වම්මුතු යනුවෙන් ද හඳුන්වන කලාඳුරු ඉලිප්සාකාර හෝ වටකුරු-අණ්ඩාකාර භූගත කඳක් (ආකන්දයක් / අලයක්) සහිත බහු වාර්ෂික පැලෑටියකි. අලය මි.මි. 12 පමණ දිගු වන අතර මි.මි. 3-7 පමණ පළලින් යුක්ත වන අතර සුඟන්ධවත් ය. අලය වටා සිහින් තන්තු මුල් දක්නට ලැබේ. අලයෙන් ඇතිවන ශඛා මඟින් නව පැළෑටි බිහි කරයි. ආකන්දයෙ මූලයෙන් ඇති වන සිහින් දිගැටි පත්‍ර සෙ.මි. 10-40 දක්වා දිගට වැඩේ. පත්‍රයක පළල මි.මි. 2-5 පමණ වන අතර ත්‍රිකෝණික හැඩයක් ගනී. සංයුක්ත ඒකාක්යෂක් වන පුෂ්ප මංජරිය ශුකිකා 3-10 සංඛාවකට බෙදී පවතී. ශුකිකාවක මල් 8-28 දක්වා සංඛාවක් පිහිටයි. මල් දුඹුරු පැහැති ය. ඵලය ආයත හෝ ආයත ප්‍රත්‍යණ්ඩාකාර චර්මලයකි. කලාඳුරු Cyperaceae උද්භිද කුලයට අයත් දේශීය ශාක විශේෂයකි.
ආයුර්වේද මූලාශ්‍රවල නාගර මුස්ත (Cyperus scariosus) , භද්‍ර මුස්ත (Cyperus rotundus) සහ කෛවර්ත මුස්ත (Cyperusesculentus) යනුවෙන් කලාඳුරු වර්ග තුනක් ගැන සඳහන් වන අතර ලංකාවේ හමුවන්නේ භද්‍ර හෙවත් මෙම ලිපියෙහි විස්තර වන වර්ගය පමණි. එමෙන්ම හීං කලාඳුරු, මහ කලාඳුරු සහ දිය කලාඳුරු නමින් තවත් වර්ගීකරණයක්ද වෙයි.
පිපාස, අරුචි, අතීසාර, අජීර්ණ, වමන, කැස්ස, ඇදුම, රුධිර දෝෂ, උණ, අපස්මාර, අක්ෂි රෝග, චර්ම රෝග, පාණ්ඩු, මුත්‍ර අඩස්සිය, විද්‍රධි, ළදරු උදරාබාධ ආදී රෝග සඳහා ප්‍රතිකාර කිරීමට කලාදුරු අල භාවිතා කරයි. කලාඳුරු උණ සහ පණුවන් නසන, කුසගිනි වඩවන, රුධිරය පිරිසිදු කරන, පිත සමනය කරන, මුත්‍රකාරක, ගර්භාෂය සංකෝචණය කරන, මව්කිරි වඩවන සහ ශෝධනය කරන ආදී ගුණ සහිතයි.
අතීසාරයට කලාඳුරු අල අමු ඉඟුරු සමඟ යොදා ප්‍රතිකාර කරයි. එයටම කලාඳුරු අල කසායට මී පැණි දමා බීමට දෙයි. අපස්මාරයට කලාඳුරු අල කල්කය එළකිරි සමඟ බීමට දෙයි. කැසීම් ආදී චර්මාබාධ සඳහාත්, පියයුරු හා තනකිරි වැඩීමටත් කලාඳුරු අල ප්‍රලේපය ආලේප කරයි. ඇස් රෝගවලදී ප්‍රලේපය අදුන් ලෙස යොදයි. මුත්‍ර අඩස්සියට කලාඳුරු අල තම්බා බොන්නට දෙයි. ඔසප් චක්‍රය නැවතීමේ දී හා වෙදනාකාරී මාස් ශුද්ධියෙදී කලාඳුරු අල පාණ්ඨය යොදා ප්‍රතිකාර කරයි. ගෙඩි පැසවීමට අල ගලගා ආලේප කරයි. ළදරුවන්ගේ උදර වේදනාවට කලාඳුරු අලයක් පිට පොත්ත හැර සොදා උතුරන වතුරට එක්කර තම්බා පෙවීම හෝ කිරිපිටි දෙන්නේ නම් එම කිරි සාදන උණු වතුරට එක් කිරීම සිදුකළ හැකිය.
මූලාශ්‍ර_ ඖෂධීය ශාක සංග්‍රහය සහ ඔසුතුරු විසිතුරු
0 comments:
Post a Comment