කටුකරඬු ශාකය කුඩා පඳුරකි. එය අඩි 2-3 දක්වා උසට වැඩේ. අතුවල කටු ඇත. කඳන් හා අතු සිලින්ඩරාකාර ය. කොළ ඉලාප්සාකාරයි. කොළ අග්‍රය අති තීව්‍රයි. සුවිරූපී කටු තුනක් බැගින් පත්‍ර කක්ෂයෙහි සාමාන්‍යයෙන් දක්නා ලැබේ. පහල කක්ෂවල නිර්වෘන්ත පුෂ්ප තනි තනිව පිපේ. මේ ශාකයේ නිපත්‍ර පත්‍රාකාරයි. නිපත්‍රිකා උල්ය. මණිපත්‍ර රේඛීය ලන්සාකාරය. එසේම සුචිකාග්‍රය. මුකුටය අඟල් 2 ක් පමණ දිගය. කහ පාටය. තරමක් ද්වී-ඕෂටීය හෙවත් තොල් දෙකක් වැන්න. සරු රේණු දෙකකි. වඳ රේණු ද දෙකක් ඇත. කටුකරඬු පුෂ්පයේ ඩිම්බ කෝෂය ද්වී කෝෂ්ඨීයය. ඒ එක් එක් කෝෂ්ඨයේ ඩිම්බ දෙකක් ඇත. කීලය දිගය. කලංකය සාමාන්‍යයෙන් දෙකට බෙදී ඇත. ඵලය ගෝලාකාර ස්ඵෝටිකාවකි. එහි ක්‍රමයෙන් හීන්ව ගිය තුඩක් ඇත. ඵලයෙහි බීජ දෙකක් ඇත. සේද වැනි කේශර විශේෂයකින් බීජය වැසී ඇත. 
කටුකරඬු ලංකාව, ඉන්දියාව, නිවර්තන ආසියාව හා දකුණු අප්‍රිකාව යනාදී ප්‍රදේශවල වැවේ. ඉතා වැදගත් ඔෟෂධ ශාකයක් වූ කටුකරඬු Acanthaceae කුලයට අයත්ය.
ඔෟෂධීය වටිනාකම
මේ ශාකය සංස්කෘත වෛද්‍ය ග්‍රන්ථවල සඳහන් වන්නේ “සෛරේයක“ හා “කුරුණ්ටක“ ආදී නම්වලිනි. පුෂ්පයේ වර්ණය අනුව කටුකරඬු ප්‍රභේද හතරක් සේ දැක්වේ.
1. සුදු කටුකරඬු හෙවත් සෛරේයක - සුදු මල් පිපේ
2. නිල් කටුකරඬු - නිල් මල් පිපේ
3. කුරුණ්ටක කටුකරඬු - කහ පාට මල් පිපේ
4. රත් කටුකරඬු - රතු පාට මල් පිපේ
සුදු කටුකරඬු මිහිරිය, ඌෂ්ණය, හිසකෙස් වඩයි, දත්වලට හිතකරය. ඇඟ රැළි වැටීම සහ අකලට හිසකෙස් සුදු වීම වළක්වාලයි. කුෂ්ට, වාත, රුධිර දෝෂ, කඵ, කණ්ඩුකී හා විවිධ විෂ යනාදිය නසයි.
නිල් කටුකරඬු තිත්තය, සැරය, වා, සෙම්, ඉදිමුම්, කැසීම්, කුෂ්ට, වණ හා සමේ විවිධ රෝග නසයි.
කුරුණ්ටක කටුකරඬු තිත්තය, ස්‍යෙම්‍ය ධාතු බල හා කුසගිනි වඩයි, කුසගිනි වැඩි කොට තුන්දොස් සමනය කරයි. වා, සෙම්, කැඩුම් බිඳුම්, ඉදිමුම්, ලේ දෝෂ, දැවිල්ල, පිපාසය හා සමේ රෝග නසයි.
රතු කටුකරඬු තිත්තය, සිරුරට වර්ණය ගෙන දෙයි. ඌෂ්ණය, ඉදිමුම්, උණ, වා, පිත්, සෙම් රෝග, රුධිර දෝෂ, බඩ පිපුම, හුස්ම ගැනීමේ අපහසුතා පහ කරයි.
“ශාක ලෝකය සහ ශ්‍රී ලංකාවේ ඖෂධීය ශාක“ කෘතිය ඇසුරිනි_
සරත් රණවීර සහ රේඛා රණවීර
සේයා රූ _ අන්තර්ජාලයෙන්
0 comments:
Post a Comment