ගල්කූර [Galkura] (Melochia corchorifolia)

ගල්කූර මීටර් 2 ක් දක්වා ඉහලට වර්ධනය වන වාර්ෂික හෝ බහු වාර්ෂික දේශීය පැළෑටියකි. සෙ.මිි. 10 ක් දක්වා දිගු විය හැකි සරල පත්‍ර පටු සිට පුලුල් දක්වා අණ්ඩාකාර හැඩයෙන් යුක්ත ය. පුෂ්ප මංජරියක තදින් ඇසිරුනු පෙති 5 ක් සහිත මල් සුදු හො දම් පැහැතිය. විශ්කම්භය මි.මි. 5 පමණ වන ඵලය කොටස් පහකට බෙදී ඇති ඇතර එක් කොටසක් තුල බීජයක් බැගින් පිහිටයි. ගල්කූර ශාකය Sterculiaceae උද්භිද කුලයට අයත් ය. 

දේශීය වෙදකමට අනන්‍ය (ආයුර්වේදයේ සඳහන් නොවන) ඖෂධයක් ලෙස සැලකෙන ගල්කූර රත්පිත්, මුත්‍ර අඩස්සිය, මුත්‍ර ගල්, ප්‍රමේහ, වාතරක්තයෙන් ජනිත රෝග ආදියට ප්‍රතිකාර කීමට යොදා ගනී. දියවැඩියාවට ගල්කූර ශාකයම කොටා වියළා මී පැනියෙන් අඹරා ඉටිපදමට ගෙන උදය සවස පුවක් ගෙඩියක් පමණ වළඳා ඇල් වතුර බීමට නියම කර ඇත. වැල් දෙහි චූර්ණය, ජීරක චූර්ණය, මහා වලිප්පුරාජ තෛලය ගල්කූර යොදා නිපදවන ඖෂධයන් ය.

ගල්කූර කොළ පළාවක් හෝ ව්‍යංජනයක් ලෙස ආහාරයට එක් කර ගත හැකිය. ඉන්දියාවේ සහ වෙනත් ආසියානු රටවල සාම්ප්‍රදායික වෙදකමේදී උදරාබාධ, අතීසාරය, වමනය මුත්‍ර පද්තිධයේ රෝග, තුවාල, වණ, සර්ප දෂ්ඨන, හිසරුදා ආදී රෝගාබාධ සඳහා ප්‍රතිකාර කිරීමට මෙම ශාකයේ කොළ, මුල් බීජ ආදිය භාවිතා කරන බව සඳහන්. 

මූලාශ්‍ර_ ඔසුතුරු විසිතුරු කෘති සහ අන්තර්ජාලයෙන්

සේයාරූ_ අන්තර්ජාලයෙන් 

Read More

බෝඹු [Bobu] (Symplocos cochinchinensis)

බෝඹු මීටර් 12 ක් දක්වා උසට වැඩෙන, ඇතැම් විට පඳුරක් ලෙස ද වර්ධනය වන දේශීය ශාක විශේෂයකි. ඇතැම් අවස්ථාවල නොමේරූ කොටස්වල සියුම් බූවක් දැකගත හැකිය. පත්‍ර පුළුල් සිට පටු දක්වා වන ඉලිප්සාකාර හැඩයෙන් යුක්ත ය. පත්‍ර දාරය දැති සහිත, තරංගීමය හෝ කඩතොළු සහිත වේ. පත්‍රයක් සෙ.මි 6 සිට 17 දක්වා දිගින් යුක්ත විය හැකිය. පුෂ්ප මංජරිය බොහෝ විට සංයුක්ත ශුකියකි. එහි හට ගන්නා සුදු පැහැති මල් අලංකාරවත්ය. කොළ පැහැති ගොලාකාර ඵලය ඉඳුණු විට කළු පැහැයක් ගනී. මෙම විශේෂයේම ප්‍රභේදයක් ලෙස සලකන, ඖෂධ සඳහා භාවිතා කරන තවත් ශාකයක් ඇති අතර එය වල් බෝඹු නමින් හඳුන්වා ඇත. බෝඹු Symplocaceae උද්භිද කුලයට අයත් ශාක විශේෂයකි

බෝඹු ආයුර්වේදයේ ප්‍රකට ඖෂධයක් වන "ලෝඹු" නැමැති ශාකයේ සහෝදර විශේෂයක් ලෙස සලකන අතර එය ලෝඹු සඳහා සුදුසුම ප්‍රතිනිධිය ලෙස භාවිතා කළ හැකි බව වෘද්ධ වෛද්‍ය මතයකි. කේරලයේ වෛද්‍යවරු ලෝඹු ලෙස භාවිතා කරනුයේ දේශීය බෝඹු ශාකය බැවින් ඒ අනුව ලාංකේය ව්‍යවහාරයද නිවැරදිය. තැළුම්, ගෙඩි වණ, විද්‍රධි, ඇස් රෝග, සන්ධිගත රෝග, කැඩුම් බිඳුම්, අතීසාරය, පේශි දාහය, මස්කුණුවීම ආදී රෝග සඳහා ප්‍රතිකාර කිරීමට ප්‍රධාන වශයෙන් බෝඹු ශාකයේ කොළ සහ සුඹුලු භාවිතා කරයි.

මස් තැළුනු කල බෝඹු ශාකයේ සුඹුලු අඹරා උපනාහයක් ලෙස යෙදීමෙන් වේදනාව පහ වේ. ඇස් තැළුමට සුඹුලු කොටා පොට්ටනි බැඳ ඇස තැවීම සිදු කරයි. සන්ධිගත රෝග සඳහා බෝඹු කොළ, කොදිඹුලා කොළ, දිය මිදෙල්ල කොළ, කහ ලුණු දමා කොටා එඬරු තෙලෙන් මලවා බඳී. වල් බෝඹු ශාකයේ අමු කොළ, සුඹුලු අඹරා බැඳීම සන්ධිභග්නවලට ප්‍රතිකාරයකි. වල් බොඹු කොළ කෂාය කර පානය කිරීමෙන් මුත්‍ර ගල් පහව යයි. මීට පෙර පරම්පරාවේ ගැමියන් සහ බෞද්ධ භික්ෂූන්වහන්සේලා දත් පිරිසිදු කිරීමට දැහැටි කූරු ලෙස භාවිතා කළේ බෝඹු කොටුය. එම පුරුද්ද අද ද ගම්බඳව විරලව දැකගත හැකිය. 

දේශීය බෝඹු ශාකය ලෝධ්‍ර ගණයට අයත් බැවින්  ලොත් හෙවත් ලෝධ්‍ර පොතු සොයා ගැනීමට නොහැකි අවස්ථාවල ඒ වෙනුවට බෝඹු පොතු භාවිතා කිරීමට නිර්දේශ කර ඇත. මෙරට පැරණි දේශීය වෛද්‍යවරුන් ලෝධ්‍ර පොතු වෙනුවට ලුණුවරණ පොතු ද භාවිතා කර ඇති බව පැරණි වට්ටොරුවලින් පෙනීයන බව සඳහන්. 

මූලාශ්‍ර_ ඖෂධීය ශාක සංග්‍රහය 

Read More

දියමිත්ත [Diyamitta] (Cissampelos pareira)

කිරිමුදුවන් නමින්ද සිංහලෙන් හඳුන්වන දියමිත්ත ආයුර්වේද වෙදකමෙහි ලඝු පාඨා යනුවෙන් හඳුන්වන ඖෂධය බව වෘද්ධ වෛද්‍යවරුන්ගේ නිගමනයයි. ඖෂධීය භාවිතයේදී මෙම කුලයටම අයත් ලුණුකැටියා වැල් (Stephania japonica) නම් දේශීය වැල් විශේෂයද දියමිත්ත ප්‍රභේදයක් ලෙස සලකා ඇති බවත් ඒවා පාඨා නමින් හඳුන්වන බවත් වෙදකමට සම්බන්ධ මූලාශ්‍රවල දක්වා ඇත. දියමිත්ත කොළවල යුෂ ජලය සමඟ මුසුකළ විට මිදෙන බැවින් දිය මිදීමේ ගුණයෙන් යුත්ත යන අරුතින් දියමිත්ත යනුවෙන් හඳුන්වා ඇත. දියමිත්ත බිම දිගේ හෝ ආධාරක ශාකයක් මත වැවෙන, සිහින් කඳක් සහිත දේශීය වැල් ශාකයකි. පත්‍ර සහ කඳ බූව සහිතව හෝ රහිතව හමු වෙයි. පත්‍ර තලය පුලුල් ලෙස අණ්ඩාකාර විය හෝ නොවිය හැකිය. පූමංගී සහ ජායාංගී පුෂ්ප මංජරි වෙන වෙනම පිහිටයි. මල් කහ කොළ පැහැතිය. ඵලය තැඹිලි හෝ රතු පැහැති අෂ්ඨිලයකි. දියමිත්ත Menispermaceae කුලයට අයත් ශාක විශේෂයකි.

කැහිපිත්තන් කොළ මෙන් දියමිත්ත කොළද හීනිවට ඉරා ජලය ස්වල්පයක් මුසුකර පොඩිකිරීමේදී සෑදෙන උකු ද්‍රවණය මිදෙන්නට තබා අතුරුපසක් ලෙස කෑමට ගත හැකිය. එය ශරීරය සිසිල් කරන ගුණයෙන් යුක්තය. උණ, අතීසාර, ග්‍රහණි, අර්ශස්, විද්‍රධි (ගෙඩි, පිළිකා වැනි), ප්‍රදර, මුත්‍රඅඩස්සිය ආදී රෝග සඳහා ප්‍රතිකාර කිරීමේදී දියමිත්ත ශාකයේ කොළ, මුල් සහ සම්පූර්ණ ශාකයමත් භාවිතයට ගනී. දියමිත්ත මුත්‍රකාරක, විෂ නසන, රුධිරය පිරිසිදු කරන, කුසගිනි වඩවන, මව්කිරි ශෝධනය කරන ආදී ගුණයන් සහිතයි. පාඨා තෛලය දියමිත්ත යොදා නිපදවන ඖෂධයකි. 

ඉරුවාදරයට දියමිත්ත මුල් චූර්ණය නස්‍ය කරයි. බෙලි මුල් සමඟ දියමිත්ත කෂාය දීම, අසමෝදගම් සමඟ දියමිත්ත කෂාය දීම සහ වැල්කහඹිලියා සමඟ දියමිත්ත කෂාය දීම අර්ශස් රෝගය  සඳහා ප්‍රතිකාරයන්ය. අන්තර්විද්‍රධියට දියමිත්ත මුල් මී පැණියෙන් අඹරා හාල්පානු දියෙන් බොන්නට දෙයි. විෂ සහිත ඇතැම් ද්‍රව්‍ය ශරීරයේ තැවරුණු විට දියමිත්ත කොළ අඹරා ආලේප කිරීමෙන් විෂ නැසේ. ප්‍රදර අතීසාරයට දියමිත්ත කෂාය දීම, දියමිත්ත කොළ යුෂ මිදෙන්නට තබා කෑමට දීම, ගෙඳ පළා කොළ සහ දියමිත්ත කොළ කෑමට දීම ප්‍රතිකාරයන්ය. සහල් යොදා නිපදවන බීර (බියර්) වර්ග පැසීමට දියමිත්ත මුල් යොදා ගනී. මෙම කොළ පළාවක් ලෙස ද ආහාරයට එක් කර ගත හැකිය. 

මූලාශ්‍ර_ ඖෂධීය ශාක සංග්‍රහය සහ ආයුර්වේද ඖෂධ සංග්‍රහ

Read More

විළඳවැන්න [Viladawenna] (Leucas biflora)

දේශීය වෛද්‍ය ව්‍යවහාරයේ මෙම ශාකය විළඳවැන්න ලෙස හැඳින්වුවද උද්භිද විද්‍යා මූලාශ්‍රවල Leucas zeylanica ශාකය මෙන්ම මෙයද හඳුන්වා ඇත්තේ ගැටතුඹ නමිනි. ගැටතුඹ සහ මෙය එකම ගණයේ ශාක විශේෂ වුවද විළදවැන්න බිම දිගේ වර්ධනය වන වැලක් වන අතර ගැටතුඹ පොළවෙන් ඉහලට වර්ධනය වන කුඩා පැළෑටියකි. කුඩා හතරැස් කඳක් සහිත විළදවැන්න වැලක් මීටරයක් පමණ දුරකට වර්ධනය වෙයි. සම්මුඛව පිහිටන ඩෙල්ටාකර හැඩයකින් යුක්ත පත්‍රවල දෙපැත්තෙහිම සියුම් බූවක් පිහිටයි. සෙ.මි 3-4 දිගට වර්ධනය වන පත්‍රයක පත්‍ර දාරය කඩතොළු සහිතය. පත්‍ර පිහිටන ගැටය අසලින් අලංකාරවත් සුදු පැහැති මල් හට ගනී. පිපුණු මල් විළද (පොරි) මෙන් දර්ශනව වන හෙයින් විළදවැන්න නාමය යෙදී ඇත. දේශීය වෙදකමට අනන්‍ය ඖෂධීය ශාකයක් වන විළදවැන්න Lamiaceae උද්භිද කුලයට අයත් ය. 

විළඳවැන්න ශාකයේ ප්‍රකට ඖෂධීය භාවිතාව වන්නේ දේශීය වෙදකමේදී ළයවිරේක හෙවත් වමනකර්ම සඳහා යොදා ගැනීමයි. මීට අමතරව විළදවැන්න, පනම් පෙති, කොක් මොට, කරල්හැබ, මොණරකුඩුම්බිය, ඉරමුසු, හාතාවාරිය, ගිතෙල් තේ හැදි එකක් සහ සහිඳ ලුණු එක්කර සාදා ගත් කැඳ මාන්දම රෝගයට ප්‍රතිකාර ලෙස ලබා දෙන බව වෛද්‍යාචාරිණී අමා සේනානි මහත්මියගේ ලිපියක සඳහන්ව ඇත.  

Read More

දේවදාර [Dewadara] (Cedrus deodara)

දේවදාර දේශීය ඖෂධ ශාකයක් නොවුනද ආයුර්වේද වෛද්‍ය ක්‍රමයේ ප්‍රකට ඖෂධයක් මෙන්ම ඉන්දියානුවන් පූජනීයත්වයකින් සලකනු ලබන ශාකයකි. ඉන්දීයාවට දේශීය වන දේවදාර "දෙවිවරුන්ගේ ලී" යනුවෙන් අරුත් ගැන්වෙයි. මෙය මල් හට නොගන්නා විවෘත බීජක (Gymnosperms) නම් උද්භිද වර්ගීකරණය යටතේ ඇති Pinaceae කුලයට අයත්, මුහුදු මට්ටමේ සිට මීටර් 2000 වඩා උස්වූ ඉන්දියාවේ හිමාලය සහ ඒ ආශ්‍රිත ප්‍රදේශයන්හි වැවෙන මීටර් 50 පමණ උස විශාල කේතුධර ශාකකි. ඉදිකටු වන් සිහින් කොළ වලයාකාරව ගොනු වශයෙන් පිහිටයි. මෙම ශාකවල ස්ත්‍රී සහ පුරුෂ බීජාණු අඩංගු ව්‍යුහ කේතු නම් වේ. ස්ත්‍රි කේතුවෙහි හට ගන්නා බීජ මගින් ශාකයේ ව්‍යාප්ති සිදු වේ. දේවදාර ශාක ලංකාවේ නොවැවෙන අතර පට්ටිපොල ඔසු උයනෙහි වගා කරන්නට උත්සහ ගෙන ඇතත් අවශ්‍ය දේශගුණික සාධක නොමැති හෙයින් එය සාර්ථක වී නොමැත. මීට වසර ගණනාවකට පෙර සිටවූ දේවදාර ගස් කීපයක් අදටත් කුඩා පැල ලෙස එහි තිබෙනු දැක ගත හැකිය.  

ඉහත විස්තර කරන ලද දේවදාර ශාකය ඉන්දියාවේ හිමාලය සහ ඒ අවට උස් බිම්වල පමණක් වැව්න ද ලංකාවෙහි දේවදාර නමින් හඳුන්වන ශාක කිහිපයක් හමුවන නිසා ඖෂධ සඳහා භාවිතා කළ යුතු නිවැරදි දේවදාර ශාකය කුමක්ද යන්න පිළිබඳව යම් ව්‍යාකූල බවක් දක්නට ලැබේ. අප රටෙහි නිවෙස් අසල සහ වීදි අලංකරණය සඳහා වවන Annonaceae කුලයට අයත් දේශීය ශාකයක් වන ඕවිල / ඊ පෙත්ත / ඕමාර යන නම්වලින් හඳුන්වන Polyalthia longifolia ශාකයද ඇතැම් විට දේවදාර යනුවෙන් හඳුන්වා ඇතත් එහි ඖෂධීය භාවිතාවක් ගැන තොරතුරු දැන ගන්නට නැත. එමෙන්ම Erythroxylaceae කුලයට අයත් රට කිරිල්ල / ලංකා අගිල් යන නම්වලින් හඳුන්වන Erythroxylum monogynum නම් දේශීය ශාකයටද දේවදාර නම භාවිතා කරන අතර එය සුවඳ දුම් කුඩු වර්ග සෑදීමට භාවිතා කරයි.

මීට අමතරව පැළ අලෙවිකරුවන් විසින් මෑතදී හඳුන්වාදී ඇති විදේශීය විසිතුරු ශාක කීපයක්ද දේවදාර නමින් හැඳින්වීමට පටන් ගෙන ඇත. ඒ අතර Callistemon ගණයට අයත් Bottle brush යනුවෙන් ඉංශ්‍රිසි බසින් හඳුන්වන විදේශීය විසිතුරු ශාක කීපයක්, Melaleuca bracteata නම් කහ පැහැති කුඩා කොළ සහිත ශාකයක් හා Eugenia sprengelii නම් පැළෑටියක් ද වෙයි. දේවදාර යැයි සඳහන් ඖෂධ වට්ටොරුවක් සඳහා ඉන්දියානු දේවදාර ශාකය (Cedrus deodara) හැරුණු විට ඉහත සඳහන් කවර හෝ ශාකයක කොටස් භාවිතා කිරීම සපුරාම වැරදි  බව අවධාරණය කළ යුතුය. 

උණ, පාචනය, අතීසාරය, චර්ම රෝග, ක්ෂත, උදරාබාධ, ඉක්කා, ඇදුම, කැස්ස, හිසරුදා, ආතරයිටීස්, ඉදිමීම්, දැවිල්ල, වණ, ආසාදිත තුවාල, මුත්‍ර ආබාධ, තරබාරු බව, කම්බුල් ගාය ආදී රෝග රැසක් සඳහා ප්‍රතිකාර කිරීමට ප්‍රධාන වශයෙන් ඉන්දියානු දේවදාර ශාකයේ අරටුව සහ තෙල්ද, අමතරව පොත්තද භාවිතා කරයි. ආයුර්වේද වෙදකමෙහි එන ක්වාථ, චූර්ණ, ලේහ, තෛල, අරිෂ්ඨ, ආසව බොහෝමයක ප්‍රධාන ද්‍රව්‍යක් ලෙස දේවදාර ඇතුලත්ව ඇත. ඇදුම සහ ඉක්කා සඳහා දේවදාර කසාය යොදයි. එකීය ඖෂධයක් ලෙස ක්ෂත හා චර්ම රෝගයන්හි යෙදේ. දේවදාර කැබැල්ලක් ඇල් ජලයෙන් උරච්චි කර අලේප කිරීමෙන් හිසෙහි වේදනාවන් සමනය වේ. උදෑසන කාලයේ දේවදාර ගසක් යට වාඩිවී සිටීමෙන් ස්වසන රෝගවලින් සුවය ලැබීමට හැකි බව ඉන්දියාවේ හිමාචල් ප්‍රාන්ත වාසීන් විශ්වාස කරයි. දේවදාර ලීය සුගන්ඳ කුඩු වර්ග නිපදවීමටත්, දිලීර සඳහා හොඳින් ඔරොත්තු දෙන දැවයක් ලෙසත් ප්‍රකටය. ලීයෙන් ලබා ගන්නා රෙසින පොලිෂ් වර්ග, සබන්, සුවඳ විලවුන්, විෂබීජ නාශක ආදිය නිපදවීමටත් දැව ආරක්ෂකයක් ලෙසත් භාවිතා කරයි. 

මූලාශ්‍ර_ ආයුර්වේද ඖෂධ සංග්‍රහය සහ අන්තර්ජාලයෙන් 

සේයාරූ_ අන්තර්ජාලයෙන්

Read More

පනම් පෙති [Panam Peti] (Pyrrosia heterophylla)

පැරණි දේශීය ව්‍යවහාරික මුදල්වල පනමේ කාසිය මෙම ශාකයේ කොළවල ප්‍රමාණයට සමානව තිබූ හෙයින් පනම් පෙති සහ කාසි පෙති යනුවෙන් හැඳින්වූ මෙය වැලක් ආකාරයට වර්ධනය වන දේශීය මීවන විශේෂයකි. බොහෝ විට කුඩා ගස් සහ පඳුරු මත අපි ශාකයක් ලෙස වර්ධනය වන මෙහි පත්‍ර මාංසල ස්වභාවයක් ගනී. පර්නාංග විශේෂයක් හෙයින් මල් හට නොගන්නා අතර කඳෙන් පැන නගින සොරස නම් තරමක් දිගැටි ව්‍යුහයක පිහිටන බීජණුධානී තුල ඇති බීජාණු විසිරී යෑමෙන් ශාකයේ ව්‍යාප්තිය සිදු වේ. මෙම සොරස කිඹුලකුගෙ හැඩයක් ගන්නා නිසා පනම් පෙති ශාකය කිඹුල්වැන්න යනුවෙන්ද හඳුන්වයි. කිඹුල්වැන්න යන ව්‍යවහාරය පනම් පෙති යන හැඳින්වීමට වඩා පැරණි බවයි විද්වත් මතය. Persicaria ගණයට අයත් කිඹුල්වැන්න යනුවෙන් හඳුන්වන ඖෂධ පිණිස භාවිතා කරන දේශීය ශාක දෙකක් ද ඇති අතර දක්ෂ වෙදැදුරෙකුට යම් රෝගයකට අදාලව යෙදිය යුත්තේ කුමන ශාකය දැයි තීර්ණය කිරීම අපහසු කාර්යයක් නොවේ. පනම් පෙති Polypodiaceae කුලයට අයත් ශාක විශේෂයකි. 

අතීසාරය, පාචනය, මාන්දම, ගුද භ්‍රංසය, අක්ෂි රෝග, කැඩුම් බිඳුම් ඇතුළු අස්ථි ආබාධ, දැවුම් පිලිස්සුම්, අධික පිපාසය, වණ, තුවාල, ළදරු රෝග, විෂ ශරීරගත වීම ආදියට ප්‍රතිකාර කිරීමට පනම් පෙති ශාකයේ මංසල පත්‍ර යොදා ගනී. පනම් පෙති තුන් දොස් සමනය කරන ගුණ සහිතයි.

දැවුම් පිලිස්සුම් වෙදකමේදී භාවිතා වන තෙල් වර්ග සිඳීමේදී පනම් පෙති එකතු කරයි. අතීසාර රෝගවලදී ඇති වන අධික පිපාසයට පනම් පෙති තම්බාගත් ජලය බීමට දීම යෝග්‍යය. මාන්දම රෝගයේදී පනම් පෙති සහ අමු ඉඟුරු යොදා සෑදූ කැඳ ගිතෙල් දමා බීමට දෙයි. එයටම පනම් පෙති, කොක් මොට, කරල්හැබ, මොණරකුඩුම්බිය, විළදවැන්න, ඉරමුසු, හාතාවාරිය, ගිතෙල් තේ හැදි එකක් සහ සහිඳ ලුණු එක්කර කැඳක් සාදා ගත යුතු ය. මෙම කැඳට පොල්කිරි සහ ලුණු දැමීම නුසුදුසු බව සඳහන් කර ඇත. තිමිර නම් අක්ෂි රෝගයට පනම් පෙති ව්‍යංජනය ගිතෙල් දමා කෑමට දෙයි. කුඩා දරුවන්ගේ උදරාබාධ වලදී අරළු-පනම් පෙති කෂාය ගුණදායක ය. වණවල කොස්ස ඇදෙන්නට පනම් පෙති, හීරැස්ස, නවහන්දි, කැකුළුහාල්, අමුකහ, පොල්කිරෙන් තම්බා අඹරා ගෑ යුතුය. කැඩුම් බිඳුම්වලදී පනම් පෙති, පෝටා වැල්, මොණරකුඩම්බිය, හාතාවාරිය අල, බැලතණ, අමුකහ, ලුණු දමා කොටා මලවා බැඳීම තිස් පැයේ හන්දි බෙහෙත නම් වේ. කුසපිළිකා, සන්නි ආදී රෝග සඳහා යොදන ජංසිංහ කායම නම් ඖෂධය, වාත විදුරංග තෛලය, සහ හෙනරාජ තෛලය ආදියේ පනම් පෙති අඩංගුය.

මූලාශ්‍ර_ ඔසුතුරු විසිතුරු කෘති සහ අන්තර්ජාලයෙන්

සේයාරූ_ වෛද්‍ය Wathsala Wijesinghe වනස්පති ෆෙස්බුක් සමූහයේ පලකර තිබුනකි

Read More

මයිල [Maila] (Bauhinia racemosa)

ශ්‍රි ලංකාවේ වියළි කලාපයේ සුලබව දක්නට ලැබෙන මයිල මීටර් 7 ක් පමණ උසට වැවෙන කුඩා දේශීය ශාකයකි. නොමේරූ කඳ මඳ බූවක් සහිත වේ. පත්‍රය කෙළවරින් ඛන්ඩිකා දෙකකට බෙදී පවතින අතර ඛන්ඩිකා අග්‍රස්ථයෙන් වටකුරු ය. පත්‍ර පාදය තරමක් හෘදයාකාර වේ. ශඛාවන්ගේ අග්‍රස්ථයෙන් ඒකාක්ෂ පුෂ්ප මංජරියක් හට ගනී. කහ පැහැයට හුරු සුදු පැහැති මල් දිගින් සෙ.මි 1.5-2 පමණ වේ. මල් රාශියක් එකවර හට ගන්නා නිසා මල් පිපෙන කාලයේදී ගස් ඉතා අලංකාරවත්ව දිස්වේ. ඵලය සෙ.මි. 12-25 අතර දිගින් යුත් නොපැලෙන කරලකි. ආයත හැඩයක් ගන්නා කළු පැහැති බීජ මි.මි 7-8 පමණ දිගය. කිරි රසින් යුත්ත ළපටි මයිල ඇට ළමුන් කෑමට ප්‍රිය කරයි. මයිල කොළ අලින්ගේ ප්‍රියතම ආහාරයක් ලෙස සැලකේ. උද්‍යාන අලංකරණයට සහ ගෘහ අලංකරණයට යොදා ගත හැකි සෙවණ සහිත ශාකයක් වන මයිල Fabaceae කුලයට අයත් ය. 

මයිල හැරුණුවිට මෙම Bauhinia උද්භිද ගණයට අයත් කහ පැහැති මල් හට ගන්නා තවත් එක් දේශීයක් ශාකයක් හමුවන අතර එය කහ පෙතන් නම් වේ. එමෙන්ම මෙම ගණයට අයත් වර්ණ කීපයකින් මල් හට ගන්නා කොබෝලීල නම් ශාක කීපයක්ද මෙරට දක්නට ලැබෙන අතර  ඖෂධ පිණිස ද භාවිතා කරන එම ශාක මෙරටට හඳුන්වා දෙන ලද විශේෂ වේ. කොබෝලීල ශාකවල ඖෂධීය භාවිතාවන් ගැන ලිපියක් මෙහි පලකර ඇත. 

රත්පිත්, සිහි මුර්ජා වීම, මැලේරියාව නිසා ඇතිවන හිසෙහි වේදනා, අතීසාරය, පාචනය, අභ්‍යන්තර ලේ ගැලීම්, ගබ්සාවීම්, ගර්භස්‍රාව, ලේ පිටවන අර්ශස්, උගුරේ ආබාධ ආදියට ප්‍රතිකාර කිරීම සඳහා මයිල ශාකයේ මල්, කොළ, පොතු, මැලියම් ආදිය භාවිතා කරයි. අරිෂ්ට ආසව ආදී ඖෂධ නිශ්පාදනයේදී පැසවීමේ ක්‍රියාවලිය උත්තේජනය කිරීම සඳහා මලිත මල් භාවිතා කරන ආකාරයෙන් මයිල මල්ද භාවිතා කල හැකි වුවත් ඒ සඳහා මලිත මල් වඩත් සුදුසු බව දක්වා ඇත. එහෙත් මයිල මල් ද අරිෂ්ට ආසව නරක් නොවී කල් තබා ගැනීමට අවශ්‍ය මද්‍යසාර නිපදවන බව සඳහන්. 

මැලේරියා උණ වැලඳීම නිසා හට ගත් හිසෙහි වේදනාවට මයිල කොළ තැම්බූ කෂාය බොන්නට දෙයි. අතීසාරය, පාචනය, අභ්‍යන්තර ලේ ගැලීම්, ගබ්සාවීම්, රක්ත අර්ශස් ආදියට වියළි මල් සහ කඳෙහි පොතු කෂාය ගුණය. මයිල කොළ සහ කාමරංගා පොතු පොට්ටනි බැඳ තැවීමෙන් උගුරේ ආබාධ සුව වෙයි. ප්‍රමේහයේදී මයිල මල් සහ පොතු තම්බා බොන්නට දෙයි. රත්පිතට මයිල මල් තැම්බූ වතුර පානය ගුණදායකය. මයිල මල් කෂාය කරාබු නැටි චූර්ණය සමඟ දීමෙන් අතීසාරයේදී ඇති වන වේදනාවන් පහව යයි. 

මූලාශ්‍ර _ ඖෂධීය ශාක සංග්‍රහය සහ වෙනත් 

Read More

අනිත්ත [Anitta] (Rhinacanthus nasutus)

Rhinacanthus නම් උද්භිද ගණයට අයත් දේශීය ශාක විශේෂ 3ක් අප රටින් හමුවන අතර එයින් විශේෂ දෙකක් මෙරටට ආවේනික වේ. අවේනික විශේෂ දෙනෙක් Rhinacanthus polonnaruwensis නම් ශාකය හීං අනිත්ත ලෙස හඳුන්වා ඇත. එය විශේෂ තුන අතරින් පත්‍රවල පළල අඩුම ශාකයයි. Rhinacanthus flavovirens නම් අනෙත් විශේෂය හඳුන්වන සිංහල නමක් ගැන සඳහන් නොවේ. මෙම ලිපියෙන් විස්තර කරනුයේ අනිත්ත නමින් හඳුන්වන Rhinacanthus nasutus නම් දේශීය ශාකයේ ඖෂධීය භාවිතාවන් ගැනය. 

නයි විෂ නසන හෙයින් නාගමුල්ලී යනුවෙන්ද හඳුන්වන අනිත්ත මීටර් 1.25 දක්වා උසට වැඩෙන කුඩා බහුවාර්ෂික පැළෑටියකි. තරංගී දාරයක් සහිත සරල පත්‍ර රේඛීය - ලංසාකාර ය. සම්මුඛව පිහිටන පත්‍රවල දෙපසෙහිම සියුම් බූවක් දක්නට ලැබේ. සරල පුෂ්ප මංජරි කක්ෂීයව සහ අග්‍රස්ථීයව පිහිටයි. ද්වීලිංගික සුදු පැහැති මල් අලංකාරවත්ය. ඵලය සෙ.මි 2 පමණ දිග ස්ඵෝටිකාවකි. ලංකාවේ පහතරට වියළි කලාපීය වනාන්තර හා සෙවණ සහිත ජලාශ්‍රිත ප්‍රදේශවල හමු වෙයි. ගෙවත්තේ අලංකාරය සඳහා ද වවාගත හැකි අනිත්ත පැළෑටිය Acanthaceae කුලයට අයත් ය. 

පණුකැවිලි, පණුලප, දද, හොරි, කඩුවේගන්, පොතුකබර හෙවත් කිටීහ රෝගය, ඉකිලි කැසීම, ගජ චර්ම, සර්ප විෂ ආදියට ප්‍රතිකාර කිරීමේදී අනිත්ත ශාකයේ කොළ, මුල් සහ සම්පූර්ණ පැළෑටියමත් භාවිතයට ගනී. 

කුෂ්ඨ රෝගවලදී මුල් සහ පත්‍ර ලේපකිරීම සිදුකරයි. එයටම මුල් ක්වාතය දෙයි. අනිත්ත මුල් සහ පත්‍ර අඹරාගත් කල්කය පණු රෝග සඳහා යොදයි. අනිත්ත මුල් සර්ප විෂ නැසීමට උපයෝගී කර ගැනේ. විවිධාකාරවූ චර්ම රෝග සඳහා අනිත්ත කොළ තම්බාගත් වතුරෙන් සේදීම, කොළ අඹරා ආලේප කිරීම හෝ යුෂ ආලේප කිරීම ගුණදායක ය. අමුකහ සමඟ යෙදීමෙන් වඩාත් හොඳ ප්‍රතිඵල අත්කර ගත හැකිය. චර්ම රෝග සඳහා අභ්‍යන්තරව අනිත මුල් කෂාය සහ මුල් සහ පත්‍ර අඹරා සාදාගත් කල්කය කුඩා නෙල්ලි ගෙඩියක ප්‍රමාණයක් උදේ සවස ගත යුතුය. සර්ප විෂට හා පත්තෑ විෂට අනිත්ත කොළ කොටා ලබා ගත් යුෂින් එම මුල් ගලගා දියකර කකාරා ගෑම හෝ අනිත් කොළ කහ, ලුණු දමා මලව බැඳීම සිදු කරයි. අනිත්ත මුල් යෙදූ කිරි කෂාය සේවනය කාමයන් උද්දීපනය කරයි. 

අනිත්ත යුනානි වෛද්‍ය ශස්ත්‍රයේද චර්ම රෝග, උඳුගොව්වන් කෑම පණු කැවිලි ආදියට ප්‍රශස්ත ඔසුවක් සේ දක්වයි. ඉන්දියාවේ වෛද්‍යවරු එය රතිජනන ඖෂධයක් සේත්, මැඩගස්කර් වාසීහු සන්ධිපත් ඉදිමුමට ප්‍රතිකාරයක් ලෙසත් භාවිතා කරන බව සඳහන්. 

මූලාශ්‍ර_ ඖෂධීය ශාක සංග්‍රහය සහ ශාක ලෝකය සහ ශ්‍රී ලංකාවේ ඖෂධීය ශාක කෘති

සේයාරූ_ අන්තර්ජාලයෙන් 

හීං අනිත්ත (Rhinacanthus polonnaruwensis)

Read More

හීරැස්ස [Heeressa] (Cissus Quadrangularis)

චතුරස්‍ර හෙවත් සිව්රැස් යන අර්ථයෙන් හීරැස්ස යනුවෙන් හඳුන්වනු ලබන මෙම ශාකයට හීරැස්සපලු යනුවෙන්ද ව්‍යවහාර කරයි. හතරැස් කඳෙහි පැහැදිළි පුරුක් දක්නට ලැබේ. ඒ අනුව චතුරස්‍රාකාර පුරුක් පවතින හෙයින් සිව්රැස් පලුව යැයි නම් වී පසුව හීරැස්සපලු බවට පත්වී ඇතැයි අනුමාන කරයි. හීරැස්ස මාංසල ඝන සිනිදු මතුපිටක් සහිත මීටර් 8 ක්පමණ දිග පතනශීලී කාෂ්ඨීය වැලකි. කොළ පැහැති කඳෙහි ගැටවලින් කුඩා අණ්කාඩාකාර පත්‍ර සහ පහුරු හට ගනී. පත්‍රවලට වඩා වැල (කඳ) ප්‍රකටව දිස් වේ. කක්ෂිය පුෂ්ප මංජරියක හට ගන්නා කුඩා මල් සුවඳවත් ය. උපගොලාකාර ඵලයෙහි එක් බීජයක් දරයි. හීරැස්ස Vitaceae කුලයට අයත් ශාකයකි. 

හීරුස්ස ශාකයේ ප්‍රධාන ඖෂධීය ගුණය භග්න සන්ධානය (අස්ථි සන්ධි කිරීම) යි. එබැවින් කැඩුම් බිඳුම් වෙදකමෙහි යොදා ගන්නා විශිෂ්ඨ ඖෂධයක් ලෙස සැලකේ. එමෙන්ම කඵ වාතික රෝගය, කර්ණ රෝග, අජීර්ණ, අන්ත්‍ර රෝග, ඉදිමුම්, කුසගිනි මදිකම, අර්ශස්, කෘමි රෝග, නාසාරක්ත හෙවත් නාසයෙන් ලේ ගැලීම, අතීසාර, ඇදුම, වාතරක්ත, ඵීරංග (පරංගි), උපදංශ, රක්තස්‍රාව, පාණ්ඩු, අක්ෂි රෝග, ප්‍රදර, වාතවේදනා ආදී රෝගාබාධ රාශියක් සඳහා ප්‍රතිකාර කිරීමට හීරැස්ස ශාකයේ දළු, ළපටි දඬු, මුල් සහ සම්පූර්ණ ශාකය එකවරමත් භාවිතා කරයි. 

හීරැස්ස එළකිරෙන් තම්බා අඹරා ගිතෙල් මිශ්‍ර කර ඝනට සිටින සේ ආලේප කර ඔතා තැබිම සහ හීනටි හාල් හීරැස්ස යුෂින් පෙඟෙන්නට තබා (දින 1 1/2 ක්) ඒ යුෂින් පාප්ප මෙන් අඹරා ඝනට සිටින සේ ආලේප කර ඔතා තැබීම බිඳුණු අස්ථි සවි වීමට ප්‍රතිකාරයකි. උළුක්කු, අස්ථිභග්න සහ වණ ආදියට හීරැස්ස ස්වරස කකාරාගත් ලේපය ආලේප කරයි. අස්ථිභග්නයට මුල් අඹරා ආලේප කරයි. අජීර්ණ සහ අන්ත්‍රගත රෝගයනට හීරැස්ස චූර්ණය යොදයි. නාසයෙන් ලේ ගැලීමේදී හීරැස්ස යුෂ නස්‍ය කරයි. කණෙන් ස්‍රාව පිටවීමට හීරැස්ස පල්ලෙහි ලා රත් කරගත් තලතෙල් රෙදි කැබැල්ලකින් පෙරා යුෂ බිංදු කීපයක් යොදයි. හීරැස්ස ක්වාතය හෝ පැණිය අර්ශස් රොගයට ගුණය. ඇදුම රෝගයට හීරැස්ස පලු සහ කොළ වියළාගත් චූර්ණය මී පැණි සමඟ දිය යුතුය. අවිධිමත් ආර්ථවය සඳහා හීරැස්ස යුෂ, වෙනිවැල්ගැට චූර්ණය, සූකිරි ගිතෙල් සමඟ යොදයි. හීරැස්ස කොළ සහ ළපටි දඬු යුෂ ශරීර ශක්තිය වර්ධනය කරයි. හීරැස්ස දඬු යුෂ පානය කිරීමෙන් දත්මුල් දියවීම නවතී. හෘද දුර්වලතාවයන්ට සහ පණු රෝගවලට හීරැස්ස අංගු කෂාය ගුණදායකය. හීරැස්ස අඹරා ආලේප කිරීමෙන් මස්පිඩු වේදනාවන් සමනය වේ. හීරැස්ස යුෂ හෝ කෂාය දීමෙන් නරකවූ මාළු කෑම නිසා ඇතිවූ විෂ සමනය වේ. හීරැස්සපලු රත්කර තලතෙලින් අඹරා පෙකනි ප්‍රද්ශයේ ආලේප කිරීමෙන් මුත්‍ර අඩස්සිය සුව වේ. මෙම දළු ව්‍යංජනයක් ලෙස සකසා ආහාරයට ගැනීමෙන් දිරවීවේ අපහසුතාවයක් මග හැරී කුසගිනි වර්ධනය වෙයි. මෙය අර්ශස් සහ කෘමි රෝග සඳහා ද ගුණදාක ය. 

පැරණි ගොවීහු ගොයම් පෑගීමේදී කමත වටා යෙදූ ආරක්ෂක වලල්ලට හීරැස්ස භාවිතා කලහ. එමෙන්ම කොලමඬින විට හීරැස්ස කොළ ගොයම් කොළයේ මැදට දැමීමද පැරණි චාරිත්‍රයකි. ගුප්ත විද්‍යා කටයුතුවලදී හීරැස්ස භාවිතා කරන අතර සූනියම් ශාන්තිකර්මයේදී භාවිත වැල් වළලු අතර හීරැස්ස වැලද එකකි. 

මූලාශ්‍ර_ ඖෂධීය ශාක සංග්‍රහය

සේයාරූ_ ඔසුපැල හඳුනා ගනිමු ෆේස්බුක් සමූහයෙන්  

Read More

ගොඩමානෙල් [Godamanel] (Crinum latifolium)

මෙය බල්බය ලෙස හඳුන්වන භූගත කඳක් සහිත කුඩා දේශීය බහු වාර්ෂික ශාකයකි. බල්බයේ මුලින් හට ගන්නා තරමක් මාංසල වූ රේඛීය පත්‍රයක් සෙ.මි 50 පමණ දිගකට වර්ධනය වේ. සෙ.මි. 50 පමණ හෝ ඊට තරමක් උසකට වර්ධනය වන දඬුවක් සහිත ඡත්‍රීය පුෂ්ප මංජරියක හට ගන්නා මල් ඉතා අලංකාරවත් මෙන්ම සුවඳවත් ය. සුදු, රෝස සිට විවිධ වර්ණයන්ගෙන් යුත් මල් හමු වේ. අද වන විට විසිතුරු ශාක ලෙස නවීකරණය කරන ලද ගොඩ මානෙල් ප්‍රභේද රාශියක්ද දැක ගත හැකිය. ඖෂධයක් ලෙස මෙන්ම ගෙවත්තට අලංකාරයක් එක්කර ගැනීම සඳහා ද වැවිය හැකි ගොඩමානෙල් ශාකය Amaryllidaceae කුලයට අයත් ය. 

ඉදිමුම්, අර්බුද, සමේ රෝග, අර්ශස්, අස්ථි සන්ධි ප්‍රදාහය (Osteoarthritis), උණ, ශ්‍රවණ ආබාධ, ආර්තවයේදී ඇතිවන සංකූලතාවයන්, පුරස්ථි ග්‍රන්ථියේ සහ ගර්භාෂයේ රෝග, ආදිය සඳහා ප්‍රතිකාර කිරීමේදී මෙම පැළෑටියේ පත්‍ර සහ (බල්බය) අලය භාවිතා කරයි. ගොඩමානෙල් විෂබීජ නාශක සහ පිලිකා නාශක ගුණ සහිතයි. 

ගොඩ මානෙල් පත්‍ර ස්වරසය කණ් කැක්කුම සහ කණෙක් ස්‍රාව පිටවීමට ගුණය. ඉදිමුම් වේදනා, සන්ධිවාත ආදියේදී මෙම කොළ තැම්බූ හුමාලය ඇල්ලීමද, කොළ අඹරා රත් කර ගෑමද, එඬරු තෙල් ගා මෙම කොළ පොට්ටනියකින් තැවීමද සහනයට හේතු වෙයි. ගොඩ මානෙල් අල අඹරා රත් කර ගෑමෙන් ගුදඅංකුර පීඩාව සංසිඳේ. ගෙඩිවල ගෑ විට ඒවා පිපිරී සැරව ඉවත්ව යයි. කොළ යුෂ යොදා සදාගත් තෙල හොරි, දද, කුෂ්ඨ සුවපත් කරයි. පුරස්ථි ග්‍රන්ථි පිළිකා සඳහා ප්‍රතිපලදායී බව විදේශීය පර්යේෂණවලින් හෙලිවී ඇත. වියළි කොළ පුලුස්සා දුම් ඇල්ලීම මදුරු කරදරයට විසඳුමකි. 

මූලාශ්‍ර_ ඔසුතුරු විසිතුරු කෘති සහ අන්තර්ජාලයෙන්

Read More