වෙනිවැල් [Veniwel] (Coscinium fenestratum)

වෙනිවැල්ගැට සහ බාන්වැල් යනුවෙන්ද හඳුන්වන වෙනිවැල් විශාල ශාක මත පැතීරී වැඩෙන කාෂ්ඨීය වැලකි. ශ්‍රි ලංකාවේදී විශේෂයෙන් පහතරට තෙත් කලාපීය වනාන්තර තුල හමු වෙයි. මෙහි ගැට සහිත කොටස් ඖෂධීය ගුණයෙන් ඉහල හෙයින් වෙනිවැල්ගැට යනුවෙන් ද හඳුන්වන අතර පෙර කළ මී ගවයන් බැඳීම සඳහා භාවිතා කළ හෙයින් බාන්වැල් නමින්ද හඳුන්වයි. වැලෙහි කඳ මතුපිට සිනිඳුය. ළපටි ශාඛා කහ පාට බූවකින් වැසී පවතී. ළපටි පත්‍ර කහ පැහැයට හුරු කොළ පැහැතිය. මේරූ කොළවල උඩු පෘෂ්ඨය කොළ පැහැතිය. සෙ.මි. 20 ක් දක්වා දිගු වන සරල පත්‍ර ඒකාන්තරව පිහිටයි. පත්‍ර හැඩය ආයත හෝ ඕවලාකාරය. උප පත්‍ර රහිතයි. පොකුරු ලෙස හට ගන්නා ඉතා කුඩා මල් ඒක ලිංගිකය. පිරිමි මල් සහ ගැහැණු මල් හට ගන්නා ශාක වෙන වෙනම පිහිටයි. ගෝලාකාර ඵලය සෙ.මි. 2 පමණ විශ්කම්භයක් සහිතය. වෙනිවැල් Menispermacea උද්භිද කුලයට අයත් ශාක විශේෂයකි. 

ප්‍රතිශ්‍යා උණ, කුසගිනි මදිකම, ආසාත්මිකතා, ගෙඩි වණ, සර්ප විෂ, මුඛ රෝග, දද, කුෂ්ඨ, අධික ලේ වහනය, සෙංගමාලය, පණු රෝග, අතීසාරය, මුත්‍ර දැවිල්ල, දියවැඩියාව, පිටගැස්ම, විෂ ශෝථ, ප්‍රදර රෝග, ඵීරංග (පරංගි), කණ්ඩමාල, භගන්දරා, පුයාමේහ (මුත්‍ර සමඟ සැරව පිටවීම) විසර්ප ආදී රෝග බොහෝමයකට ප්‍රතිකාර කිරීමේදී  විශේෂයෙන් වෙනිවැල් වැලේ කඳේ ගැට සහිත කොටස්ද, අවශේෂව කොළ, මුල්, කඳ, කඳේ පොත්ත සහ එක විට සම්පූර්ණ ශාකයමත් භාවිතයට ගනී. දාරුහරිද්‍රා ශාකය නොමැති කළ ඒ වෙනුවට (ප්‍රතිනිධි ලෙස) භාවිතා කිරීමට නියම කර ඇත්තේ ද වෙනිවැල් ශාකය යි. වෙනිවැල් ආහාර රුචිය වඩවන, විෂ නසන, වේදනා නසන සහ රසායන ගුණ සහිතයි. 

කුඩා දරුවන්ගේ චර්ම රෝගවලට වෙනිවැල්ගැට, කොකුම් පොතු, වියළි කහ සමව ගෙන කුඩු කර පිරිසිදු තල තෙලින් පැසවා ආලේප කරයි. කුඩා දරුවන්ට පණුවන් නිසා හට ගන්නා අතීසාරයට වෙනිවැල්ගැට, කහ, එළබටු මුල්, කෙළිඳ හාල් කෂාය කර දෙයි. තුවාල, දද, කුෂ්ඨ සේදීමට වෙනිවැල්ගැට හා වියළි කහ තැම්බූ වතුර හෝ වෙනිවැල්ගැට, ඇත්තොර කොළ, අමු කහ තම්බාගත් වතුර භාවිතා කරයි. වෙනිවැල්ගැට එළඟිතෙලින් අඹරා ආලේප කිරීමෙන් කූඩැල්ලන් කෑ තුවාල සුව වෙයි. ආසාත්මිකතාවයන්ට වෙනිවැල්ගැට, පත්පාඩගම්, කොත්තමල්ලි තම්බා බීමට දෙයි. මුඛ රෝගවලදී වෙනිවැල්ගැට, අරළු, බුළු, නෙල්ලි, සමන්පිච්ච කොළ, රසකිඳ, මුද්දරප්පලම්, අසමෝදගම් තම්බා කට සේදිය යුතුය. වෙනිවැල්ගැට කුඩු මී පැණියෙන් අඹරා ආලේප කිරීමෙන් මුහුණේ සම පිරිසිදු වෙයි. මුත්‍ර සමඟ සැරව පිටවන විට වෙනිවැල්ගැට, අරළු, බුළු, නෙල්ලි, වියළි කහ, ඉඟිනි ඇට කෂාය කර මී පැණි අනුපානයෙන් බොන්නට නියම කර ඇත. අජීර්ණය නිසා මුඛයේ අමිරස ඇති විට වෙනිවැල්ගැට, කුරුඳු පොතු, සුදුරු තම්බාගත් වතුරින් කට සේදිය යුතුය. ඉඟුරු, කොත්තමල්ලි, වෙනිවැල්ගැට තැම්බූ වතුර බීමට දීමෙන් හා වෙනිවැල් පත්පාඩගම් තැම්බූ වතුර දීමෙන් උණ සමනය වෙයි. වෙනිවැල් ඇල්දියෙන් අඹරා හිසේ ගැල්වීම හිසරදයට අත් බෙහෙතකි. පිටගැස්මට සහ ප්‍රතිශ්‍යාවට වෙනිවැල්ගැට, කොත්තමල්ලි, සුදුලූනු තැම්බූ වතුර බීම අපට හුරු පුරුදු ප්‍රතිකාරයකි.

වනාන්තර ආශ්‍රිතව ජීවත්වන ගැමි ජනතාව කැපීම් කෙටීම් වැනි අවස්ථාවලදී වෙනිවැලක් කපා එයින් වෑස්සෙන ජලය පානය කරයි. හදිසි අනතුරක් වැනි අවස්වථාක ලේ වහනය වූ විට හොඳින් තම්බාගත් වෙනිවැල් වතුර පානය කිරීමට දීම ගැමි ප්‍රථමාධාරයකි. ග්‍රාමීය මව්වරු කුඩා දරුවන් නැහැවීමේදී එම වතුරට වෙනිවැල්ගැට තම්බාගත් වතුර මුසු කරනුයේ විෂබීජ නාශනයත් දරුවාගේ සම පැහැපත් වීමත් අපේක්ෂාවෙනි. එය රතගාය නම් ළදරු රෝගයටද ප්‍රතිඵලදායක ය. එමෙන්ම ළදරුවන්ගේ දහදිය බිබිලිවලට සියුම්ව සකසාගත් වෙනිවැල්ගැට කුඩු ඇල් දියෙන් තවරා පැය භාගයකට පමණ පසු සොදා හැරීම ගැමියන් අත්දුටු ප්‍රතිකාරයකි.  

අදවන විට කූට වෙළදුන් විසින් වෙනිවැල්ගැට වෙනුවට වෙනත් වැල් වර්ග කහ පාටින් වර්ණ ගන්වා වෙළදපලට එවීමේ ජාවාරමක්ද ක්‍රියාත්මකව පනතී. විශේෂයෙන් වෙනිවැල් අයත් Menispermacea කුලයේ සුලභ වැල් වර්ගයක් වන තිත්ත වැල් (Anamirta cocculus) ඒ සඳහා බහුලව භාවිතා කරයි. 

මූලාශ්‍ර_  ඖෂධීය ශාක සංග්‍රහය සහ අන්තර්ජාලයෙන්