කැබැල්ල [Kebella] (Aporosa cardiosperma)

Aporosa නම් උද්භිද ගණයට අයත් දේශීය ශාක විශේෂ කීපයක් පොදුවේ කැබැල්ල ලෙස හඳුන්වයි.  Aporosa cardiosperma මාපත් කැබැල්ල ලෙසත්, Aporosa lindleyana කැබැල්ල ලෙසත් මීට පෙර හඳුන්වා තිබුණු අතර නූතන උද්භිද විද්‍යා වර්ගීකරණවලට අනුව එම විශේෂ දෙකම එකක් ලෙස සලකා  Aporosa cardiosperma ලෙස නම් කර ඇත. මීට අතරව Aporosa lanceolata නම් අප රටට ආවේනික ශාකය හීං කැබැල්ල නම් වේ. එය ඖෂධ සඳහා භාවිතා නොකරන බව සඳහන්.

කැබැල්ල විශේෂ මීටර් 15 දක්වා වර්ධනය වන මධ්‍යම ප්‍රමාණයේ ශාකයන් වන අතර සිහින් අතු රැසක් සහිතය. ඇතැම් විට පඳුරු වශයෙන් දක්නට ලැබේ. මෙහි පොත්ත දුඹුරු පැහැතිය. සිනිඳුය. පත්‍ර පටලමය වන අතර අණ්ඩාකාර සිට ඔවලාකාර දක්වා හැඩයන්ගෙන් පිහිටයි. පත්‍ර වියළීයාමේදී ළා කහ කොළ පාට වේ. මල් 1 සිට 4 දක්වා පොකුරු වශයෙන් පිහිටයි. ඩිම්බකෝෂය කොටස් දෙකකි. රතු දුඹුරු පැහැති ඵලය ගෝලාකාර සිට අණ්ඩාභය ය. බීජ තනි තනිව පිහිටා ඇත. ඵලය මේරීමත් සමඟ ඵලාවරණය පුපුරා බීජ පිටතට විවෘත වන අතර බීජ වටා කහ පැහැති ද්‍රව්‍යයක් පිහිටයි. මෙම ගෙඩි පළතුරක් ලෙස කෑමට ගනී. එමෙන්ම කැබැල්ල දළු ඇඹුලක් ලෙස, තෙල් දැමීමෙන් හෝ පළාවක් ලෙස ආහාරයට සකස්කර ගත හැකිය. කැබැල්ල Phyllanthaceae කුලයට අයත් ශාක විශේෂයන් ය. 

ඇස් රෝග සඳහා භාවිතා කරන දේශීය බෙහෙත් වට්ටෝරු රැසක කැබැල්ල ශාක කොටස් ඇතුලත්ව ඇත. ඇස් රතු වීම, ඇසෙහි ඇති වන සුද, ඉදිමුම්, කඳුලු ඒම, දැවිල්ල, ඇස් පෙනීම අඩුකම, ඇසෙහි ඇණුනු යමක් ඉවත් කිරීමට, ඇසේ තැල්ම, නගන ආදී ඇස සම්බන්ධ රෝග අයස්ථා රැසකට කැබැල්ල යොදා ගනී. එමෙන්ම කුෂ්ට රෝග, ගඬු, අජීර්ණය, පාණ්ඩු රෝග, අතීසාරය, නියඟලා විෂ නැති කිරීමට, කැපුම් තුවාලවල ලේ නැවැත්වීමට,  ගවයින්ගේ රෝග ආදී රෝග අවස්ථා බොහෝමයක් සඳහා ප්‍රතිකාර කිරීමට ඖෂධ තැනීමේදී ද කැබැල්ල ශාකයේ කොළ, දළු, පොතු ආදිය භවිතා කරයි. කැබැල්ල දළු අැඹුලට උයා බත් සමග වැළඳීමෙන් අජීර්ණය සුව වේ. එමෙන්ම එය දියවැඩියාව සහ රුධිරයේ මේදය වැඩි අයටද ගුණදායක ය. 

පිහියක් වැනි ආයුධයකින් කැපුණු පසු ලේ නැවැත්වීමට කැබැල්ල දළු තලා තුවාලය මත තැබීම සරල ප්‍රතිකාරයකි. ගඩුවලට කැබැල්ල පොතු, කැටකෑල පොතු කොටා පැණි සිඳ ආලේප කරයි. ඇස්රතට කැබැල්ල දළු උණු අළුවෙන් තම්බා කුරුම්බා ලෙලි යුෂින් අඹරා ඇස වටා ආලේප කරයි. මෙවැනි ඖෂධීය භාවිතාවන් රැසක් සහිත කැබැල්ල මුත්‍රකාරක සහ රුධිරය පිරිසිදුකරන ගුණයන්ගෙන් යුක්ත ය. 

මූලාශ්‍ර_ ඖෂධීය ශාක සංග්‍රහය සහ ඔසුතුරු විසිතුරු කෘති

සේයාරූ _ Surangi Madumali සොයුරියගෙන් 

Read More

ගිරිතිල්ල [Giritilla] (Argyreia populifolia)

මෙරටට ආවේනික ශාකයක් වන ගිරිතිල්ල ආධාරක ශාකයක් මත එතී වර්ධනය වන කාෂ්ඨීය වැලකි. තද කොළ පැහැති පත්‍ර 7-15 සෙ.මි. දක්වා වර්ධනය වේ. පුෂ්පමංජරියක හට ගන්නා පුනීලාකාර මල් දම් පැහැතිය. ගෙඩි කොළ පැහැති වන අතර ඉඳුණු විට කහ තැඹිලි පැහැයක් ගනී.  ළපටි ගිරිතිල්ල කොළ පලාවක් ලෙස ලෙස ආහාරයට ගත හැකිය. ළපටි දඬු සහ ගෙඩිවල බීජ ඉවත්කර ගත් පසු ඉතිරි වන ලෙල්ල ව්‍යංජනයක් ලෙස සකසා ගත හැකිය. බීජ මගින් ව්‍යාප්තිය සිදුවේ. ගිරිතිල්ල Convolvulaceae කුලයට අයත් ශාකයකි. 

ආහාර අරුචිය, කුසගිනි මදිකම, අර්ශස්, රක්තවාතය, හෘද රෝග, කැස්ස, ඇදුම, දියවැඩියාව, ස්නායු ආබාධ,සන්ධි ගත වාත රෝග, ශ්වේත ප්‍රදර, ගර්භාෂයේ රෝග, බල්ලන් සපාකෑම්, විදුරුමසෙහි ඇති වන තුවාල  ආදී රෝග අවස්ථා සඳහා ප්‍රතිකාර කිරීමට මෙම වැලේ කොළ, මුල්, කිරි ආදිය භාවිතා කරයි. ගිරිතිල්ල දළු තම්බා දියකර පිළියෙල කර ගත් ව්‍යංජනය ආහාරයට ගැනීම හෘද රෝගීන්ට ගුණදායක ය. මහා සර්ව විෂදී තෛලය සඳහා ගිරිතිල්ල යොදා ගනී. ගිරිතිල්ල, ආහාර රුචිය ඇති කරවන, කුසගිනි වඩවන, කාමොද්දීපක ආදී ගුණ සහිතයි. 

මූලාශ්‍ර_ ඔසුතුරු විසිතුරු කෘති සහ අන්තර්ජාලයෙන්

Read More

කැහිපිත්තන් [Kehipittan] (Cyclea peltata)

කැසිපිස්සන් යනුවෙන්ද හඳුන්වන කැහිපිත්තන් පොළවට සමාන්තරව වැවෙන දේශීය වැල් ශාකයකි. ඇතැම් විට කුඩා පැළෑටි සහ පඳුරු මත වර්ධනය වේ. මෙම වැලට පාතාල ගරුඬී නම් පරයායයක් යෙදී ඇත්තේ පොළවෙහි ගැඹුරට ගමන් කරන මුල් පිහිටා ඇති හෙයිනි. මඳක් ත්‍රිකොණාකාර හැඩයෙන් යුත් පත්‍රයක් සෙ..මි. 16 දක්වා දිගට වර්ධනය වේ. පත්‍රවල යටි පෘෂ්ටය මත සියුම් බූවක් දක්නට ලැබේ. බූව වැඩිපුර ඇති ප්‍රභේදයක්ද හමු වෙයි. උඩු පෘෂ්ටය දිළිසෙන සුලු වන අතර සිනිඳු ය. එ්කාක්ෂ පුෂ්ප මංරියක හට ගන්නා කහ පැහැති මල් පොකුරු වශයෙන් දක්නට ලැබේ. කොළ පැහැති ගෙඩි ඉදුණු පසු සුදු පැහැතිය. කැහිපිත්තන් Menispermaceae උද්භිද කුලයට අයත් ශාකයකි.

සර්ප විෂ, තුවාල, දැවිල්ල, ඉදිමුම්, උණ, චර්ම රෝග, හිසරදය, පාචනය, ආහාර අරුචිය, පණු රෝග, ඔසප් දෝෂ, මුත්‍ර අඩස්සිය, මුත්‍ර ආසාදන, මුත්‍ර දැවිල්ල, පූයමේහය (මුත්‍ර සමඟ සැරව පිටවිම), කැස්ස, සෙම්ප්‍රතිශ්‍යාව, පිත් රෝග, සෙංගමාලය, ලේ පිටවන අර්ශස්, දත් මුල් දියවීම, පීනස, ඇදුම, පිලිස්සුම්, අම්ලපිත්ත හෙවත් ගැස්ට්‍රයිටීස් යනාදියටත් තුවාලවලින් ලේ වහනය වීම පාලනය කිරීමටත් කැහිපිත්තන් ශාකයේ  කොළ, වැළ මුල් සහ සම්පූර්ණ ශාකයමත් යොදා ගනී. කැහිපිත්තන් වාතය සහ සෙම නසයි. පිත සමනය කරයි. රුධිරය පිරිසිදු කරයි. මුත්‍රා වර්ධනය කරයි. ශරීරය සිසිල් කරයි. 

කැහිපිත්තන් කොළ කුඩා කැබලි වලට කඩා ජලය ස්වල්පයක් මුසුකර හොදින් පොඩි කිරීමේන් හෝ කෙටීමෙන් සෑදෙන උකු ද්‍රාවණය මිදෙන්නට තබා මී පැණි, සීනි හෝ සීනි ස්වල්පයක් මුසුකර ගත් පොල් කිරි සමඟ කෑමට ගත හැකිය. එය අගනා අතුරුපසක් මෙන්ම මහඟු ඖෂධයකි. මෙම ජෙලි අම්ලපිත්තය, ලේ පිටවන අර්ශස් රෝගයට සහ එයින් ජනිත වේදනාවට, පූයමේහය, මුත්‍ර දැවිල්ල, සෝම රෝගය, අජීර්ණ, දරුවන්ගේ පණු රෝග ආදියට ප්‍රත්‍යක්ෂ ප්‍රතිකාරයකි. අම්ලපිත්ත හෙවත් ගැස්ට්‍රයිටීස් ඇති විට මෙම ජෙලි උදෑසන හිස්බඩ ආහාරයට ගැනීම වඩාත් ප්‍රතිඵලදායක ය. එමෙන්ම කැහිපිත්තන් ජෙලි ආහාරයට ගැනීමෙන් සෙම්රෝග, කැස්ස, සෙම්ප්‍රතිශ්‍යාව, පීනස, ඇදුම වැනි රෝගද සමනය වෙයි. කැහිපිත්තන් ශීත බවින් යුක්ත වුවත් සෙම් රෝග වැඩි වීමක් සිදු නොවේ. කැහිපිත්තන් ජෙලි දරුවන්ට, කිරිදෙන මවුවරුන්ටත් ඉතාම ගුණදායකයි. එයින් කිරි වර්ධනය වන නිසා කිරි දෙන මව්වරු මෙම ජෙලි සතියට අවමය දෙවතාවක් හෝ ආහාරයට ගැනීම ඉතාමත් වැදගත්. එමෙන්ම වඳ බවින් පසුවන කාන්තා පුරුෂ දෙපිරිසටම වන්ද්‍යභාවය නැති කරන්නත් මේ ආහාරය ඉතා අගනා ඔෟෂධයක්.

සුව නොවී පවතින සැරව ගලන තුවාල ඇති විට කැහිපිත්තන් කොළ සහ මුල් කොටාගත් යුෂ ආලේප කිරීමෙන් තුවාලය ඉක්මනින් සුව වෙයි. පිලිස්සීමදී හෝ වෙනත් දැවිලි අවස්ථාවකදී මෙම කොළ කොටා ජෙලි පදමට ගෙන ආලේප කළ යුතුය. මෙය පැපොල රෝගය නිසා හට ගන්නා දැවිල්ලට සහ බිබිලිවලටද ප්‍රතිකාරයකි. ගින්දරට හෝ උණු වතුරට පිලිස්සුන විට තද දැවිලක් සමඟ දිය බුබුලු හට ගනී. පිලිස්සුන විගස කැහිපිත්තන් කොළ එළකිරෙන් අඹරා පිලිස්සුන ස්ථානයේ ආලේප කිරීමෙන් දැවිල්ල සමනය වන අතර දිය බුබුුලු හට ගැනීමද නවතී. වෙව්ලුම් සහිත උණ ඇති විට කැහිපිත්තන් මුල් පත 8-1ට සිඳුවා ගත් කෂායට ගම්මිරිස් කුඩු ස්වල්පයක් මිශ්‍රකර පානය කිරීමට දීමෙන් ඉක්මන් සුවයක් ලැබෙයි. මුත්‍ර දැවිල්ල, මුත්‍ර ගල් අතුළු මුත්‍ර රෝග රැසක් සඳහා කැහිපිත්තන් මුල් කෂාය ඉතාමත් ගුණදායක ය. එය උදයට පත භාගයයි හවසට පත භාගයයි බැගින් හකුරු කෑල්ලක් සමඟ දින 7 ක් පමණ පානය කිරීමෙන් ඉහත සඳහන් කළ මුත්‍ර රෝග සියල්ලම පාහේ සුව වෙයි. නිතර උෂ්ණ බිබිලි එන සහ කුෂ්ඨ සහිත රෝගීන් මෙම කෂාය සති දෙකක් පමණ පානය කළ යුතුය. කැහිපිත්තන් කොළ සහ මුල් යෙදූ කෂාය කාන්තාවන්ගේ ඔසප් වේදනාවන්ද සමනය කරයි. නොනවත්වා බඩ බුරුරෙන් යන විට කැහිපිත්තන් මුල් තලා ගත් යුෂට මොරු ස්වල්පයක් මිශ්‍ර කර උක් හකුරු හෝ සීනි ස්වල්පයක් දමා බීමෙන් එම අපහසුතාවය මඟ හැරී යයි. මී මැසි, දෙඹර, බඹර ආදී දෂ්ටනයකදී කැහිපිත්තන් කොළ, කුප්පමේනිය, බැබිල කොළ දෙහි ඇඹුලින් අඹරා දෂ්ට ස්ථානයේ ආලේප කිරීමෙන් විෂ මර්දනය වේ. 

සෙංගමාලය, චර්ම රෝග සහ පිත අධික වීම නිසා සෑදෙන රෝග සඳහා කැහිපිත්තන් කැඳ සාදා බොන්නට දෙයි. පිත නිසා හට ගන්නා කැස්සට කැහිපිත්තන් කොළ සමඟ හීනටි හාල් යොදා කැඳ පිස බීමට ගත යුතුය. කැහිපිත්තන් මුල් තැම්බූ ජලයෙන් කට සේදීමෙන් දත් මුල් දියවීම සුව වෙයි. ඇසේ වී කරලක් වැදී එහි ඇති රළු බූවට ඇස සීරුණ විට කැපිත්තන් කොළ, අරළු, අමුකහ ටික ටික ගෙන වෙනිවැල් ගැට, කොහොඹ කොළ තැම්බූ වතුරෙන් අඹරා එම යුෂ පිරිසිදු රෙදිකඩකින් පෙරා බිංදු කිහිපයක් ඇසට යෙදිය යුතුය.

මූලාශ්‍ර_ ඖෂධීය ශාක සංග්‍රහය සහ  රාජගිරිය දේශීය වෛද්‍ය විද්‍යා ආයතනයේ ජේ‍ෂ්ඨ කථිකාචාරිනී එස්.කේ.එම්.කේ. හැරපත්දෙණිය මහත්මියගේ ලිපියක් ඇසුරින්

Read More

කොල්ලන්කොළ [Kollankola] (Pogostemon heyneanus)

කොල්ලන්කොළ මීටර් 1.5 පමණ උසට වැඩෙන පඳුරු ආකාර කුඩා දේශීය ශාකයකි. සම්මූඛව පිහිටන සරල පත්‍ර අණ්ඩාකර සිට අණ්ඩාකාර-රොම්බසාකාර හැඩයන්ගෙන් යුක්ත වන අතර තැනින් තැන බූවක් දක්නට ලැබේ. පත්‍ර තලය දිගින් සෙ.මි.14.2 සහ පළලින් සෙ.මි. 8 දක්වා වර්ධනය වේ. පත්‍ර දාරය අක්‍රමවත් ලෙස කඩතොළු සහිත ය. බහු අක්ෂ පුෂ්ප මංජරිය අග්‍රස්තීය හා කක්ෂීය වන අතර සෙ.මි. 14 දක්වා දිගු වේ. කුඩා මල් ළා පැහැති ය. කොල්ලන් කොළ  Lamiaceae උද්භිද කුලයට අයත් ශාක විශේෂයකි. 

කොල්ලන්කොළ ශාකයෙහි සුගන්ධවත් වාෂ්පශීලී තෙල් අන්තර්ගතය. හෘද රෝග, මුඛ රෝග, ආහාර අරුචිය, කුසගිනි මදිකම, උදරයෙහි වාතය එකතු වීම, මුත්‍ර රෝග, ස්වාසනාලිකා ප්‍රදාහය, ක්ෂය රෝගය, අතීසාරය, පාචනය, වමනය, අධික පිපාසය, අක්මාවේ ආබාධ, දිවි මකුළු දෂ්ටන, සැරව ගෙඩි, පීනස ආදී රෝග අවස්ථා සඳහා යෙදේ.  මෙම ශාකයේ කොළ, දළු, මල් සහ සම්පූර්ණ ශාකයමත් ඔසු පිණිස යොදා ගනී. කොල්ලන්කොළ මුත්‍රකාරක, ස්වේදජනක ගුණ සහිත බව සඳහන්. 

වණරෝගවලට කොළ අඹරා වණයේ ගල්වයි. කුසගිනි මදිකමට කොලක්කොළ චූර්ණය යොදා ප්‍රතිකාර කරයි. එමෙන්ම චූර්ණය පීනස් රෝගයට නාසයට ඉරීමට ද භාවිතා කරයි. අසෘග්ධරයට මුල් කෂාය දෙයි. ගොනුසු විෂට කොල්ලන්කොළ, කහඹිලියා, නිදිකුම්බා මුල් සමව ගෙන අඹරා බඳුනක දමා දියකර  ළිප තබා රත්කර එයින් නැගෙන දුම් කෑ මුඛයට අල්ලා එම බෙහෙත් කෑ ස්ථානයේ අලේප කරයි. ගවයින්ගේ රෝගවලට ප්‍රතිකාර සඳහාත් කොල්ලන්කොල ශාක කොටස් භාවිතා කරයි. 

පැරණි ජනයා රෙදිපිළි කුඩා කෘමින්ගෙන් ආරක්ෂා කර ගැනීමටත් රෙදිපිළි සුවඳවත් කිරීමටත් කොල්ලන්කොල භාවිතා කර ඇත. ගැමියන් කිතුල් මල් මැදීම සඳහා මෙම ශාක කොටස් සමඟ වෙනත් ඖෂධ යෝග යොදා ගනී. මෙම තෙල් සුවඳවත් කිරීමට භාවිතා කරයි.

මූලාශ්‍ර_ ඖෂධීය ශාක සංග්‍රහය සහ ඔසුතුරු විසිතුරු 

Read More

වැල් කෑලිය [Wel Keliya] (Grewia orientalis)

වැල් කෑලිය මීටර් 3 දක්වා පඳුරක් ආකාරයට වැවෙන කාෂ්ඨීය වැල් ශාකයකි. ඇතැම්විට විශාල ශාක ආධාරකරගෙන ඉහලට වර්ධනය වේ. වියළි කළාපයේ සුලභව දැකගත හැකිය. පැහැදිලි නාරටි සහිත පත්‍ර ඉලිප්සාකාර හැඩයෙන් යුක්තය. පුෂ්ප මංජරියක හට ගන්නා සුදු පැහැති මල් පරවන විට කහ පැහැයට හැරේ. කොළ පැහැති ඵලය තුල බීජ 4 ක් පිහිටයි. ඉදෙන විට කහ තැඹිලි පැහැයක් ගනී. ඉඳුණු ගෙඩි පළතුරක් ලෙස කෑමට ගත හැකිය. බීජ මගින් මෙහි ව්‍යාප්තිය සිදුවේ. වැල් කෑලිය Tiliaceae උද්භිද කුලයට අයත් ශාකයකි. 

කැඩුම් බිඳුම්, උදරාබාධ, ඉදිමීම්, රක්තවාතය, සරම්ප, සමෙහි හට ගන්නා ආසාදන, ඔසප් චක්‍රයේ දෝෂ ආදී රෝග අවස්ථා සඳහා ප්‍රතිකාර කිරීමට ප්‍රධාන වශයෙන් මෙම ශාකයේ පොතු භාවිතා කරයි. වේදනා නාශක සහ ගබ්සාකාරක ගුණ සහිතයි. 

Read More

ඉඟුරුපියලි / හිඟුරුපියලි [Igurupiyali] (Kaempferia galanga)

මෙය පොළව මතුපිටට ඇලී පඳුරක ආකාරයට වැවෙන කුඩා පැළෑටියකි. පත්‍ර තලය පළල් වන අතර එක් ශාකයක පිහිටා ඇත්තේ පත්‍ර කිහිපයක් පමණි. පුෂ්ප මංජරියක හට ගන්නා අලංකාර මල් දම් මිශ්‍ර සුදු පැහැයෙන් යුක්තය. වැලි සහිත පොළො‍වෙහි සරුවට වැවෙන මෙහි කුඩා අල එක් පැලයකට එකක් බැගින් පොකුරු වශයෙන් සෑදේ. අල පමණක් සුවඳැති වර්ගයක් සහ අල මෙන්ම කොළද සුවඳැති වර්ගයක් ලෙස වර්ග දෙකක් ඇතැයි දේශීය වෛද්‍ය ශබ්ද කෝෂයෙහි දැක්වේ. වඩා හොඳ වර්ගය කොළත් අලත් සුවඳැති වර්ගය බව එහි සඳහන් වේ. ඉඟුරුපියලි ශාකය Zingiberaceae කුලයට අයත්ය.

ආහාර අරුචිය, කුසගිනි මදිකම, උදරාබාධ, අතීසාරය, වමනය, හෘදයේ දුබල බව, ප්‍රතිශ්‍යාව, කැස්ස, ඇදුම, හික්කා, ආමවාතය (ආතරයිට්ස්), හිස්හොරි, උගුරේ ආසාදන, ඉදිමීම්, අක්ෂි රෝග, මුඛ රෝග, තුවාල, හිසරදය, දැවිල්ල, උණ නිසා ඇතිවන සීතල පහ කිරීමට ආදී ලෙස රෝග බොහෝමයක් සඳහා ප්‍රතිකාර කිරීමට ඖෂධ තැනීමේදී ප්‍රධාන වශයෙන් ඉඟුරුපියලි අලත් ඇතැම් අවස්ථාවල කොළත් භාවිතයට ගනී. මෙම අල සැපීමෙන් මුඛ දුර්ගන්ධය පහව යයි. මෙරට ජනයා කලක සිට ඉඟුරුපියලි අල සුගන්ධ ද්‍රව්‍යයක්ලෙස බුලත් විටට එක්කර ගැනීමට ද පුරුදුව උන්හ. එමෙන්ම හිසකෙස් සහ රෙදිපිළි සුවඳවත් කිරීමට මෙම අල භාවිතා කර ඇත. ඉඟුරුපියලි මුත්‍රකාරක, උත්තේජක සහ වා සෙම් නසන ගුණ සහිතයි.

මූලාශ්‍ර_ දේශීය වෛද්‍ය ශබ්ද කෝෂය, ඔසුතුරු විසිතුරු කෘති සහ වෙනත්

Read More

ඇහැළ [Ehela] (Cassia fistula)

ඇහැළ මීටර් 20 පමණ ඉහලට වර්ධනය වන අළු පැහැති පොත්තක් සහිත බහුවාර්ෂික ශාකයකි. වියළි කලාපයේ බහුලව හමු වෙයි. තද කොළ පැහැති පක්ෂවත් සංයුක්ත පත්‍ර පිහිටා ඇත. පහලට එල්ලා වැටෙන දිග කිනිත්තක් ලෙස සැකසුණු අලංකාර පුෂ්ප මංජරියක දීප්තිමත් කහ පැහති මල් හට ගනී. ගස පුරාම මල් හටගන්නා බැවින් මල් පිපෙන සමයේ සම්පූර්ණ ගසම කහ පැහැයකින් යුක්තව අතිශය චමත්කාර ජනකව දර්ශන වේ. ඵලය කරලකි. වියළුණු බීජ කළු පැහැතිය.  ඇහැළ ශාකය උද්‍යාන හා නගර අලංකාරකිරීමට ද බහුලව යොදා ගනී. බීජ මගින් ව්‍යාප්තිය සිදු වේ. ඇහැල Fabaceae කුලයට අයත් ශාකයකි.

ස්නායු රෝග, චර්ම රෝග, වණ, කැස්ස, ස්වසන රෝග, උණ, මලබද්ධය, හෘද රෝග, ආහාර නොදිරවීම, වාතරක්තය ඇතුළු වාත රෝග, කහ උණ හෙවත් සෙංමාලය, මුත්‍ර අඩස්සිය ඇතුළු මුත්‍ර පද්ධතිය ආශ්‍රිත රෝග, සර්ප දෂ්ටන, මුඛ රෝග ආදී රෝග රැසක් සඳහා ප්‍රතිකාර කිරීමට අහැල ශාක කොටස් භාවිතා කරයි. මෙම ශාකයේ කොළ, දළු, පොතු, මල්, ඇට, මුල්, මුලේ පොත්ත ආදී සෑම කොටසක්ම පාහේ ඔසු පිණිස ගනී. පැසුණු ඇහැල කරල් භාවිත කොට සිඳගනු ලබන ඇහැල පැණිය කුඩා දරුවන්ගේ විරේචනය සඳහා භාවිතා කළ හැති මහඟු ඖෂධයකි. ඇහැළ රුධිරය පිරිසිදු කරන, මුත්‍ර කාරක, කුෂ්ඨ නාශක, විරේචක ආදී ගුණයන් සහිතයි.

කැසීම හා දැවිල්ල ඇති කුෂ්ඨවලට ඇහැල කොළ පොතු සමව ගෙන අමුකහ සමඟ මදක් තලා කහට එනතුරු තම්බා පෙරා සේදීම ද, කැසීම අධික අවස්ථාවක නම් ඇහැල දළු දෙහි ඇඹුලින් අඹරා ගෑම, දැවිල්ල අධික අවස්ථාවක නම් ඇහැළ දළු එළගිතෙලින් අඹරා ගෑම ද සිදු කරයි. ඇහැළ කොළ අබ තෙලින් බැද රෑ බත් සමඟ කෑම අහාර නොදිරවීමට ප්‍රතිකාරයකි.    

මූලාශ්‍ර_ ආයුර්වේද ඖෂධ සංග්‍රහය සහ ඔසුතුරු විසිතුරු කෘති

Read More

වඳුරු මෑ [Wanduru Mea] (Mucuna pruriens)

වඳුරු මෑ ආධාරක ශාකයක් මත පැතිරී වැඩෙන දේශීය වාර්ෂික වැල් ශාකයකි. වැලෙහි සියලූ කොටස් බූවකින් යුක්තය. මලේ සහ බීජවල පැහැය අනුව වර්ග කිහිපයක් හමුවෙයි. ත්‍රිපත්‍රි සංයුක්ත පත්‍ර පිහිටා ඇති අතර ඒවා සුදු පැහැති රෝම වලින් යුක්ත ය. සෙ.මි. 30 දක්වා දිගට වර්ධනය වන පුෂ්පමංජරියක හට ගන්නා මල් දම් හෝ සුදු පැහැති ය. පොකුරු වශයෙන් හට ගන්නා කරල් බොහෝ සේ බූව සහිතය. කරලක බීජ 2-8 සංඛාවක් පිහිටයි. කරල්වල ඵලාවරණය වඳුරකගේ සමෙහි රෝම පවතින්නාක් මෙන් කළු / දුඹුරු පැහැති බූවක් පිහිටා ඇති නිසා වඳුරු මෑ ලෙස හඳුන්වයි. වඳුරු මෑ Fabaceae කුලයට අයත් ශාක විශේෂයකි.

වඳුරු මෑ ප්‍රබල වාජීකරණ ගුණ සහිත ඖෂධයක් ලෙස සැලකේ. ලිංගික දුබලතා, වේදනාකාරී ආර්ථවය, වාත රෝග, පණු රෝග, වකුගඩු රෝග, උදරාබාධ, ආදී රෝග රැසක් සඳහා ප්‍රතිකාර කිරීමේදී මෙම ශාකයේ ඇට, මුල්, මල්, බූව ආදිය භාවිතා කරයි. වඳුරු මෑ සිරුර පෘෂ්ඨිමත් කර ශරීර ශක්තිය වර්ධනය කරයි. වාජිකරණ, මුත්‍රකාරක, ආර්ථවය ජනනය කරන, පණුවන් නසන ආදී ගුණයන් සහිතයි. වානරී ගුටිකා, මාෂබලාදී ක්වාතය, මහා මාෂ තෛලය, වානරී සෘතය, අගස්ති අවලේහය ආදී ඖෂධවල වඳුරු මෑ අඩංගුය. 

වාජීකරණය සඳහා වඳුරු මෑ ඇට චූර්ණය, උඳු, සුදුලූණු සමව ගෙන ගිතෙල් මිශ්‍රකර කෑමට ගත යුතුය. ශරීර ශක්තිය වර්ධනය කිරීමට එළ කිරිනේ තම්බා ශුද්ධකරගත් ඇට දූන්තෙලින් බැද මී පැණි සමඟ කෑමට ගනී. වටපණු සහ කිරිපණු රෝග වලදී වඳුරු මෑ බූව මි.ග්‍රෑ. 125 ක් සීනි, මී පැණි හෝ බටර් සමඟ පලමු දින කෑමට ගෙන පසු දින විරේචනයක් කළ යුතුය. එවිට පණුවන් පහව යයි. ලපටි කරල්වල ඇට ව්‍යංජනයක් ලෙස සකසා ආහාරයට ගත හැකිය. ප්‍රථමයෙන් මෙම ඇට උණුදියේ දමා (තම්බා) දිය හැර ගත යුතුය. එසේ නොවුන හොත් මත්වන ස්වභාවයක් ඇති වී වමනය යෑමට ඉඩ තිබේ. ගැමියන් ශරීර ශක්තියට සහ ලිංගික හැකියාවන් වර්ධනය කර ගැනීමට වඳුරු මෑ ඇට එළ කිරෙන් තම්බා පොතු හැර වියළා පිටි කර ගිතෙල් මිශ්‍ර කර රොටී  සාදා ගෙන මී පැණි සමඟ කෑමට ගනී. වියළි වඳුරු මෑ ඇට ඖෂධ සඳහාත්, විෂ ඉවත්කළ ඇටවලින් ලබා ගන්නා පිටි ආහාරයක් ලෙසත් භාවිතා කරයි. 

මූලාශ්‍ර_ ඖෂධීය ශාක සංග්‍රහය

පුෂ්ප මංජරියෙහි සේයාරුව_ අන්තර්ජාලයෙන් 

Read More

ලුණුවිල [Lunuvila] (Bacopa monnieri)

ලුණුවිල සිංහලෙන් බඹතිරි හෙවත් බැමිතිරිය ලෙස ද හැඳින් වේ. මෙය තෙතමනය සහිත පරිසරයක, පොලොවට සමාන්තරව වැවෙන වාර්ෂික පැළෑටියකි. මෙහි පත්‍ර සහ කඳ බොහෝ සේ මාංසලය. සුලභව හමුවන්නේ වර්ගයෙහි කඳ කොළ පැහැති වුවද කඳ රතු පැහැති වර්ගයක්ද කලාතුරකින් දක්නට ලැබේ. මල සුදු හෝ ලා නිල් පාටය. ලුණුවිල ශාකය Plantaginaceae කුලයට අයත් ය. 

සෙම් රෝග, වාත රෝග, ඉදිමුම්, වේදනා, කුසගිනි අඩු කම, ආම දෝෂ, මළ බද්ධයට, කටහඩේ දුර්වලතා, චර්ම රෝගවන කුෂ්ඨ ,ශරීරයේ කැසීම් යනාදියට, මානසික ආබාධ, අපස්මාරය (මීමැස්මොර) ඇතුළු තවත් රෝග රැසක් සඳහා ප්‍රතිකාර කිරීමට ලුණුවිල යොදා ගනී.  මොළයේ සහ  හෘදය වස්‌තුවේ ක්‍රියාකාරීත්වය උත්තේජනය කරයි. සෙම් රෝගයට ගුණ නිසා පෙනහලුවල සෙම ඉවත් කිරීමටද ඉතා ගුණදායකයි. විශේෂයෙන්ම ස්‌මරණ ශක්‌තිය (මතක ශක්‌තිය) දියුණු කිරීමේ මහා ගුණයක්‌ ලුණුවිලවල අඩංගුවේ. කුඩා කාලයේ සිට ලුණුවිල යුෂ ස්‌වල්පයකට මී පැණි දමා දීමෙන් දරුවන්ගේ මතක ශක්‌තිය වර්ධනය වේ.  කුස ගිනි වඩන, ආහාර හොඳින් පැසවීම සිදුවන අතර මළ පහසුවෙන් පිටවන ගුණය ද මෙහි අඩංගුය. ළදරුවන්ගේ මලබද්ධය සඳහා ලණුවිල තැම්බූ වතුර ස්වල්පයක් ලබාදීම ඉපැරණි ප්‍රතිකාරයකි. ලුණුවිල මෘදු විරේචක, මුත්‍ර කාරක, ලිංගික හැකියාවන් උද්දීපනය කරන ගුණ සහිතයි.

Read More

යකවනස්ස [Yakawanassa] (Anisomeles indica)

එක්තරා ගමකට වින කරන ලද යක්ෂයකුගෙන් එම ගම්වැසියන් බේරා ගැනීම සඳහා මෙම ගස් සහිත කැළෑ ප්‍රදේශයකදී පූජා පැවැත්වූ බවත්, ටික දිනකට පසු යකා මියගොස් සිටි අතර පසු කලෙක එම ප්‍රදේශය යකා නැසූ ගස් සහිත ප්‍රදේශය නමින් හැදින්වූ බවත්, යකාවැනසූ යන අර්ථයෙන් එම ගස් යකවනස්ස නමින් හැඳින්වූ බවත් ජනප්‍රවාදයෙහි සඳහන් වේ. යකුහනස්ස, රුචිරෝම යන නම්වලින්ද හඳුන්වන යකවනස්ස සෘජු කඳක් සහිතව වර්ධනය වන දේශීය වාර්ෂික පැළෑටියකි. ශාකය පුරාම බූවක් දක්නට ලැබේ. ඩෙල්ටාකාර හැඩයෙන් යුක්ත පත්‍රවලින් සැර සුවඳක් වහනය වෙයි. පුෂ්ප මංජරියක හට ගන්නා මල් දම් හෝ සුදු පැහැතිය. යකවනස්ස Lamiaceae උද්භිද කුලයට අයත් ශාකයකි. 

අජීර්ණය, උණ, බඩවැලෙහි ඇති වන රෝග, කුසගිනි මදිකම, සන්ධි වාතය, වකුගඩු ගල් ආදී රෝග සඳහා ප්‍රතිකාර කිරීමට මෙම ශාකයේ කොළ, ඇට සහ සම්පූර්ණ ශාකයමත් භාවිතා කරයි. බුද්ධරාජ කල්කය සහ සර්වවිෂාදී තෛලය යකවනස්ස යොදා නිපදවන ඖෂධයන් ය. මීට අමතරව යන්ත්‍ර මන්ත්‍ර බලි තොවිල් ආදී ගුරුකම් වැඩ සඳහා ද, ගවයින්ට වැලඳෙන රෝගාබාධවලට ප්‍රතිකාර කිරීම සඳහා ද යකවනස්ස යොදා ගනී. මෙම පැළෑටිය පිළිස්සීමෙිදී ඇති වන දුම් මඳුරුවන් පලවා හැරීමට උපයෝගී කර ගත හැකිය. 

අජීර්ණ, උණ, බඩවැලේ වේදනාවන් සහ බඩවැලේ වාතය එකතු වීම ආදියට යකවනස්ස පත්‍ර ස්වරසය, ක්වාතය, පත්‍රවලින් සකසාගත් ඵාණ්ඨ කෂාය දීම (මාත්‍රාව ග්‍රෑම් 15-30) ප්‍රතිකාරයකි. එයටම යකවනස්ස බීජ චූර්ණය දිය හැකිය. චීන ජතිකයින් මෙම ශාක කොටස් සෙම්ප්‍රතිශ්‍යාව, උදර වේදනාව, සමේ හට ගන්නා තුවාල, සර්ප දෂ්ට, අධි රුධිර පීඩනය ආදී රෝග සඳහා ප්‍රතිකාර කිරීමට යොදා ගන්නා බව සඳහන්. 

මූලාශ්‍ර_ ඖෂධීය ශාක සංග්‍රහය සහ අන්තර්ජාලයෙන් 

Read More