බිය කොළ කොටා ගත් යුෂවලින් සෑදු කැඳ පානය ඉතාම ගුණය. අක්මාව ආශ්‍රිත රෝග සුවයට මෙන්ම ආමාශගත රෝග, මුත්‍රා ආසාදන වැනි රෝගත් එමඟින් සුව වෙයි. මොණරකුඩුම්බිය මැල්ලුමක් ලෙස ආහාරයට ගැනීමෙන් අක්මාව ආශ්‍රිත රෝග, අතීසාර රෝග, ආමාශගත රෝග, මුත්‍ර රෝග ආදී රෝග රැසකින් සුවය ලැබිය හැකිය. උෟෂ්ණ කාලවලදී ඇතිවන ආසාදන, රුධිරය පිටවන අතීසාර අවස්ථාවකදී  මොණරකුඩුම්බිය කළං 12 කෂාය බොහෝ ප්‍රතිඵලදායක ය. එමඟින් උණ, උදර වේදනා, බඩ පුරවාදැමීම, අජීර්ණ වැනි රෝග තත්වන්ද සමනය වෙයි. මොණරකුඩුම්බිය මුල් කෂාය මිලිලීටර් 10ක ප්‍රමාණයක් දිනකට දෙවරක් පානය කිරීමෙන් ඉදිමුම් සහ ඇඟ පත වේදනාවන් දුරුව යයි. පොල් කිරි දමා පිසගත් මොණරකුඩුම්බිය ව්‍යංජනය ආහාරයට ගැනීමෙන් ශරීරයේ ඇති වන දැවිල්ල, සමේ ඇතිවන දුර්වර්ණවීම්,  පිත් දෝෂ ආදිය සමනය වෙයි. උගුර ආශ්‍රිතව සහ මුඛය තුළ හටගන්නා සෙම් ගෙඩිවලට මොනරකුඩුම්බිය ළපටි දලු හොඳින් තම්බා එම ඔෟෂධීය දියරයෙන් විටින් විට උගුර සහ කට සේදිය යුතුය. සිරුරේ උෂ්ණ ආසාදන නිසා සැරව බිබිළි හටගත් විට මෙම ශාකයේ මුල් කොටස ගෙන හොඳින් පිරිසුදු කර කොටා ඒ ද්‍රාවණය උෂ්ණ බිබිළිවල සැරව ගෙඩිවල ආලේප කිරීමෙන් සැරව ගෙඩි වේදනා රහිතව පිපිරී යෑම මෙන්ම ඉක්මනින් සුව වීමත් සිදුවේ. එමෙන්ම මුත්‍රාශය ආශ්‍රිත වේදනා සහ මුත්‍රා දැවිල්ල ඇති විටදී මේ ශාකයේ ඇට කෂාය කර බීම ගුණය. කල්ගත වූ කැස්සට මෙම සම්පූර්ණ ශාකයම වියළා හොඳින් කුඩුකර නටන උණුවතුර කෝප්ප භාගයකට එම කුඩු ස්වල්පයක් දමා වසා තබා විනාඩි විස්සක් පමණ ගිය පසුව එය පෙරා පානය කළ යුතුය. 

ඇස් රතු වීම, ඇහෙන් කබ කඳුළු ගැලීම, ඇස් දැවිල්ල ආදී විවිධ ඇස් ආශ්‍රිත රෝගවලදී මොණරකුඩුම්බිය මල් තම්බා ඒ දියරින් ඇස් සහ මුහුණ විටින් විට සේදීමෙන් ඉක්මන් සුවයක් ලැබෙයි. මොණරකුඩුම්බිය ගසේ කොළ ඉවත් කර කඳ කොටස හොඳින් ගලේ අඹරා තලපයක් ලෙස සාදා ගෙන එම ප්‍රමාණය මෙන් කොටස් තුනකට තිප්පිලි කොටස් එකක් දමා තම්බා පානය කිරීමෙන් ඕනෑම අර්ශස් රෝගයකට ගුණය. මොණරකුඩුම්බිය ඇට ස්වල්පයක් ගෙන එය තල තෙලින් අඹරා සුදු කබරවල දිනපතා වරින්වර ආලේප කිරීමෙන් ක්‍රම ක්‍රමයෙන් සුදු කබර රෝගයෙන් සුවය ලැබිය හැකිය. ඉකිලි, කිසිලි වැනි ස්ථානවල අහිතකර දද වැනි පුස් වර්ගයක් ඇතිවීමන් තදබල කැසීම් ඇති වේ. එවැනි විට මොණරකුඩුම්බිය ශාකය අරගෙන එයට කලුදුරු ස්වල්පයක් සහ වියළි පොල් ස්වල්පයක් මිශ්‍ර කර ඒ වර්ග තුනම හොඳින් අඹරා ඉකිලි, කිසිලිවල හටගත් පුස් සහිත දදයේ ආලේප කර පැය තුනක් පමණ ගිය පසු සේදිය යුතුය. මෙය දිනපතා දිනකට දෙවරක් බැගින් කිරීමෙන් ඉක්මනින් සුවයක් දකින්න හැකි වේ. කුෂ්ඨ රෝග ඇති විට මොණරකුඩුම්බිය කොළ තල තෙල් සමඟ මිශ්‍ර කර හොඳින් අඹරා මඳක් රත් කර කල්කයක් මෙන් සාදාගෙන මඳ රස්නෙ පිට කුෂ්ඨ මත, සැරව බිබිළි මත ආලේප කළහොත් කුෂ්ඨ සහ සැරව බිබිළි සුව කිරීමේ හැකියාවක් වගේම සර්ප දෂ්ටනවල විස ඇද ගැනීමේ හැකියාවකුත් මේ ඔෟෂධීය ආලේපයේ පවති. මොණරකුඩුම්බිය කොළ කෂාය කිරි ස්වල්පයක් සමඟ දිනපතා උදේ සවස පානය කිරීමෙන් ශරීරය ශක්තිමත් කිරීමේ විශේෂ ගුණයක් අත්දැකිය හැකිය. එය සිරුරට විශේෂ පෝෂණීය ගුණයක් ලබා දෙයි. වියළි මොණරකුඩුම්බිය ශාකය හොඳින් කුඩුකර බෝතලයකට දමා සුළං නොවදින්න තබා ගෙන වරකට ඒ කුඩු ග්‍රෑම් 60ක් වතුර කෝප්ප 7ක් සහ කිරි කෝප්ප 1ක් සමඟ මිශ්‍ර කර එය හොඳින් තම්බා පත එකක් ලෙස සිදුවා ගන්න. ඒ ආකාරයට සිඳුවා ගත් පත එක උදේට පත භාගයයි සවසට පත භාගයයි බැගින් සති දෙකක් පමණ දිනපතා පානය කළ යුතුය. මෙම ප්‍රතිකර්මය ශරීර ශක්තිය වර්ධනය කරගැනීමටත්, දේහධාරී සිරුරක් ලබා ගැනීමටත් සම පැහැපත් කර ගැනීමටත් මනා පිහිටුවහලක් වනු ඇත. 

මූලාශ්‍ර_ ඖෂධීය ශාක සංග්‍රහය සහ රාජගිරිය දේශීය වෛද්‍ය විද්‍යා ආයතනයේ ජේ‍ෂ්ඨ කථිකාචාරිනී එස්.කේ.එම්.කේ. හැරපත්දෙණිය මහත්මියගේ ලිපියක් ඇසුරින් 

Read More

නා [Naa] (Mesua ferrea)

ශ්‍රි ලංකාවේ ජාතික වෘක්ෂය ලෙස සලකන නා මීටර් 30 පමණ උසට අතු පැතිරී වැඩෙන විශාල දේශීය ශාකයකි. අළු පැහැයට හුරු කඳ පොතු ගැලවී යන ස්වාභාවයක් ගනී. අරටුව තද රතු පැහැතිය. සම්මුඛව පිහිටන සරල පත්‍ර කඩාහැලෙන ලක්ෂණ පෙන්වයි. ලංසාකාර හැඩයට හුරු පත්‍රවල ප්‍රමුඛ මැද නාරටියක් දක්නට ලැබේ. පත්‍රයක් සෙ.මි. 15 දක්වා දිගු විය හැකිය. පත්‍රවල උඩු පෘෂ්ටය අඳුරු කොළ පැහැති වන අතර යටි පෘෂ්ටය සුදු පැහැති ය. ළපටි පත්‍ර රතු පැහැතිය. ඒවා ක්‍රමයෙන් රෝස පැහැයට සහ කොළ පැහැයට හැරේ. තනි තනිව පිහිටන පෙති හතරක් සහිත සුදු පැහැති මල් අලංකාරවත් මෙන්ම ඉතා සුවඳවත් ය. සුදු පැහැයට හුරු ඵලය ඉදුනු පසු රතු පැහැයට හුරු දුඹුරු පැහැයක් ගනී. ඵලයක් තුල බීජ එකක් හෝ දෙකක් පිහිටයි. නා  Clusiaceae උද්භිද කුලයට අයත් ශාක විශේෂයකි. 

ශරීර දාහය, අධික පිපාසය, රුධිර වහනය, මුත්‍ර සමඟ රුධිරය පිට වීම, ගර්භාශගත රුධිර වහනය, අර්ශස්, රක්ත අතීසාරය, වමනය, චර්ම රෝග, ඉදිමුම්, වේදනා, සෙම් සහ පිත් රෝග, ශරීරයේ දුගඳ, කාන්තාවන්ගේ අධික ලෙස සිදුවන මාස් ශුද්ධිය ආදී රෝග අවස්ථා සඳහා ප්‍රතිකාර කිරීමට ප්‍රධාන වශයෙන් නාමල් රේණුත් අවශේෂව කොළ, ඇට, ඇටවලින් සිඳින තෙල් ආදියත් භාවිතා කරයි. 

නාසයෙන් රුධිරය පිටවන අවස්ථාවලදී, කාන්තාවන්ගේ අධික ලෙස සිදුවන මාස් ශුද්ධියේදී සහ රුධිරය පිටවන අර්ශස් රෝගවලදී නා මල් රේණු මඳක් වියළා පත අට එකට සිඳුවා දින කිහිපයක් උදේ සවස පත භාගය බැගින් පානය කිරීම ඉතා ගුණ ය. නා ඇට තෙල් බාහිර ඉදිමුම්, වේදනා, කැක්කුම් ඇති ස්ථානවල දිනපතා උදේ සවස ආලේප කිරීමෙන් එම කැක්කුම්, වේදනා, ආසාදන ඉක්මනින් සුව වීමත් ඉදිමුම් බැසීමත් සිදු වේ. අතීසාරය වැනි රෝග තත්ත්වයකදී දිය හැකි කදිම ප්‍රතිකාරයකි නාමල් කැකුළු කෂාය. දින කිහිපයක් උදේ සවස පත භාගය බැගින් එම කෂාය පානය කළ යුතුය. අතීතයේ කාන්තාවකට දරු ප්‍රසූතියක් වූ විටකදී ගර්භාෂය පිරිසුදු කිරීමට කෂායක් ලෙස නාමල් කෂාය දී ඇත. නාමල් රේණු කොටසක් ගෙන මඳ පවනේ වියළා හොඳින් කුඩුකර එයට සමානව උළු හාල් සහ තේජ පත්‍ර කුඩු කොටස් දෙකක් ගෙන හොඳින් මිශ්‍රකර ගන්න. ඒ ආකාරයට මිශ්‍රකරගත් කුඩු සුළං නොවදින ඇසුරුමකට දමා වරකට එම කුඩු ග්‍රෑම් 5ක් පමණ ප්‍රමාණයක් කිරි සමඟ මිශ්‍රකර දිනපතා උදේ සවස දින පහක් පමණ ආහාරයට ගන්න. එය ඉහත සඳහන් සෑම රෝගයකටම මෙන්ම දරුවන් ප්‍රසූත කළ මවුවරුන්ගේ ගර්භාෂය පිරිසුදු කිරීමටත් මේ ඔෟෂධීය ආහාරය ගුණදායකයි. නාමල් වියළා හොඳින් කුඩුකර එය නැවතත් එළඟිතෙලින් අඹරා රස්නෙ කාලයට ඇතිවන අතුල් පතුල් දැවිල්ලට අලේප කළ හැකිය. එමඟින් ශරීරයට නැවුම් සිසිලසක් දැනේවි. ඇතැම් අවස්ථාවලදී නළලෙ සෙම පිරුණු ගතියත් හෝ සෙම්ප්‍රතිශ්‍යා තත්ත්වයක් ඇතිවීමේ ස්වභාවයකදී නා කොළ ගෙන හොඳින් කොටා කල්කයක් ලෙස නළලෙ ආලේප කිරීමෙන් ඉක්මනින් සෙම ඉවත් යයි. 

එමෙන්ම අධික උෂ්ණ කාලයෙදි දහදිය දැමීම නිසා ශරීරයෙන් දැඩි දුගඳක් ඇති විය හැකිය. එවිට නාමල් රේණු කුඩු සහ සැවැන්දරා කුඩු සමානව ගෙන හොඳින් මිශ්‍රකර ඇල් දියෙන් අඹරා ශරීරයේ ආලේප කර පැය දෙකකට පමණ පසුව ඇඟ සෝදන්න. දහදිය දුගඳ නැතිකර ශරීරයෙන් කාන්තිමත් සුවඳක් ලබා දීමට මේ ප්‍රතිකර්මය ඉතා ගුණදායකයි.  ගුරුවරුන්, ගායකයන් වැනි වෘත්තිකයින්ට අධික ලෙස උගුර වෙහෙසවීම නිසා උගුර බැරැන්ඩි ගතියක් ඇති විය හැකියි. එවැනි අවස්ථාවල නාමල් රේණු සහ එනසාල් ස්වල්පයක් මිශ්‍රකර සූකිරි ස්වල්පයක් සමඟ ආහාරයට ගැනීමෙන් උගුරේ පවතින සෙම ගතිය සුළු මොහොතකින් ඉවත්ව යයි. රුධිරය ගලන අර්ශස් රෝගයට නාමල් කුඩු සමඟ සූකිරි ස්වල්පය බැගින් විටින් විට ආහාරයට ගැනීමත් හොඳයි.  කුෂ්ඨ කැළැල් සහ තුවාල කැළැල් මකා දීප්තිමත් සමක් ලබා ගැනීමට නාමල් රේණු කුඩු සමඟ පිණ්ඩ තෛලය මිශ්‍රකර දිනපතා හමේ ආලේප කරන්න. ටික කලක් මෙලෙස කිරීමේදී සමේ ඇති කැළැල් කෙමෙන් මැකී යෑමේ සතුට ඔබට අත් විඳින්නට පුළුවන් වේවි.

ස්ත්‍රී රෝගවලට භාවිත කරන පුෂ්‍යනුග චූර්ණය, නාරායන තෛලය වැනි ඔෟෂධ තුළත්, ස්ත්‍රී රෝගවලටම භාවිත කරන කුමාර්යාසවය තුළත්, පෙණහලු ආශ්‍රිත රෝග සඳහා ලබා දීමට සුදුසු "ද්‍රාක්ෂාරිෂ්ටය" තුළත් නා ශාක කොටස් ඇතුලත් ය. එමෙන්ම රෝගයක් වැලඳී එය සුව වූ පසු ශරීරය පුෂ්ටිමත් කිරීමට ලබා දීමට සුදුසු ච්‍යාවන ප්‍රාශාවලේහ ඔෟෂධය තුළ වැඩි වශයෙන් නෙල්ලි ඔෟෂධය අන්තර්ගත වුණත් එහි නාමල් රේණු ද අඩංගුව ඇත.

නා ගස බෞද්ධයින්ට ආගමික අතින් වැදගත් වනුයේ අටවිසි බෝධි වෘක්‍ෂයන්ට අයත් ශාකයක් වීමත් මංගල, සුමන, රේවත, සෝභිත යන බුදුන්වහන්සේලා බුදු බව ලබාගෙන තිබෙන්නේ මේ පූජනීය නා බෝධි මූලයේදී වීමත් ය. එමෙන්ම මතු බුදුවන මෛත්‍රීය බුදුරජාණන්වහන්සේගේ බෝධිය ලෙස සැලකෙන්නේද නා වෘක්ෂයයි. නා මල් පූජා කිරීමට ද බෞද්ධයෝ ඉමහත් කැමත්තක් දක්වති. මෙවන් ජාතික ආගමික සහ ඖෂධීය වටිනාකම් රැසක් සහිත පරිසර හිතකාමී නා ශාකය සුරැකීමට කටයුතු කිරීම ජාතික යුතුකමක් ලෙස සැලකිය හැකිය. 

මූලාශ්‍ර_ ඔසුතුරු විසිතුරු සහ රාජගිරිය දේශීය වෛද්‍ය විද්‍යා ආයතනයේ ජේ‍ෂ්ඨ කථිකාචාරිනී එස්.කේ.එම්.කේ. හැරපත්දෙණිය මහත්මියගේ ලිපියක් ඇසුරින්  

නා  ගෙඩි - සේයාරුව අන්තර්ජාලයෙන්‍ෙ

Read More

හීං මිදි [Heen Midi] (Premna obtusifolia)

හීං මිදි අග්නිමන්ත නම් පර්යාය නාමයකින් හඳුන්වා ඇති නිසා අතීතයේදී ගිනිගානා දඬු හෙවත් ලී දඬු දෙකක් එකිනෙක ඇතිල්ලීමෙන් ගින්දර උපදවා ගැනීමට භාවිතා කරන්නට ඇති බවට විශ්වාස කරයි. මෙම ශාකය මිදි යනුවෙන් හැඳින්වුව ද පළතුරක් ලෙස ගෙඩි කෑමට ගන්නා ප්‍රකට මිදි වැල් සහ මෙය අතර සම්බන්ධයක් නැත. හීං මිදි මීටර් 8 පමණ උසට කුඩා ගසක් හෝ පඳුරක් ආකාරයට වැවෙන දේශීය ශාකයකි. ශාකයේ ළපටි කොටස්වල සියුම් බූවක් දක්නට ලැබේ. සරල පත්‍ර ද්වීකාන්තරික-සම්මුඛ ය. පත්‍ර තලය අඳුරු කොළ පැහැයක් ගනී. පත්‍ර හැඩය ආයත, ඉලිප්සාකාර වැනි විවිධ හැඩයන්ගෙන් යුක්ත ය. අග්‍රස්ථීය පුෂ්ප මංජරිය සංයුක්ත බහු අක්ෂයකි. ළා කහ පාටට හුරු මල් අප්‍රසන්න ගන්ධයක් සහිතයි. ඵලය උපගෝලාකාර අෂ්ටිලයකි. ගැමි ව්‍යවහාරයේ වල්මිදි යනුවෙන්ද හඳුන්වන හීංමිදි  Verbenaceae උද්භිද කුලයට අයත් ශාකයකි. 

ආයුර්වේද වෛද්‍ය ක්‍රමයේ සඳහන් දශමූලයන් අතරින් මහ පස් මුල්වලට අයත් එක් වර්ගයක් වන්නේ හීං මිදි මුල් ය. ඉදිමුම්, වාත රෝග, ආමවාත, ප්‍රමේහ, හෘද රෝග, ස්නායු දුර්වලතා, අර්ශස්, තරබාරු බව, පණු රෝග, ඉක්ෂුමේහ ආදී රෝග සඳහා ප්‍රතිකාර කිරීමේදී ප්‍රධාන වශයෙන් හීං මිදි මුල් සහ අවශේෂව පොතු සහ කොළත් භාවිතා කරයි. 

වේදනා සහිත අර්ශස්වලට හීං මිදි කොළ තැම්බූ කෂාය අවහාහනය කරයි. මේහ රෝග අවස්වථාවලට පොතු කෂාය යොදයි. අධික තරබාරුවට පොතු කෂාය ශිලාජතු සමඟ දෙයි. මුල් කෂාය ආමවාත වේදනාවන්ට ද ගුණදායක ය. වේදනා සහිත ඉදිමුම් අවස්ථාවන්ට මිදි කොළ රත්කර බැඳීම හෝ තැවීමත්, අඹරා තම්බා එම කෂාය වතුරින් මඳ උණුසුමින් තෙමීමත් සිදු කරයි. වාත රෝග සහ නාඩි ව්‍යුහයෙහි දුබලතාවන්ට හීං මිදි ශාකයේ පංචාංගය කෂාය යොදා ප්‍රතිකාර කරයි. පණු රෝග සඳහා පත්‍ර ස්වරසය දෙයි. ශීත පිත්තයට කොල තම්බා සේදීම කරයි. 

මෙම කොළ පොල්තෙල් සමඟ කලවම් කර හිස සෝදනයක් සාදා ගත හැකිය. තාවකාලික නිවෙස් සෑදීමේදී, ලී බඩු, විවිමේ උපකරණවල හරස් දඬු, ලිය පට්ටල් වැඩ, හබල්, පිහියා මිටි, විසිතුරු බඩු ආදිය සෑදීමට මෙම ලීය යොදා ගනී. මෙය පඳුරක් ලෙස කප්පාදු කර විසිතුරු ශාකයක් ලෙස ද වැවිය හැකි වටිනා ඖෂධ ශාකයකි. 

මූලාශ්‍ර_ ඖෂධීය ශාක සංග්‍රහය

Read More

ජයපාල [Jayapala] (Croton tiglium)

ජන වහරේ ජාපාල යනුවෙන් ප්‍රකට ජයපාල මීටර් 7 ක් පමණ උසට වැඩෙන කුඩා දේශීය ශාකයකි. සිනිඳු කඳෙහි පොත්ත දුඹුරු පැහැතිය. ළපටි අතුවල තාරකාකාර බූවක් පිහිටා තිබේ. දිගු නටුවක් සහිත සරල පත්‍රවල පිහිටීම සාමාන්‍යයෙන් ඒකාන්තර වන අතර කඳෙහි අග්‍රස්ථයට වන්නට සුළු වශයෙන් සම්මුඛ විය හැකිය. පත්‍රයක් දිගින් සෙ.මි. 15 හා පළලින් සෙ.මි. 8 දක්වා වර්ධනය වේ. පත්‍ර හැඩය අණ්ඩාකාර හෝ අණ්ඩාකාර-ලන්සාකාර ය. තිවෘ අග්‍රයක් සහිත පත්‍රවල පත්‍ර දාරය ඇතැම්විට කඩතොලු සහිත ය. පුෂ්ප මංජරිය අග්‍රස්ථ හෝ කක්ෂීය වේ. මල් ළා කහ පැහැතිය. ඵලය ස්ඵෝටිකාවකි. ඒ තුල ඉලිප්සාකාර-තුන්තල හැඩයෙන් යුත් අළු පැහැයට හුරු දුඹුරු පැහැති බීජ පිහිටා තිබේ. ජයපාල Euphorbiaceae උද්භිද කුලයට අයත් ශාකයකි. 

ජයපාල ඉතාම උග්‍ර විරේචක ද්‍රව්‍යයක් ලෙස ඉතා ප්‍රකටය. ජාපාල ගහක් යට සිටියත් බඩ බුරුල්වන්නේ යැයි ගැමියන් කියන්නේ නිකමට නොවේ. දේශීය වෛද්‍ය ග්‍රන්ථවල සහ ඖෂධ වට්ටටෝරුවල "නෙරුවාල" යනුවෙන් හඳුන්වා ඇත්තේ ද ජයපාල ය. දේශීය ගුළි කල්කවල බොහෝ විට පත්තියම් පංගුව හා විරේක පංගුව ලෙස එකම බෙහෙත කොටස් දෙකකට අඹරා ගැනෙන අතර විරේක පංගුවට නිරතුරුව යෙදෙනුයේ ජයපාල ය. පිරිමින්ගේ ලිංගික අප්‍රාණිකත්වය, කුසගිනි මදිකම, අජීර්ණ, විබන්ධ, කෘමි රෝග, ජලෝදර, මොළයේ ලේ වහනයවීම්,  සංන්‍යාස, විෂ ශරීරගත වීම, සර්ප විෂ, උඳුගොව්වා කෑම, ආමවාතය, ග්‍රන්ථිගත රෝග, ඉදිමුම් ආදියට ප්‍රතිකාර කිරීම සඳහා ප්‍රධාන වශයෙන් ජයපාල ශාකයේ බීජ සහ බීජ තෛලයත්, අමතරව කොළ, පොතු, මුල් හා දඬුත් භාවිතයට ගනී. ජයපාල හෝමියෝපති වෛද්‍ය ක්‍රමයේ ඖෂධ නිපදවීම සඳහා ද භාවිතා කරන ඔසුවකි. කුඩා කුමාර ගුලිය, වලිප්පු ගුළිය, මාන්දම් වජ්‍රකාන්ති ගුළිය, මාන්දම් සන්නි ගුළිය, පිප්පල්‍යාදී ගුළිය ආදී ජයපාල යොදා නිපදවන ඔසු රැසක්ද ඇත. 

සර්ප විෂට ජයපාල ඇට දෙහි ඇඹුලෙන් අඹරා ඇස්වලට අඳුන් යොදයි. උඳුගොව්වන් කෑමට ඇට දෙහි යුෂින් ගලගා අදාල ස්ථානයේ ආලේප කරයි. ජලොදර සහ සංන්‍යාසයට විරේකය සඳහා යොදා ගනී. පිරිමින්ගේ ලිංගික අප්‍රාණිකත්වයට විෂ ඉවත්කරගත් ජයපාල ගිතෙලින් බැද අඹරා ලිංගයේ ආලේප කරයි. ආමවාත, ග්‍රන්ථිගත ආබාධ, ඉඳිමුම් ආදියට ප්‍රතිකාර කිරීමේදී බීජ තෛලය බාහිර අලේපනය සඳහා යොදා ගනී. 

ජයපාල උග්‍ර විරේචක සහ විෂ සහිත ද්‍රව්‍යයක් බැවින් ඖෂධ සඳහා භාවිතා කිරීමට පෙර විෂ ඉවත්කර ශෝධනය කර ගැනීම අනිවාර්ය කටයුත්තකි. පිරිසිදු අළුත් ගොම දියකරගත් ජලය හා ගව මුත්‍ර දෙහි යුෂ පිළිවෙලින් එකිනෙකින් තම්බාගෙන පිට පොත්ත හා ඇතුලේ මොටෙයියාද ඉවත්කර ගිතෙල්වල බහා තබා එයින්ම බැදගත යුතුය. මෙහිදී බැදීමට මැටි බඳුනක් යොදා ගැනීමට නිර්දශ කර ඇත. 

ජයපාල ශරීරගත වීමෙන් ජලය මෙන් වන තුරු බොහෝ වාරයක් මලපහ පිටවීම, වමනය, මුඛයේ අමිහිරිතාව, අන්ත්‍රවල වණ ඇතිවීම, කෙල වැගිරීම, මුඛය වියළීම, ඇස් ගිලීයාම, ක්ලාන්තය, අධික දහදිය දැමීම, මස්පිඩුවල ගැස්ම, සිරුරෙන් අධික තාපයක් පිට වෙන්නා සේ දැනීම, ඇසේ දෘෂ්ටිය අඳුරු වීම ආදී සංකූලතාවයන් මෙන්ම ඇතැම්විට මරණය ද සිදුවිය හැකිය. මෙවැනි විටෙකදී එළකිරි  තැඹිලි වතුර, අලුපුහුල් යුෂ, කූරතම්පලා යුෂ, බිත්තර සුදු මද, කෝපි, මුංඇට තැම්බූ ජලය යන මේවා දීම ගුණදායක ය. විෂ දුරුකිරීම සඳහා වදකහ පුලුස්සාගත් අළු, සියඹලා රොඩු දැවූ අළු යන මේවා සමව ගෙන ජලයට දියකර බාගයට සිඳුවා පැය දෙකකට වරක් පෙවිය යුතුය. එවිට වමනය සහ විරේකය නවතී. පසුව සුදුලූණු කලං 3 ක්ගෙන වතුර පතක් දමා තම්බා පෙරා මී පැණියෙන් දිය යුතුය. 

ජයපාල ඖෂධිය ද්‍රව්‍යක් ලෙස භාවිතා වනවාට අමතරව පැරැන්නන් විවිධ සාමාජීය අවශ්‍යතාවයන් සඳහා යොදා ගෙන ඇත. එහිදි විවිධ ‍‍‍කෙම් ක්‍රම සඳහා ‍මෙන්ම සතුරන් මර්ධනයටද, කිතුල් මල් කැපීමේදී මල් ‍‍බෙ‍හෙත් තැබීම ආදිය සඳහා ද භාවිතා කර ඇත.

මූලාශ්‍ර_ ඖෂධීය ශාක සංග්‍රහය සහ ඔසුතුරු විසිතුරු කෘති

Read More

වැල් රුක්අත්තන [Wel Rukattana] (Cryptolepis dubia)

වැල් රුක්අත්තන පොළවෙහි හෝ ආධාරක ශාකයක් මත පැතිරී වැඩෙන කිරි සහිත දේශීය වැල් ශාකයකි. වැලේ ළපටි කොටස් කොළ පැහැති වන අතර වඩාත් මේරු කොටස් දුඹුරු පැහැයක් ගනී. ඉලිප්සාකාර හැඩැති පත්‍ර සම්මුඛව පිහිටා තිබේ. පත්‍රවල උඩු පෘෂ්ඨය දිලිසෙන සුලු වන අතර යටි පෘෂ්ඨය සුදු පැහැයට හුරුය. පත්‍රයක් දිගින් සෙ.මි. 18 සහ පළලින් සෙ.මි. 7.5 දක්වා වර්ධනය වේ. පුෂ්ප මංජරියක හට ගන්නා පෙති 5 ක් සහිත කුඩා මල් ළා කහ පැහැතිය. ඵලය වරාවකි. බූමණියක් සහිත බීජ සුළඟ මඟින් ව්‍යාප්ත වේ. වැල් රුක්අත්තන Periplocaceae උද්භිද කුලයට අයත් ශාක විශේෂයකි. ඇතමුන් Allamanda නම් උද්භිද ගණයට අයත් විශාල කහ පැහැති මල් හට ගන්නා විදේශීය විසිතුරු ශාක විශේෂ කීපයක් වැල් රුක්අත්තන නමින් හඳුන්වා ඖෂධ පිනිස යොදා ගනු දැක ගත හැකිය. එහෙත් එය සපුරාම වැරදි භාවිතයක් බව අවධාරණය කළ යුතුය. 

වැල් රුක්අතන දේශීය සර්පවිෂ වෙදකම සඳහා සුලබව යොදා ගන්නා ඔසුවකි. එමෙන්ම කුසගිනි මදිකම, අරුචි, අතීසාරය, ජ්වර (උණ), ක්ෂය රෝගය, කුෂ්ට ඇතුළු සමේ රෝග, ඉදිමුම්, දැවිල්ල, තුවාල, අංශභාගය, මාන්දම, ආතරයිට්ස්, බරවා ආදී රෝග සඳහා ප්‍රතිකාර කිරීමට මෙම ශාකයේ කොළ, මුල්, දඬු, කිරි ආදිය භාවිතා කරයි.

සමේ රෝග සඳහා ගුණදායක රසායන අඩංගු වැල් රුක්අත්තන පොතු කොළ හා මල් කුෂ්ට රෝග සඳහා ප්‍ර‍තිකාර සඳහා භාවිත කරනු ලැබේ. මේවා යෙදූ කෂාය ප්‍රමේහ රෝග සඳහා ද ඉතා ගුණදායක බව පැවසේ. මුඛ දුර්ගන්ධය සහ දේහ දුර්ගන්ධය යන අවස්ථා දෙකටම මින් කදිම ආලේපන දියරයක් සාදා ගත හැකිය. මෙම ශාකයේ කොටස් අඩංගු කෂාය මගින් ශරීරය පිරිසිදු වේ. දරුවන්ගේ මාන්දම් තත්ත්ව, රිකට්සියාව නම් අස්ථි විකෘති කරවන මාන්දම සඳහා භාවිත කරන ඔසුවකි. අංශභාගයට ප්‍ර‍තිකාර කිරීම සඳහා නටු කෂාය යොදා ගැනේ. මුලෙහි පොත්ත රූමැටික ආබාධ සඳහා කෂායවල දී ගැනේ. ආහාර අරුචිය, උණ සහ සමේ රෝග සඳහා මුලේ සාරය ඉතා ප්‍රයෝජනවත්ය. ලේ පිරිසිදු කරන අනගි ඖෂධයක් වන මෙය බරවා සෑදුන අයගේ රුධිරය පිරිසිදු කරන ඔසුවක් ලෙස දීර්ඝ කාලීන පාවිච්චියට සුදුසුය.

මූලාශ්‍ර_ Dewage Don Priyantha Kumara මහතාගේ ලිපියක් ඇසුරින් සහ අන්තර්ජාලයෙන්

Read More

කොතුරුබැද්ද [Kothurubedda] (Geophila repens)

මීකන්පලා, ආබුකරණී, ආඛුපර්ණී මකුනුවැන්න ආදී නම්වලින්ද හඳුන්වන කොතුරුබැද්ද භූගත ධාවකයක් සහිත කුඩා පැළෑටියකි. තෙත් කලාපීය වවනාන්තරවල හමුවන දේශීය ශාකයක් වන මෙහි බොහෝ විට පත්‍ර දෙකක් පමණ පිහිටා තිබෙනු දැකගත හැකිය. පත්‍ර හැඩය ඕවලාකාර හෝ හෘදයාකාරය. මෙම පත්‍ර මීයකුගේ කනෙහි හැඩයට සමාන හෙයින් මීකන් පලා යනුවෙන් හඳුන්වා ඇත. පුෂ්ප මංජරියක හට ගන්නා පෙති 5 ක් සහිත මල් සුදු පැහැතිය. තැඹිලි පැහැති ගෝලාකාර ඵලය මාංසල ස්වභාවයක් ගනී. ඵලයක් තුල කහ පැහැති කුඩා බීජ කීපයක් පිහිටයි. ඒවා කෑමට ගත හැකිය. කොතුරුබැද්ද Rubiaceae උද්භිද කුලයට අයත් ශාක විශේෂයකි. 

කොතුරුබැද්ද පණු රෝග සඳහා ප්‍රකටව භාවිතා කරන ඖෂධයකි. එමෙන්ම ළදරුවන්ගේ උදරාබාධ, බඩපිපීම, මාන්දම්, තුවාල ආදියට ප්‍රතිකාර කිරීමට මෙම සම්පූර්ණ ශාකයම භාවිතයට ගනී. වෙත් රටවල මෙම කොළ කෂාය කැස්ස සඳහාත්, ගෙඩි සමෙහි හට ගන්නා දිලීර රෝග සඳහාත්, මුහුණේ සුදු පැහැති ලප ආදිය සඳහාත් ප්‍රතිකාර කිරීමට යොදා ගන්නා බව අන්තර්ජාල මූලාශ්‍රවල සඳහන්ව ඇත. දේශීය වෙදකමේදී මීකන්පලා, කොතරුබැද්ද, මකුණුවැන්න යන නම් ගොටුකොළ වැනි වෙනත් ශාක විශේෂ සඳහා ද භාවිතා කර ඇත. 

පණු රෝග සඳහා කොතුරුබැද්ද, කරාබුනැටි, ඉඟුරු තම්බාගත් වතුර සුරංවිදුර වටී හෝ ජීවානන්ද වටී වැනි ක්‍රිමි නාශක ඖෂධ සඳහා අනුපාන ලෙස යොදයි. කොතුරුබැද්ද, කලාඳුරු, අරළු, බුලු , නෙල්ලි, දේවදාර, මුරුංගාමුල් කෂාය තිපිපිලි - වලඟසාල් චූර්ණය සමඟ දීමෙන් කලක් පැවති පණුවන් හා පණුවන්ගෙන් හට ගන්නා රෝග නැසෙන බව සඳහන්. ළදරුවන්ගේ උදරාබාධ, බඩපිපීම, පණුරෝග ආදියට කොතුරුබැද්ද, කරබුනැටි, අරළු, මුරුංගා පොතු, කුඹුරු ඇට, සුදුලූණු, වළඟසාල් කෂාය දෙයි.  කොතුරුබැද්ද, කලාඳුරු, අරළු, බුලු , නෙල්ලි, දේවදාර, මුරුංගා පොතු, කුකුරුමාන් ගෙඩියේ ලෙලි, පිලමුල්, වෙනිවැල් කෂාය දීම විශේෂයෙන් පණු රෝග සඳහාත්, උණ, මාන්දම් ආදියටත් ගුණදායක බව සඳහන්. 

මූලාශ්‍ර_ පණ්ඩිත ජේ.කේ. එස්. සමරසේකර මහතාගේ ද්‍රව්‍ය ගුණ විඥානය , ඔසුතුරු විසිතුරු සහ අන්තර්ජාලයෙන් 

Read More

දළුක් [Daluk] (Euphorbia antiquorum)

දළුක් කටුක පරිසර ලක්ෂණ සහිත ගල් තලාවන් වැනි ස්ථාන ආශ්‍රිතව හමුවන මීටර් 6 ක් පමණ උසට වැඩෙන දේශීය ශාක විශේෂයකි. සෘජු කඳ තරමක් කාෂ්ඨීය වන අතර ත්‍රිකෝණික හෝ හතරැස් අතු බෙහෙවික් මාංසල ස්වභාවයක් ගනී. අතුවල පිහාටු ආකාරයෙන් පිටතට නෙරූ මාංසල කොටස් දැක ගත හැකිය. ඒවා දැඩි කඩතොළු සහිතය වන අතර දාර මත කටු පිහිටා තිබේ. ප්‍රත්‍යණ්ඩාකාර-ආයත හැඩයෙන් යුත් නිර්වෘන්ත පත්‍ර දරයි. පත්‍ර ඉතා කුඩා වන අතර මාංසලය. අතුවල බහු අක්ෂ පුෂ්ප මංජරි රාශියක් හට ගනී.  කුඩා මල් ළා කහ පැහැතිය. ඵලය ස්ඵෝටිකාවකි. එ් තුල සුදු පැහැති බීජ කීයක් පිහිටයි. දළුක් Euphorbiaceae උද්භිද කුලයට අයත් ශාක විශේෂයකි. 

වණ, කුෂ්ඨ, අර්ශස්, ඉදිමුම්, ගෙඩි, පැරණි තුවාල, යටි පතුල් පැලීම, ආදියට ප්‍රතිකාර කිරීමට දළුක් ශාකයේ කිරි, මුල් සහ ඇට භාවිතා කරයි. දළුක් වේදනාස්ථාපන, රේචන, විරේචක, ඉදිමුම් නසන ආදී ගුණ සහිත බව සඳහන්. අර්ශස් රෝගයට ප්‍රතිකාර කිරීම සඳහා යොදා ගන්නා ක්ෂාර සූත්‍ර නම් නූල් වර්ගය දළුක් කිරි යොදා නිපදවයි. පැරණි පොත්පත්වල "උක් කිරෙන් අඹරා" ගතයුතු ලෙස නියම කර ඇති අවස්ථාවල එහි සඳහන් වන්නේ දළුක් කිරෙන් අඹරා ගත යුතු බවයි. දළුක් කිරි ඖෂධ සඳහා භාවිතා කිරීමේදී සම්මත ක්‍රමයන්ට අනුව විෂ ඉවත්කර භාවිතා කළ යුතුය. පොල් ගෙඩියක ඇස්ස සිදුරු කර කිරි එ තුලින් බහා තැබීම දළුක් කිරි ශෝධනය කර ගන්නා එක් ආකාරයකි.

දළුක් කොළ තම්බා තැවීම සහ බැඳීම ඉදිමුම් සඳහා ප්‍රතිකාරයකි. ක්ෂය රෝගයට දළුක් ‍දඬු උණු අළුයෙන් තම්බා මිරිකාගෙන වරකට තේ හැඳි 1 ක් මී පැණි හා පුස්කර අනුපාන ලෙස දාමා බීමට දෙයි. අරශස් ගෙඩි, ගුද මාර්ගය ඉදිමීම සහ සූත්‍ර පණු ආදී රෝග සඳහා දළුක් කොළ කොටා වණ්ඩුවේ තම්බා මඳ උණුසුමින් ගුදමඟ පිටතින් තබා බැඳිය යුතුය. දළුක් කොළ කොටා වණ්ඩුවේ තම්බා බැඳීම පැරනි තුවාල සඳහා ද ප්‍රතිකාරයකි. ගෙඩි විදාරණයට කිරි සහිතව දළුක් දඬු-කොළ සහිඳ ලුනු ස්වල්පයක් සමඟ අඹරා රත්කර ගෙඩිය මත එළයි. සැරව සහිත කුෂ්ඨ සේදීමට දලුක් කොළ සහ දඬු තම්බා ගත් වතුර භාවිතා කරයි. අර්ශස් අංකුර හැකිලවීමට දළුක් කිරි ඒ මත ආලේප කරයි. දළුක් කිරි මිශ්‍ර හාල් පිටි වලින් කැවුම් තනා සත් දිනක් කැවීමෙන් ජලෝදර රෝගය සුව වන බව සඳහන් වේ. දළුක් කිරි හිස් මුඳුනේ ගෑම මුඩගර්භයට ප්‍රතිකාර ලෙස යොදා ගන්නා කෙමකි. 

දළුක් කිරි  ඇසට වැටුනහොත් ඇතිවන වේදනාව හා විෂ ස්වභාවය සමනය කිරීම සඳහා ළපටි දිවුල් ගෙඩියක මඳය තලාගත් යුෂ ඇසට යෙදිය යුතුය. එවිට දළුක් කිරි ඇසේ එක් පැත්තකට එක්රැස් වන බැවින් ඉවත් කිරීම පහසුවේ. දළුක් උද්‍යාන අලංකරණය සඳහා සුලබව යොදා ගන්නා ශාකයකි. ජවා රටේ වැසියන් ළපටි දළුක් අතු හොඳින් තම්බා ජලයේ පොඟවා සීනි තවරා පැණි රසැති ආහාරයක් ලෙස කෑමට ගන්නා බව සඳහන් වේ. 

මූලාශ්‍ර_ ඖෂධීය ශාක සංග්‍රහය සහ අන්තර්ජාලයෙන් 

Read More