රදලිය [Radaliya] (Connarus monocarpus)

දේශීයව එකම උද්භිද ගණයට අයත් රදලිය නමින් හඳුන්වන ශාක විශේෂ දෙකක් හඳුනාගෙන ඇත. එයින් Connarus championii නම් ශාකය අප රටට ආවේනික වන අතර එය රතු දත්ත පොතහි වඳවීයෑමේ තර්ජනයට ලක්විය හැකි ශාක යටතේ වර්ගීකරණය කර ඇත. ඖෂධ සඳහා භාවිතා කරන බවට තොරතුරු සඳහන් වන Connarus monocarpus නම් අනෙක් රදලිය විශේෂය රතු දත්ත පොතට අනුව අඩු තැකීමක් දක්වන ශාකයක් ලෙස නම් කර ඇති අතර ඉදිරියේදී කරුණු දක්වනුයේ එම ශාකය ගැනයි. රදලිය කාෂ්ඨීය බහු වාර්ෂික වැල් ශාකයකි. කඳෙහි විල්ලුද ආකාරයේ සියුම් බූවක් පිහිටයි. පත්‍රිකා 3-7 අතර සංඛාවකින් යුත් සංයුක්ත පත්‍ර එ්කාන්තරව පිහිටයි. ශාඛාවන්ගේ අශ්‍රස්ථයන්ගෙන් හට ගන්නා පුෂ්ප මංජරියෙහි සුදු පැහැති කුඩා මල් රාශියකි. කහ පැහැයට හුරු කොළ පැහැයකින් යුත් කරලෙහි දිළිසෙන සුලු කළු දුඹුරු පැහැති එක් බීජයක් පිහිටයි. මෙම කරල් මේරීමත් සමඟ දීප්තිමත් රතු පැහැයකට හැරෙයි. රදලිය Connaraceae කුලයට අයත් ශාක විශේෂකි.

රදලිය පොතු සහ මුල් සාරයේ අඩංගු ප්‍රධාන රසායන ද්‍රව්‍ය හතරක් පිළිකා සෛල නසන ගුණ දරයි. දේශීය වෙදකමේ දී එම සාරය විසප්පු සහ අර්ශස් ගෙඩි සුව කිරීමට භාවිත වේ. මුලෙන් නිස්සාරණය කරන තෙල් ඉදිමුම් අවස්ථාවල දී ප්‍රතිකාර ලෙස යොදා ගැනේ. මුල් හා පොතු කෂාය සිපිලිස් නම් සමාජ රෝගය මර්දනය සඳහා භාවිත කෙරේ. එම කෂාය මැලේරියාව සඳහා ද හොඳ ඔසුවකි. අධික ලෙස සිදුවන මාස් ශුද්ධිය පාලනය කිරීමට මුල්, පොතු හා කොළ කෂාය යොදා ගනී. දත් සෙලවීම සහ මුඛ දුර්ගන්ධයට ප්‍රතිකාර කිරීමට හොඳින් මේරූ රදලිය මුල් භාවිතා කරයි. කුඩා පිරිමි දරුවන්ගේ පියයුරු ඉදිරියට නෙරා ඒම වැලැක්වීමට දරලිය ගෙඩිය කැඩූ පසු වෑස්සෙන කිරි යොදා ගනී. දේශීය කැඩුම් බිඳුම් වෙදකමේදී සන්ධානීය පත්තු සඳහා රදලිය පොතු සුලබව යොදා ගනී. රදලිය යන්නෙහි තේරුම රාජකීය කාන්තාව යන්නයි. එහෙත් ඇතැම් පොතක එය රදාලිය යනුවෙන් හැඳින්වේ. එවිට එයින් වෙනත් තේරුමක් හැඟෙන බැවින් ඒ යෙදුම දෝෂ සහගතය. 

මූලාශ්‍ර_ Dewage Don Priyantha Kumara මහතාගේ ලිපියක් ඇසුරින් සහ අන්තර්ජාලයෙන්

Read More

වේලා [Wela] (Cleome gynandra) සහ රම්මානිස්ස [Rammanissa] (Cleome viscosa)

වේලා 

රම්මානිස්ස සහ වේලා ශාක මීටරයක් දක්වා උසට වැඩෙන දේශීය වාර්ෂික පැළෑටි වේ. මෙම විශේෂ දෙකම පෙනුමින් බොහෝදුරට සමාන වන නමුත් වේලා ශාකයේ මල් සුදු පැහැති වන අතර රම්මානිස්ස මල් කහ පැහැතිය. එමෙන්ම රම්මානිස්ස කොළ තරමක් කුඩාය. වෙදකමේදී මෙම දෙවර්ගයම බෙහෝ දුරට එක සමාන ගුණයන්ගෙන් සමන්විත බව සලකා ඇති බව පෙනේ. දේශීය වෙද පොත්වල "සූර්යකාක්ත මුල්" ලෙස හඳුන්වා ඇත්තේ මෙම ශාකවල මුල් ය. ඇතැම් මූලාශ්‍රවල රම්මානිස්ස ශාකය වල් අබ ලෙස හඳුන්වා ඇතත් එය වැරදි ව්‍යවහාරයක් බව සඳහන්. රම්මානිස්ස ශාකය ඇතැම් පළාත්වල රන්වන් වෙලා ලෙස හඳුන්වන බවත් ප්‍රාණජීව වැනි දේශීය වෙදකමේ තෙල් වර්ග සහ වෙනත් වාතහර ඖෂධ වර්ග පිළියෙල කිරීමේදී භාවිතා කරන බවත් දේශීය වෛද්‍ය ශබ්ද කෝෂයෙහි සඳහන් කර ඇත. රම්මානිස්ස සහ වේලා ශාක Capparaceae උද්භිද කුලයට අයත් ය. 

වෙලා සහ රම්මානිස්ස යන ශාක දෙකම බාහිර සහ අභ්‍යන්තර වශයෙන් ඌෂ්ණ ගුණ සහිතය. බාහිර ආලේපනයෙන් දාහය ඇති කරයි. තුවාල, කුඩා ළමුන්ගේ වලිප්පුව, ඉරුවාරදය, කණ් කැක්කුම, කොටරක ප්‍රදාහ, ඇදුම ආදියට ප්‍රතිකාර කිරීමට මෙම ශාකවල කොළ, මල්, ඇට, මුල් සහ සම්පූර්ණ පැළෑටිය එකවරමත් භාවිතා කරයි. මේවායෙහි ඇති විශබීජනාශක ගුණය නිසා පැසවූ තුවල ඉක්මනින් සුව වේ. එම හේතුව නිසා දේශීය වෙදකමේ වණ සහ තුවාල සඳහා භාවිතා කරන තෙල් වර්ග සිඳීමේදී රම්මානිස්ස යොදා ගනී. මෙම ඇට එම කොළවල යුෂින් අඹරා නලලේ ගෑම ඉරුවාරදයට ප්‍රතිකාරයකි. මෙම ශාක සෙම නසන වාතය සමනය කරන ආදී ගුණයන් සහිතයි. 

මූලාශ්‍ර_ ඔසුතුරු විසිතුරු කෘති දේශීය වෛද්‍ය ශබ්ද කෝෂය

Read More

කළුකැම්මේරිය [Kalukemmeriya] (Solanum americanum)

කළුකැම්මේරිය මීටරයක් දක්වා උසට වැඩෙන, මෙරටට හඳුන්වාදෙන ලද දේශීයකරණයවූ වාර්ෂික පැළෑටියකි. මෙහි කඳ සහ ශාඛා කොළ පැහැතිය. පත්‍ර ඒකාන්තර වන අතර ඒවායෙහි හැඩය අණ්ඩාකාර සිට ලන්සාකාර වේ. කක්ෂීය පුෂ්ප මංජරියෙහි මල් කීහිපයක් හට ගනී. පෙති පහක් සහිත මල සුදු පැහැති වන අතර රේණු කහ පැහැතිය. ඵලය කොළ පැහැති ගෝලාකාර බදරියකි. ඒ තුල බීජ රාශියක් පිහිටා තිබේ. ඉදුණු ඵලය තද දම් පැහැයක් ගනී. මෙහි කොළ රසවත් ගුණවත් පළාවක් ලෙස ආහාරයට එක්කර ගත හැකිය. කළුකැම්මේරිය Solanaceae කුලයට අයත් ශාකයකි. 

ශුක්‍ර දෝෂ, හෘද රෝග, ඉදිමුම්, වාත රක්ත, නින්ද නොයෑම, මී විෂ, ආමවාත, මුත්‍ර අඩස්සිය, ඉක්කා, ඇදුම, කුෂ්ඨ, ගෙඩි, අර්ශස්, මී විෂ ආදී රෝග සඳහා ප්‍රතිකාර කිරීමට මෙම ශාකයේ කොළ, දඬු සහ සම්පූර්ණ ශාකයමත් භාවිතයට ගනී. කළුකැම්මේරිය සිරුර සන්තර්පනය කරන රසායන ගුණයෙන් යුක්තය. ඇසට හිතකරයි. වාතය පිත හා සෙම යන තුන් දොස නසයි.කළුකැම්මෙරිය කොළ අඹරා ආලේප කිරීම ඇතැම් කුෂ්ඨ රෝග සඳහා ප්‍රතිකාරයකි. ක්ෂය රෝගය සඳහා කළුකැම්මෙරිය කොළ මැල්ලුම ගුණදායකය. මී විෂට කළුකැම්මෙරිය කොළ යුෂ බීමට දෙයි. ඉදිමුම් සඳහා කළුකැම්මේරිය කොළ සමග බත් කෑමට දීම ආදී ලෙස සරල ප්‍රතිකාර රැසකි. මීට අමතරව කළුකැම්මේරිය වෙනත් ශාක ඖෂධ සමග යොදා ගන්නා ප්‍රතිකාරද රාශියක් ඇත. කළුකැම්මේරිය ශුක්‍ර වඩවන, මුත්‍රකාරක, කුසගිනි වඩවන, නින්ද ඇති කරවන ආදී ගුණයන් රැසක් සහිතයි. 

අප රටේ දේශීය වෙදකමේදී හා ආයුර්වේද චික්ත්සාවේදී කළු කැම්මේරිය විශේෂයෙන් යොදන අවස්ථා හමුවේ. ඒ අනිද්‍රා හෙවත් නින්ද නොයාම පිළිබඳ රෝගාවස්ථාවේදීය. එහිදී මෙම ශාකය සහමුලින් ගෙන පිරිසිදු කර සිහින්ව කපා පවනේ වියලා තම්බා බීමෙන් හා එයම කලං 12 ක් (ග්රෑම් 60) ගෙන වතුර පත 8 දමා පතට සිඳ පෙරා බීමෙන් ඉතා සුවපත් නින්දක් ලබා ගත හැකිය. ඒ සඳහා මෙය අත්දුටු ප්‍රත්‍යක්ෂ ඖෂධයකි. එමෙන්ම මෙම ගසේ මුල ගලවා නිදිනොලබන්නා හිසට තබන කොට්ටයට ඇතුළු කිරීමෙන් නිදි එළඹෙන බවට දේශීය විශ්වාසයේ පවතී.

කළුකැම්මේරිය විවිධ රටවල දේශීය වෛද්‍ය ක්‍රමවල විවිධ රෝගාබාධ සඳහා භාවිතා කරන බව සඳහන්. ඉන්දියාවේ බෙංගාල ප්‍රදේශයෙහි වෛද්‍යවරු කළුකැම්මේරිය උණ, පාචනය හා ඇස් රෝග ආදියට ප්‍රතිකාර සඳහා බහුලව යොදාගන්නා බවත්, බොම්බායේ වෛද්‍යවරු කළුකැම්මේරිය යුෂ අක්මා රෝග සඳහා ඔසුවක් සේ භාවිතා කරන බවත්, ඉන්දියාවේ කොංකාන ප්‍රදේශයෙහි වෛද්‍යවරු පොතු කබර රෝගය ඇතුළු සමේ රෝගවලට ප්‍රතිකාර කිරීමට මෙම ශාකය භාවිතා කරන බවත්, චීන වෛද්‍යවරු වකුගඩුවල සහ මුත්‍රාශයේ රෝගවලටත් ගොනෝරියා නම් සමාජ රෝගයටත් ප්‍රතිකාර කිරීමට යොදා ගන්නා බවටත් තෙරතුරු සඳහන් වේ. 

කළුකැම්මෙරිය ඇට අධික මාත්‍රාවක් ශරීරගත වීමෙන් වමන, අතීසාර, පිපාස, උදර වේදනා, හිසෙහි වේදනා, කලන්තය ආදී සංකූලතා සහ ඇතැම් විට මරණය පවා ඇති විය හැකි බවත් අත්තන විෂට සමානව ප්‍රතිකාර කළ යුතු බවත් දැක්වේ.

මූලාශ්‍ර_ ශාක ලෝකය සහ ශ්‍රී ලංකාවේ ඖෂධීය ශාක, ඖෂධීය ශාක සංග්‍රහය, ඔසුතුරු විසිතුරු කෘති සහ අන්තර්ජාලයෙන් 

Read More

බුරුල්ල / ගුරුල්ල [Burulla / Gurulla] (Leea indica)

ළපටි දලුව කොපුවක් වැනි උප පත්‍රයක් තුල පිහිටන හෙයින් හිරු සඳු නොදුටු දලු නමින් ද දේශීය වෛද්‍ය ව්‍යවහාරයේ ප්‍රකට බුරුල්ල ශාකය විශේෂයෙන්ම අග්නිදග්ධ හෙවත් පිළිස්සු තුවාල සුවපත් කීරීමට යොදා ගනී. බුරුල්ල මීටර් 5 දක්වා උසට පඳුරක් ආකාරයෙන් වැඩෙන දේශීය ශාකයකි. ඒකාන්තරව පිහිටන සංයුක්ත පත්‍ර වරක්, දෙවරක් හෝ තුන්වරක් අසම පක්ෂවත් ය. දන්තූර පත්‍රිකා සම්මුඛව පිහිටයි. ළපටි දලු දුඹුරු පැහැතිය. බහුඅක්ෂ පුෂ්ප මංජරියක හට ගන්නා කුඩා මල් කහ පැහැතිය. කොළ පැහැති ගෙඩි ඉදුණු පසු තද දම් හෝ කළු පැහැයක් ගනී. ගෙඩියක් කොටස් 6 කට බෙදී ඇති අතර එක් කොටසක් තුල එක් බීජයක් බැගින් පිහිටයි. බීජාවරණ සහ ඵලාවරණය අතර සෙවල සහිත උකු ද්‍රවණයක් ඇත. බුරුල්ල Lemnaceae කුලයට අයත් ශාකයකි. 

පිළිස්සුම්, උණ, රක්තපිත්ත, කණේ රෝග, වණ, පණු රෝග, කුෂ්ඨ, අර්ශස්, ශ්වේත ප්‍රදර, ප්ලීහා රෝග, නින්ද නොයාම ආදී රෝග සඳහා ඖෂධ තැනීමේදී බුරුල්ල ශාකයේ කොළ, දලු, මුල් ඇතුළු පංචාංගයම භාවිතා කරයි. දේශීය වෛද්‍යවරු බොහෝ විට බුරුල්ල ශාක කොටස් අමුවෙන් යොදා ගැනීම විශේෂත්වයකි. බුරුල්ල මුත්‍රකාරක, වණ රෝපණය කරන, පිලිස්සුම් විෂ සමනය කරන, සර්ප විෂ නාශක ආදී ගුණ සහිතයි. 

ලේ යන අර්ශස් සඳහා බුරුල්ල පංචාංගයේ ස්වරසය හෝ කෂාය පානය කිරීමට දෙයි. බුරුල්ල මුල් සැපීම දන්ත ආසාදනවලට ප්‍රතිකාරයකි. ශ්වේත ප්‍රදරයට බුරුල්ල මුල් තණ්ඩුලොදකයෙන් (හාල්පානු දිය) යොදයි. ප්ලීහා රෝගයට බුරුල්ල පංචාගය කෂාය කර සහිඳලුණු, සියඹලා බොර ප්‍රක්ෂේප කොට දෙයි. පිලිස්සුම් සඳහා බුරුල්ල ගසේ පංචාංගය සහ බඩය තැඹිලි පොල් සමඟ කොටා මිරිකා සිඳ ගන්නා තෙල් ආලේප කිරීම ප්‍රත්‍යක්ෂ ප්‍රතිකාරයකි. බුරුල්ල කොළ, දලු කොටා මිරිකා ගත් යුෂට තලතෙල් දමා සිඳ ගෑමෙන්ද පිළිස්සුම් තුවල සුව වෙයි. බුරුල්ල මද, කොමාරිකා මද, තැඹිලි පොල් සමඟ කොටා මිරිකා සිඳ ගත් තෙල පිළිස්සුම් නිසා ඇතිවූ වණ වලට යොදයි. 

දේශීය කැඩුම් බිඳුම් වෙදකමේදී මැල්ලුම් වැනි රළු බොහෙත් වර්ග බැඳීමට ප්‍රථම බුරුල්ල මද අතුරා ඒ මත බෙහෙත් බැඳීම සිදු කරයි. කැඩුණු ඇට සන්ධි ගැන්වීමට බුරුල්ල පොතු, කොටදිඹුලා පොතු සමඟ කොටා පොල් කිරෙන් මලවා බඳී. බුරුල්ල මඳ පැසුණු පොල් සමඟ කොටා මිරිකා බොන්නට දීමෙන් මුත්‍ර අඩස්සිය සුව වෙයි. බුරුල්ල පොතු, පුස්වැලේ පොතු, බෝ පොතු, නුග පොතු, අමුකහ සමව ගෙන අඹරා සියලු සර්ප දෂ්ටයන්හි කෑ මුඛයෙහි තැබීමෙන් විෂ සමනය වේ. බුරුල්ල මුල්, විෂ්ණුක්‍රාන්ති, අත්තන මුල් ඇල් දියෙන් නස්‍යය සියළු සර්ප විෂට ගුණදායක බව දක්වා ඇත. අම්බාදී තෛලය, පිළිස්සුම් තෛලය, අග්නිදග්ධ තෛලය බුරුල්ල යොදා නිපදවන ඖෂධයන් ය. 

මූලාශ්‍ර_ ඖෂධීය ශාක සංග්‍රහය , ඔසුතුරු විසිතුරු සහ වෙනත් 

Read More

හීං නෙරෙංචි / ගොකටු [Heen Nerenchi / Gokatu] (Tribulus terrestris)

සෙම්බු නෙරෙංචි යනුවෙන්ද හඳුන්වනු ලබන මෙය ලෝකයේ උණුසුම් රටවල් බොහෝමයක හමුවන බිම දිගේ වැවෙන වැල් ශාකයකි. වැලක් පොළවට සමාන්තරව සෙ.මි. 60 පමණ දිගට වර්ධනය වේ. කඳේ සහ පක්ෂවත් සංයුක්ත පත්‍රවල පත්‍රිකාවන් සියුම් බූවක් සහිතය. පත්‍රයක් සෙ.මි 5.5 දක්වා වර්ධනය වන අතර පත්‍රිකාවක් මි.මි. 3.5 පමණ වේ. පෙති පහක් සහිත මල් දීප්තිමත් කහ පැහැයකින් යුක්ත ය. ගැටිති සහ දිගු රෝම සහිත ඵලයෙහි තියුණු සෘජු කටු පිහිටා තිබේ. මෙම කටු ගවයින්ගේ කුරවල ඇනෙන හෙයින් හීං නෙරෙංචි ශාකයට සංස්කෘතෙන් ගෝක්ෂුර නම් පර්යායක්ද වෙයි. ඖෂධීය භාවිතාවන් රැසක් සහිත  නෙරෙංචි Zygophyllaceae කුලයට අයත් වාර්ෂික පැළෑටියකි. 

කුසගිනි මදිකම, සංග්‍රහණී, අර්ශස්, පණු රෝග, හෘද රෝග, රක්ත පිත්ත, ඉදිමුම්, ඇදුම, ක්ෂය රෝගය, ගබ්සාවීම, මුත්‍ර ගල්, මුත්‍ර අඩස්සිය, නාඩි දුර්වලතා, වාත රෝග, කාන්තාවන්ගේ ගර්භාෂ රෝග, වේදනා ආදී රෝග රැසක් සඳහා ප්‍රතිකාර කිරීමට හීං නෙරෙංචි ශාකයේ ගෙඩි, ඇට සහ සම්පූර්ණ ශාකය එකවිටමත් භාවිතයට ගනී. හීං නෙරෙංචි මුත්‍රකාරක, කුසගිනි වඩවන, පණුවන් නසන, ඉදිමුම් නසන, ගැභ ආරක්ෂා කරන ආදී ගුණයන් බෝමයකින් සමන්විතයි.

හීං නෙරෙංචි ඇට කෂාය මුත්‍ර ගල්, කැස්ස, ක්ෂණික මෝචනය, ඇස් රුදාව සහ මවුකිරි වර්ධනයට ගුණදායක බව සඳහන්. හීං නෙරෙංචි ඇට හාල් සමඟ තම්බා සම්මත ක්‍රමයකට සකසා ගන්නා පානය බෙහෙවින් මුත්‍රකාරක ය. රක්තහීනතාවයට, පාචනයට, දරු ප්‍රසූතියෙන් පසුව ඇති වන රැධිර වහනයට සහ ශාක්තිජනක පානයක් ලෙස මෙම කොළ සහ ඇට තම්බා ගත් කෂාය භාවිතා කරයි. විදුරුමස් පිළිකා, මුඛය ඉදිමීම සහ දැවිල්ල, ස්‍රාව ගලන කුඩා සුදුපාට මුඛ පිළිකා සහ උගුරේ ආබාධ සඳහා ප්‍රතිකාරයක් ලෙස නෙරෙංචි ඇට තැබූ වතුරින් මුඛය සේදීමට නියම කර ඇත. වකුගඩු ආබාධ, ක්ෂණික මෝචනය, මුත්‍ර සමඟ වැඩිපුර පොස්පෙට් පහවීම, ගොනෝරියා, කලක් පවතින මුත්‍රාශයේ දැවිල්ල, මුත්‍ර ගල්, අපිලිවෙලට මුත්‍ර පහවීම, මුත්‍ර අඩස්සිය, කුඩා සන්ධිවල ඇතිවන වේදනා, ලිංගික බෙලහීනතාවය, දරුප්‍රසූතියෙන් පසුව ඇති වන ගර්භාෂගත රෝග ආදියට හීං නෙරෙංචි පැළෑටිය සම්පූර්ණයෙන් තම්බා ගත් කෂාය දීම ගුණ වේ. වකුගඩු විශාල වීම (වෘක්ක වෘද්ධි) සඳහා නෙරෙංචි සහ නීරමුල්ලිය කෂාය යොදයි. ඵලය ඉවත් කරන ලද නෙරෙංචි පැළෑටියේ මැලියම් බඳු සාරය රසායන ඖෂධයක් ලෙස භාවිතා කරයි. 

මූලාශ්‍ර_ ඖෂධීය ශාක සංග්‍රහය

Read More

කුඩු මිරිස්ස [Kudu Mirissa] (Toddalia asiatica)

කුඩු මිරිස්ස වියළි කළාපයේ සුලභව හමුවන කුඩා කටු සහිත කාෂ්ඨීය වැලකි. ඇතැම් විට පඳුරක් ලෙසද දක්නට ලැබේ. ඒකාන්තරව පිහිටන සංයුක්ත පත්‍රයක පත්‍රිකා 3ක් දරයි. ලංසාකාර හැඩයෙන් යුත් පත්‍රිකාවල යටි පැත්තෙහි සියුම් කටු පිහිටා තිබිය හැකිය. උස් බිම්වල සහ  සහ පහත් බිම්වල වැවෙන කුඩු මිරිස්ස ශාකවල පත්‍ර අතර පැහැදිළි වෙනස්කම් දක්නට ලැබේ. කක්ෂීය හෝ අග්‍රස්ථ සංයුක්ත ඒකාක්ෂවල කහ හෝ සුදු පාට මල් පොකුරු ලෙස හට ගනී. කොළ පැහැති ඵලය ඉදුණු පසු තැඹිලි පැහැයක් ගනී. කුඩු මිරිස්ස Rutaceae කුලයට අයත් ශාකයකි. 

දේශීය වෙදකමේ මහඟු ඖෂධයක් වන මෙය මොළයේ ධමනි හා හෘදයේ කිරීටක ධමනි ගත ලේ කැටි හිරවීම්, තදවීම් හා පිපිරීම්, ලේ ගැලීම්, හෘද රෝග, සන්නි රෝග, කෝළ රෝග, මැලේරියා උණ, සන්නිපාත උණ, ආමවාත, බාලක පක්ෂාගාත, බිළිඳු රතගාය, තැල්ම, සර්ප විෂ, කැඩුම් බිඳුම් ආදියට ප්‍රතිකාර කිරීමේදී යොදා ගනී. ඖෂධ පිණිස ගැනීමේදී කුඩුමිරිස්ස ශාකයේ කොළ, දළු, පොතු, මල්, ගෙඩි ආදී සියලුම අංග භාවිතා කරයි. සූතිකා සන්නියට විශේෂයෙන් යොදා ගන්නා බව සඳහන් කර ඇත. සුලභව භාවිතයට ගනුයේ එවේලෙහිම නෙලා ගත් ශාක කොටස් වීම විශේෂත්වයකි. ඊට හේතුව කුඩු මිරිස්ස දේශීය චිකිත්සාවෙහි එන දළු අනුපාන හා අනුපාන වර්ග, ක්වාත සඳහා බහුලවම යොදා ගනු ලබන ශාකයක් වීමයි. මල්, ගෙඩි ආදිය පිරිසිදුව වියළා සුලං නොවදින බඳුන්වල අසුරා තැබිය හැකි වුවත් කල් නොයවා ප්‍රයෝජනයට ගත යුතුය. 

කුඩු මිරිස්ස වා, සෙම් නස යි. අග්නිය වඩයි. ආහාර රුචිය උපදවයි. අතීසාර, ඉදිමුම්, වණ, උණ සමනය කර යි. ලේ වහනය නවත්වයි.  තුන් දොස් සමනය කරන කුඩු මිරිස්ස දිව්‍යාංගනාදී තෛලයට, රත තෙලට, සන්නිරාජ තෛලයට සහ කුඩුමිරිස්ස තෙලට ගනු ලැබේ. මෙම මුලේ පොතු චූර්ණය, මැලේරියාව, වැනි උණ රෝගවලට ගුණදායකය. කුඩු මිරිස්ස ස්වරසය, මාත්තු පහ සීතාරාම ආදී ගුලි අනුපානයහි යෙදේ. මෙම දළු දේශීය ගුලි වට්ටෝරුවල මූලික ඖෂධයකි. කුඩු මිරිස්ස ස්වරසය උණ රෝගවලට යොදයි. අස්ථි භග්නයේ දී කුඩු මිරිස්ස කොළ, කහට කොළ හා‍ පොතු, කහ දමා කොටා මලවා බැඳීමෙන් ඇට පෑස්සෙන බව සඳහන්. කුමාර ගුලියට හා ජීවානන්ද ගුලියට ද යොදන අනුපානුවට කුඩු මිරිස්ස දළු, පාවට්ටා දළු, නික දළු, බට කිරිල්ල දළු කොටා කෙසෙල් කොළේ ඔතා උණු අළුයට තබා තම්බා මිරිකා යුෂට ගුලි ලා දිය කර දීම පැරණි ප්‍රතිකාරයකි.

මූලාශ්‍ර_ ඔසුතුරු විසිතුරු කෘති , ආයුර්වේද ඖෂධ සංග්‍රහය සහ අන්තර්ජාලයෙන් 

ඉහල සේයාරුව_ අන්තර්ජාලයෙන්

Read More

කරවල කැබැල්ල [Karawala Kebella] (Antidesma bunius)

දේශීයව එකම උද්භිද ගණයට අයත් කරවල කැබැල්ල යනුවෙන් හඳුන්වන ශාක විශේෂ දෙකක් ඇති අතර සුලබව හමුවන්නේ සහ ඖෂධ සඳහා භාවිතා කරන බවට විස්තර වන්නේ Antidesma bunius නම් විශේෂයයි. රතු දත්ත පොතට අනුව එය අඩු තැකීමක් දක්වන ශාකයක් ලෙස නම් කර ඇත. Antidesma puncticulatum යන උද්භිද නාමයෙන් හඳුන්වන ශාකයද කරවල කැබැල්ල ලෙස නම් කර ඇති අතර රතු දත්ත පොතට අනුව එය තර්ජනයට ලක්විය හැකි ශාකයක් ලෙස හඳුනාගෙන ඇත. පොදුවේ Antidesma විශේෂ සියල්ලම පාහේ ඇඹිල්ල යනුවෙන් ද හඳුන්වයි. 

කරවල කැබැල්ල බෙහෝසේ අතු බෙදෙමින් මීටර් 8 ක් පමණ උසට වර්ධනය වන මධ්‍යම ප්‍රමාණයේ ශාකයකි. කඳ අළු පාටට හුරු දුඹුරු පැහැතිය. ළපටි කොටස් දුඹුරු පැහැති සියුම් බූවක් සහිත ය. සරල පත්‍ර ඒකාන්තරව පිහිටයි. පත්‍ර අග්‍රය උල් හැඩැතිය. පත්‍රයක් සෙ.මි 15 පමණ දිගු වන අතර සෙ.මි 6 පමණ පළල ය. පුෂ්ප මංජරියක හට ගන්නා කුඩා මල් රතු පැහැතිය. මංසල ඵලය  කහ කොළ පැහැතිය. ඉදෙන විට රෝස, දිප්තිමත් රතු සහ කළු දක්වා වර්ණය ක්‍රමිකව වෙනස් වෙයි. කරවල කැබැල්ල Phyllanthaceae කුලයට අයත් ශාක විශේෂයන් ය. 

මෙම ගෙඩි පළතුරක් ලෙස කෑමට ගත හැකිය. විටමින් C, කැල්සියම් සහ යකඩ බහුල ප්‍රතිඔක්සිකාරක ගුණයෙන් යුත් පළතුරක් ලෙස සැලකේ. මලබද්ධයට අධිරුධිර පීඩනයට ගුණදායකය වන අතර  ආහාර ජීර්ණ පද්ධතිය මනා සෞක්‍යයකින් පවත්වා ගැනීමට උපකාරී වේ.  කරවල කැබැල්ල ඇතැම් රටවල ව්‍යාපාරික මට්ටමින් වගා කරන අතර ඉදුණු ගෙඩි භාවිතා කර ජෑම්, වයින්, සෝස් ආදිය නිශ්පාදනය කරයි. 

තුවාලයකින් ලේ වහනය වන විට කරවල කැබැල්ල කොළ පොඩි කර තුවාලය මත තැබූ විට ලේ ගැලීම නවතී. කරවල කැබැල්ල දළු මැල්ලුම හෝ ඇඹුල ග්‍රහණි, අර්ශස් රෝග සඳහා යෙදේ. එමෙන්ම සර්ප විෂ, අැස් රෝග ආදියට ප්‍රතිකාර කිරීමේදී කරවල කැබැල්ල ශාක කොටස් භාවිතා කරයි. විදේශීයව මෙම කොළ සිෆිලීස් නම් සමාජ රෝගයට ප්‍රතිකාර කිරීමට භාවිතා කරන බව සඳහන් වේ. 

මූලාශ්‍ර_  සිරි ලක ගස්කොළන් අත් පොත , ඔසුතුරු විසිතුරු කෘති සහ අන්තර්ජාලයෙන් 

Read More

ඇට්ටේරියා [Etteriya] (Murraya paniculata)

ඇට්ටෙරියා අලංකාර පඳුරක් ලෙස වැඩෙන කුඩා දේශීය ශාකයකි. දිළිසෙන සුලු කොළ පොඩිකළ විට සුවඳක් නික්මේ. අතු පහලට එල්ලා වැටෙන ස්වභාවයකි. කඳ අඳුරු සුදු පැහැයක් ගනී. බහු අක්ෂමය පුෂ්ප මංජරියක හට ගන්නා පෙති පහක් සහිත සුදු පැහැති මල් ඉතා අංකාරවත් වන අතර මිහිරි සුවඳකින් යුක්ත ය. පොකුරක මල් කීපයක් දරයි. ඇට්ටේරියා මල වයඹ පළාත් පුෂ්පය ලෙස නම් කර ඇත. ඇත් දළ පැහැයක් ගන්නා මෙම ලීය කෘතිම ඇත් දළ සෑදිමට මෙන්ම බස්තම් රුක්කලා ආදිය සඳහාත් බහුලව භාවිතා කරයි. ඇට්ටේරියා අත්ත තෙල් මැතිරීම, ගුරුකම් වැඩ ආදිය සඳහා යොදා ගන්නා අතර තෙල් වර්ග සුවඳවත් කිරීමට මෙම මල් භාවිතා කරයි. ගෙවතු අලංකරණය සඳහා විසිතුරු ශාකයක් ලෙසද වැවිය හැකි ඇට්ටේරියා ශාකය Rutaceae කුලයට අයත් ය. 

ඉදිමුම්, කුෂ්ඨ, සුදුකබර, වමනය, පණු අමාරු, වණ, මුත්‍ර ආබාධ, අජීර්ණය, අතීසාරය, උණ, ඉක්කා, කැඩුම් බිඳුම්, අක්ෂි රෝග, සර්ප විෂ, ආදී රෝග අවස්ථාවන් සඳහා ප්‍රතිකාර කිරීමේදී ඇට්ටේරියා ශාකයේ කොළ, දළු, පොතු, මුල් අැතුළු පංචාගයම යොදා ගනී. ඇට්ටෙරියා ගර්භස්‍රාවයන් ජනනය කරන, අරුචිය නසන කුසගිනි වඩවන ගුණ සහිතයි. 

දේශීය කැඩුම් බිඳුම් වෙදකමේදී ඇට්ටෙරියා කොළ සහ පොතු අමුවෙන් භාවිතා කරන බව සඳහන් වේ. එහිදී වේදනා සමනය කිරීමට මුලේ පොත්ත අඹරා ආලේප කරයි. උලුක්කු භග්න ශෝතවලට කොළ, පොතු, අමුකහ ලුණු සමඟ කොටා මැල්ලුම් සකසා භාවිතා කරයි. හන්දි ඉදිමුමට ඇට්ටේරියා කොළ සහ යුෂ, එඬරු ඇට, අබ, තල අඹරා පත්තුව ලෙස යොදා ගනී. වාත රෝගවලදී වේදනාව නැසීමට ඇට්ටෙරියා පොතු වෙනත් ඖෂධ සමග යොදයි. සර්ප විෂට ප්‍රතිකාර කිරීමේදී නශ්‍ය කිරීමට ඇට්ටේරියා දළු යුෂ  යොදා ගනී. උළුක්කු, භග්න, ශෝථවලට ඇට්ටෙරියා කොළ පොතු අමුකහ සහ ලුණු සමග කොටා මැල්ලුම් සකසා ලෙස භාවිතා කරයි. වාත භංග චූර්ණයේ මෙම කොළ සහ පොතු අංගුය. 

මූලාශ්‍ර_ ඖෂධීය ශාක සංග්‍රහය සහ ඔසුතුරු විසිතුරු කෘති

Read More

අශෝක / අසෝක [Ashoka / Asoka] (Saraca asoca)

පුරාණයේ වනිතාවන් අශෝක මල් නෙළා ගොතා ගෙල පැළැඳි බව පැරණි සාහිත්‍යයේ සඳහන් වේ. ස්ත්‍රීන්ට ප්‍රිය බැවින් අංගනප්‍රිය ලෙස ද හඳුන්වන අශෝක කාන්තා රෝග සඳහා බහුලව යොදා ගන්නා ශාකයකි. දිය රතඹල, දිය රත්මල් ආදී නම්වලින්ද හඳුන්වන අශෝක පහතරට වියළි කලාපයේ ඇළවල් ආශ්‍රිතව සුලබව දැකගත හැකි මධ්‍යම ප්‍රමාණයේ දේශීය  ශාක විශේෂයකි. කඩාහැලෙන සුලු විශාල සංයුක්ත පත්‍රයක පත්‍රිකා යුගල 4-6 සංඛාවක් සම්මුඛව පිහිටයි. ආයත - ලංසාකාර පත්‍රිකාවක් සෙ.මි. 25 දක්වා වර්ධනය වේ. සිනිදු පත්‍ර තලය දිළිසෙන සුලුය. පුෂ්ප මංජරිය ගොනු වූ සමතලීය සංයුක්ත ඒකාක්ෂයකි. කහ තැඹිලි පැහැති කුඩා මල් පොකුරට පිපුණු පසු ඉතා අලංකාරවත්ය. මල් පරවීමට ආසන්න වන විට රතු පැහැයට හැරේ. කරලක් වන ඵලය තුල බීජ 4-8 පමණ පිහිටයි. බීජ, දඩු හා මුල් මඟින් පැල සාදා ගත හැකිය. අලංකාර සඳහා විසිතුරු ශාකයක් ලෙසද වැවිය හැකි අශෝක ශාකය Fabaceae කුලයට අයත්ය. 

කාන්තාවන්ගේ ගර්භාෂ ගත ගෙඩි, ගර්භාෂස්‍රාව, රක්ත ප්‍රදර, ශ්වේත ප්‍රදර, කුෂ්ඨ, මුත්‍ර ගල්, මුත්‍ර දාහය, රක්ත පිත්ත, දාහ, දියවැඩියාව, මුඛය ආශ්‍රිත රෝග, අතීසාරය, පැරණි තුවාල ආදී රෝග බොහෝමයක් සඳහා ප්‍රතිකාර කිරීමේද අශෝක පොතු, ඇට, මල් ආදිය භාවිතා කරයි. අශෝක දාහය සමනය කරයි. කෘමින් නසයි. රුධිරය පිරිසිදු කරයි. ඉදිමුම් සහ වේදනාවන් නසයි. ගර්භාෂයේ ලිහිල් බව ඇති කරයි. ගර්භාෂ ස්‍රාවයක් පාලනය කරයි. 

කාන්තාවන්ගේ රක්ත ප්‍රදර රෝගයට අශෝක පොතු කෂාය හෝ සෘතය යොදයි. අශෝක පොතු වතුර පත හතක් සහ එළකිරි පතක් සමඟ පත එකට සිඳුවා උදේ සවස පානය කිරීමෙන් කාන්තා රෝග සහ ආර්තව වේදනාවන් සමනය වේ. බීජ චූර්ණයෙන් මුත්‍ර ගල් දියවී යයි. අශෝක පොතු කිරි කෂාය ලෙස යෙදීම මුත්‍ර දැවිල්ලටද සහනය ගෙනෙයි. අශෝක මල් චූර්ණය උණු වතුරට දමා දවසට දෙවරක් පානය පානය කිරීමෙන් රුධිරයේ සීනි මට්ටම පාලනය වේ. මඳ පවනේ වියළා ගත් අශෝක මල් කෂාය කර පත හතර එකට සිඳුවා උදේ හවස සතියක් පානය කිරීමෙන් වැඩි වූ සීනි මට්ටම යථා තත්වයට පත් කර ගත හැකිය. අශෝක පොතු තැම්බූ කසාය රුධිරය පිට වන අතීසාර රෝගයට සහනය ගෙනෙයි. පොතු කෂාය අර්ශස් ගෙඩි සේදීමටද යෝග්‍ය වන්නේ එහි ගෙඩි හැකිලවීමේ ගුණයක් පවතින බැවිනි. පත අට එකට සිඳුවා සාදාගත් අශෝක කෂායට අවශ්‍ය පමණට සීනි දමා පැණියක් සාදාගෙන දිනකට තේ හැඳි දෙකක් පමණ පානය කිරීමෙන් දූෂිත වූ රුධිරය පිරිසිදු වී බිබිලි, කුෂ්ඨ ආදියට සුවය ගෙනෙයි. අමු අශෝක පොතු කල්කයක් මෙන් අඹරා ආලේප කිරීමෙන් සැරව සහිත පරණ තුවාල ඉක්මනින් සුව වෙයි. අශෝක පොතු මඳක් වියළා කුඩුකර ඇල් දිය ස්වල්පයක් මිශ්‍ර කර දත් මැදීම විදුරුමස් දියවීම, මුඛ දුර්ගන්ධය, සෙම් ගෙඩි ආදී මුඛය ආශ්‍රිත රෝග ගණනාවකට ගුණදාකය. අශෝක අරිෂ්ටය සහ අශෝක පානය යනුවෙන්ද හඳුන්වන අශෝක සෘතය අශෝක ශාක කොටස් යොදා නිපදවන ඖෂධයන් ය. මෙම ඖෂධ ද කාන්තා රෝග සඳහා සුලබව යෙදේ.  

නුවරඑලි අශෝක හෙවත් කුරවක නමින් මෙයට සමාන ශාකයක් ඇති අතර එය මීටර් 2000 පමණ උස් බිම්වල වැවේ. එය අශෝක මෙන් නොවුනත් ඖෂධීය භාවිතාවන් සහිත ශාකයකි. කුරවක ලේ ස්‍රාව සහිත ගර්භාෂයික රෝග සුවපත් කරන බවත්, ආමවාතයේදී එම කොළ තම්බා තැවීම ප්‍රතිඵලදායී බවත්, ස්‍රාවකාරී ආමාශයික රෝග සඳහා ගුණදායක බවත් දක්වා ඇත. ඇතැම් විට ඖෂධ අලෙවි කරන්නන්  එම ශාකයේ පොතු අශෝක පොතු ලෙස ව්‍යාජව අලෙවි කරයි. ආගමික කටයුතුවලදී, විශේෂයෙන් කතරගම දෙවියන් උදෙසා සිදුකරන පූජාවලදී පූජා වට්ටිවලට අශෝක මල් යොදා ගනී. මල්වර වූ දැරියන් නෑවීමේදී එම ජලයට අශෝක මල් එකතු කිරීම ගැමි චාරිත්‍රයකි. 

මූලාශ්‍ර_ ඖෂධීය ශාක සංග්‍රහය , ඔසුතුරු විසිතුරු කෘති සහ අන්තර්ජාලයෙන් 

සේයාරූ_ අන්තර්ජාලයෙන්  

Read More

නියඟලා [Niyagala] (Gloriosa superba)

ලියනඟලා යනුවෙන්ද සිංහලෙන් හඳුන්වනු ලබන නියඟලා ශාකය පොළවෙහි හෝ අධාරක ශාකයක් මත මීටර් 4 - 5 පමණ වර්ධනය වන බහුවාර්ෂික වැලකි. පැහැදිළි නටුවක් රහිත, කෙලවර තීවෘ වන පත්‍රයක් සෙ.මි 15 පමණ දිගට වර්ධනය වන අතර පළල සෙ.මි 5 පමණ වේ. ඇතැම් පත්‍රවල කෙලවර පහුරක් ආකාරයට නිර්මාණයවී තිබීම විශේෂත්වයකි. එය ආධාරකයකට සම්බන්ධ වීමට උපකාර වෙයි. නියගලා වැලෙහි හට ගන්නා රතු කහ තැඹිලි මිශ්‍ර පැහැයන්ගෙන් යුක්ත මල් ඉතා අලංකාරවත් ය. මල් මේරීමත් සමඟ රතු වර්ණට හැරෙයි. නියඟලා අල දවල්ට විෂ සහිත බවටත්,  මල් රෑට විෂ සහිත බවටත් ජනප්‍රවාදයෙහි පැවති මතය මෑතකාලයේදී පර්යේෂණාත්මකව තහවුරු කරන ලද බව දැන ගන්නට ඇත. මලෙහි වචිත්‍රත්වය සහ අලවල පවතින විෂ සහිත බව නිසා වඩාත් කතාබහට ලක්වන නියඟලා ශාකය Colchicaceae කුලයට අයත් ය. 

උද්භිද විද්‍යාත්මකව නියඟලා ද්වීලිංගික ශාකයක් වුවත් අලයෙහි ස්වරූපය අනුව වෙදකමේදී ස්ත්‍රී සහ පුරුෂ ලෙස වර්ග කිරීමකට ලක් කර ඇත. ස්ත්‍රී අලය වටකුරු හැඩයෙන් යුක්ත බවත් පිරිමි අලය නඟුලක් වැනි (L) හැඩයකින් යුක්ත බවත් පොතපතෙහි සඳහන් වේ. ලාඳුරු, උපදංශ, කල්ගිය වණ තුවාල, උඳුගොව්වා කෑම නම් චර්ම රෝගය, සර්ප විෂ ගංඩමාල, ඉදිමුන්, අර්ශස්, ගෝනුසු විෂ ආදි රෝග අවස්වථාන්හිදී බාහිර වශයෙන් යොදනු ලබයි. නියඟලා අල විෂ සහිත බැවින් විෂ මරා ඖෂධ සඳහා භාවිතා කළ යුතුය. ඒ සඳහා හොදින් සෝදා පෙති කපා ගත් අල ගව මුත්‍රයේ පැය 24 බහා තබා ඉන්පසු උණුවතුරෙන් සොදා වියළා ගත යුතු ය. 

දරුන් බිහිවීම හෝ වැදෑමස වැටීම ප්‍රමාදවී වේදනා ගෙනදෙන අවස්ථාවන්හිදී නියඟලා අල අඹරා දෙපතුලෙහි හෝ යටිඩෙහි ගෑවිට වහා ප්‍රසූතිය හා වැදෑමස වැටීම සිදු වේ. නියඟලා පාචන ව්‍යුහය, රක්ත සංවහන ව්‍යුහය, ශ්වසන ව්‍යුහය, ප්‍රජනන ව්‍යුහය ආදීයේදී වඩාත් ක්‍රියාකාරී බව සඳහන් වේ. සිරුරේ ඇනුන කටුවක් වැනි යමක් ඉවත් කිරිමේදි අල ගලගා යෙදිමෙන් එය ඉවතට ඇදි එයි. උදුගොව්වන් කෑම නම් චර්ම රෝගයේදී නියඟලා අලයක් දෙහි ඇඹුලින් ගලගා අදාල ස්ථානයේ ආලේප කරයි. කිසිවෙකුට අනර්ථයක් කීරීමේ අදහසින් හෝ වශී කර ගැනීමේ අදහසින් කෑමට සැලැස්වූ යමක් විෂවූ විට, එම විෂ ඉවත් කිරීමට ආතුරයාගේ උසට සරිලන නියඟලා වැලක් ගෙන යාතුකර්මයක් සිදු කරයි. නියඟලා මාත්‍රනුකූලව වෙනත් ඔසු සමග යෙදීමෙන් ඉතා විශිෂ්ඨ ගුණ ලැබෙන හෙයින් දිගු කලක් ජීවත්වීමේ හැකියාව, කාර්යක්ෂමතාව, ශරිර ශක්තිය හා ආහාර දිරවීමේ හැකියාවද වැඩි දියුණු වන බව සඳහන්. අධි මාත්‍රව දිවි තොර කරන හෙයින් මාත්‍රව දැන අභ්‍යන්තර රෝගයනට යෙදිය යුතු ය. 

නියඟලා අනවශ්‍ය ලෙස ශරීගත වීමෙන් බඩේ කැක්කුම හා විවිධ අපහසුතාවයන්ට ගොදුරු විමටත්,  මරණය පවා සිදුවීමටත් ඉඩ තිබේ. එවැනි අවස්ථාවලදි වැල් පෙනල කොළ යුෂට උළුහාල් හා සුදු හඳුන් දමා උණුකර පෙරා ගිතෙල් සමග දිම හොඳය. එමෙන්ම පොල් කිරිවලට කළුදුරු කුඩු හා දෙහි ඇඹුල් දමා රත්කර දීමත් ඒ සඳහා ප්‍රතිකාරයකි. 

මූලාශ්‍ර_ දේශීය වෛද්‍ය ශබ්ද කෝෂය , ඔසුතුරු විසිතුරු කෘති සහ පාරම්පරික වෛද්‍ය සෙනරත් මුදලිගේ මහතාගේ ලිපියක් ඇසුරින් 

Read More